Gjuhët e Ukrainës: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Krijuar nga përkthimi i faqes "Languages of Ukraine" |
përmirësime teknike, zëvendësova: Maj → maj duke përdorur AWB |
||
Rreshti 46: | Rreshti 46: | ||
== Gjuhët rajonale == |
== Gjuhët rajonale == |
||
Si rezultat i legjislacionit me titull 'Projektligji mbi parimet e shtetit të politikës gjuhësore", i cili u miratua nga Verkhovna Rada në gusht të vitit 2012, gjuhët që fliten nga të paktën 10% e popullsisë së Oblastit u bë e mundur të ngritet për në statusin e 'gjuhës rajonale'. Ndërsa gjuha ukrainase ka mbetur gjuha e vetme zyrtare e vendit gjithëkombëtare, gjuhët e tjera, të varura nga miratimi i tyre nga autoritetet Oblaste, u bë e një medium i pranuar i komunikimit në fushën e arsimit, zyrat e pushtetit lokal, gjykatat dhe korrespondenca zyrtare.<ref>{{ |
Si rezultat i legjislacionit me titull 'Projektligji mbi parimet e shtetit të politikës gjuhësore", i cili u miratua nga Verkhovna Rada në gusht të vitit 2012, gjuhët që fliten nga të paktën 10% e popullsisë së Oblastit u bë e mundur të ngritet për në statusin e 'gjuhës rajonale'. Ndërsa gjuha ukrainase ka mbetur gjuha e vetme zyrtare e vendit gjithëkombëtare, gjuhët e tjera, të varura nga miratimi i tyre nga autoritetet Oblaste, u bë e një medium i pranuar i komunikimit në fushën e arsimit, zyrat e pushtetit lokal, gjykatat dhe korrespondenca zyrtare.<ref>{{Cito web|url=http://www.ukrinform.ua/eng/news/russian_becomes_regional_language_in_three_more_regions_in_ukraine_287426|title=Russian becomes regional language in three more regions in Ukraine|work=ukrinform.ua}}</ref> |
||
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" class="sortable" style="text-align: left; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); font-size: 90%; margin-bottom: 10px;" summary="Regional languages in Ukraine" |
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" class="sortable" style="text-align: left; border: 1px solid rgb(221, 221, 221); font-size: 90%; margin-bottom: 10px;" summary="Regional languages in Ukraine" |
||
Rreshti 56: | Rreshti 56: | ||
rajonale |
rajonale |
||
|- style="vertical-align:top;" |
|- style="vertical-align:top;" |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Crimea.svg|lidhje= |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Crimea.svg|lidhje=Autonomous Republic of Crimea|alt=Autonomous Republic of Crimea|kufi|23x23px]]</span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span> Republika Autonome e Krimesë |
||
|Crimean Tatar |
|Crimean Tatar |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Luhansk_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Luhansk Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Luhansk_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Luhansk Oblast |
||
Rreshti 69: | Rreshti 69: | ||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Mykolaiv_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Mykolaiv Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Mykolaiv_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Mykolaiv Oblast |
||
|Rusishtja<ref>{{ |
|Rusishtja<ref>{{Cito web|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/russian-becomes-regional-language-in-mykolaiv-region-312642.html|title=Russian becomes regional language in Mykolaiv region|work=KyivPost}}</ref> |
||
|- style="vertical-align:top; background:#f0f0f0; " |
|- style="vertical-align:top; background:#f0f0f0; " |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Chernivtsi_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Chernivtsi Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Chernivtsi_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Chernivtsi Oblast |
||
Rreshti 97: | Rreshti 97: | ||
|- style="vertical-align:top;" |
|- style="vertical-align:top;" |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Kherson_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Kherson Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Kherson_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Kherson Oblast |
||
|Rusishtja<ref>{{ |
|Rusishtja<ref>{{Cito web|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/kherson-regional-council-declares-russian-a-regional-language-311714.html|title=Kherson Regional Council declares Russian a regional language|work=KyivPost}}</ref> |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Ternopil_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Ternopil Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Ternopil_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Ternopil Oblast |
||
Rreshti 115: | Rreshti 115: | ||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Transcarpathian_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Zakarpattia Oblast |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Transcarpathian_Oblast.svg|lidhje=|alt=|kufi|23x23px]] </span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span>Zakarpattia Oblast |
||
|Hungarishtja<br> |
|Hungarishtja<br> |
||
''(vetëm qyteti Berehove)''<ref name="kp20120912" |
''(vetëm qyteti Berehove)''<ref name="kp20120912"/> |
||
Rumunishtja ''(vetëm fshati Bila Tserkva)'' <ref>{{ |
Rumunishtja ''(vetëm fshati Bila Tserkva)'' <ref>{{Cito web|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/romanian-becomes-regional-language-in-bila-tserkva-in-zakarpattia-region-313373.html|title=Romanian becomes regional language in Bila Tserkva in Zakarpattia region|work=KyivPost}}</ref> |
||
|- style="vertical-align:top;" |
|- style="vertical-align:top;" |
||
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Kyiv_Kurovskyi.svg|lidhje=Kiev|alt=Kiev|kufi|23x23px]]</span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span> Qyteti [[Kievi|Kyiv]] |
|<span class="flagicon" contenteditable="false">[[File:Flag_of_Kyiv_Kurovskyi.svg|lidhje=Kiev|alt=Kiev|kufi|23x23px]]</span><span class="flagicon" contenteditable="false"></span> Qyteti [[Kievi|Kyiv]] |
||
Rreshti 154: | Rreshti 154: | ||
File:Ukraine_census_2001_Ukrainian.svg|Ukrainës |
File:Ukraine_census_2001_Ukrainian.svg|Ukrainës |
||
File:Ukraine_census_2001_Russian.svg|Ruse |
File:Ukraine_census_2001_Russian.svg|Ruse |
||
File:Ukraine |
File:Ukraine majority Language Map 2001.png|Të dyja |
||
File:Map12 b.png|Njohja e ukrainës (e kuqe kolonë) dhe ruse (blu kolonë) |
File:Map12 b.png|Njohja e ukrainës (e kuqe kolonë) dhe ruse (blu kolonë) |
||
File:Crymean Tatar lang.png|Crimean Tatar gjuhës në Krime |
File:Crymean Tatar lang.png|Crimean Tatar gjuhës në Krime |
||
Rreshti 171: | Rreshti 171: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* Përbërja gjuhësore e popullsisë, sipas regjistrimeve Ukrainase të 2001-tës |
* Përbërja gjuhësore e popullsisë, sipas regjistrimeve Ukrainase të 2001-tës |
||
* [http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=UA Gjuhët e Ukrainë]s nga Ethnologue |
* [http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=UA Gjuhët e Ukrainë] s nga Ethnologue |
||
* [http://www.btb-net.com/main/260/surzhik-problema-ukransko-movi Суржик - проблема української мови] |
* [http://www.btb-net.com/main/260/surzhik-problema-ukransko-movi Суржик - проблема української мови] |
Versioni i datës 31 janar 2017 02:25
Gjuha zyrtare e Ukrainës është ukrainishtja, një gjuhë sllave e lindjes e cila është gjuhë amtare e 67.5% e popullsisë së Ukrainës. Rusishtja është gjuhë amtare e 29.6% e popullsisë së Ukrainës dhe pjesa tjetër (2.9%) janë folësit amtarë të gjuhëve të tjera.[1] Etnologjia liston 40 gjuhët e pakicave dhe dialektet; thuajse të gjitha janë amtare të ish - Bashkimit Sovjetik.
Sipas Nenit 10 të Kushtetutës së Ukrainës shteti ka një detyrim për të siguruar zhvillim gjithëpërfshirës dhe funksionimin e gjuhës ukrainase në të gjitha sferat e jetës shoqërore në të gjithë Ukrainën, ndërsa për të garantuar zhvillim të lirë, përdorimin dhe mbrojtjen e gjuhës ruse dhe gjuhëve të tjera të pakicave kombëtare të Ukrainës.
Gjuha dhe jeta e përditshme
Një anketë e gushtit të vitit 2011 nga Qendra Razumkov tregoi se 53.3% e të anketuarve përdorin gjuhën ukrainase në jetën e përditshme, ndërsa 44.5% përdorin rusishten.[2]
Në tetor të vitit 2009 anketa nga FOM-Ukrainë e 1,000 të anketuarve, 52% deklaruan që ata përdorin rusishten si "Gjuhën e tyre të komunikimit", ndërsa 41% e të anketuarve deklarojnë se e përdorin gjuhën ukrainase dhe 8% pohuan se ata përdorin një kombinim i të dyjave.[3]
Një anketë e marsit të vitit 2010 nga Grupi Research & Branding tregoi se 65% konsideruan gjuhën ukrainase si gjuhën e tyre amtare dhe 33% rusishten. Ky sondazh tregoi gjithashtu standardin e njohurive për gjuhën ruse (gjuhën bisedore të lirë, shkrim dhe lexim) në Ukrainën aktuale është me përqindje më të lartë (76%) se standardi i njohjes së gjuhës ukrainase (69%). Më shumë të anketuar preferojnë të flasin gjuhën ukrainase (46%) se sa rusishten (38%) me 16% që preferojnë të flasin që të dyja në mënyrë të barabartë.
Në anketën e majit të vitit 2012 nga vlerësimi 50% e të anketuarve kanë konsideruar gjuhën ukrainase si gjuhën e tyre amtare, 29% rusishten, 20% i konsiderojnë të dyja si gjuhën ukrainase ashtu edhe rusishten si gjuhën e tyre amtare dhe 1% e konsiderojnë një gjuhë tjetër gjuhën e tyre amtare.[4]
Një anketë e mbajtur në nëntor të vitit 2009 zbuloi se 54.7% e popullsisë së Ukrainës besojnë se çështja e gjuhës në Ukrainë është e parëndësishme, se çdo person mund të flasë në gjuhën të cilën ai ose ajo preferon dhe që shumë probleme më të rëndësishme ekzistojnë në vend; 14.7% e të anketuarve deklaruan se çështja e gjuhës është një problem urgjent që nuk mund të shtyhet dhe që bën thirrje për zgjidhje të menjëhershme; të tjerët 28.3% besonin se ndërsa problemi i gjuhës duhet të zgjidhet, kjo do të mund të shtyhet.[5]
Gjuhët aktuale
Gjuhët e Ukrainës, sipas Ethnologue, janë si më poshtë. (Nuk përfshihen Vlax Rome, Jakati, dhe sllovake, për të cilat asnjë e dhënë e popullsisë nuk është në dispozicion):[6]
|
|
Gjuhët rajonale
Si rezultat i legjislacionit me titull 'Projektligji mbi parimet e shtetit të politikës gjuhësore", i cili u miratua nga Verkhovna Rada në gusht të vitit 2012, gjuhët që fliten nga të paktën 10% e popullsisë së Oblastit u bë e mundur të ngritet për në statusin e 'gjuhës rajonale'. Ndërsa gjuha ukrainase ka mbetur gjuha e vetme zyrtare e vendit gjithëkombëtare, gjuhët e tjera, të varura nga miratimi i tyre nga autoritetet Oblaste, u bë e një medium i pranuar i komunikimit në fushën e arsimit, zyrat e pushtetit lokal, gjykatat dhe korrespondenca zyrtare.[7]
Rajoni | Gjuhët Rajonale |
Rajoni | Gjuhët rajonale |
---|---|---|---|
Republika Autonome e Krimesë | Crimean Tatar | Luhansk Oblast | Rusishtja |
Cherkasy Oblast | Lviv Oblast | ||
Chernihiv Oblast | Mykolaiv Oblast | Rusishtja[8] | |
Chernivtsi Oblast | Moldovan (Tarasivtsi village only)[9] | Odessa Oblast | Rusishtja |
Dnipropetrovsk Oblast | Russian | Poltava Oblast | |
Donetsk Oblast | Rusishtja | Rivne Oblast | |
Ivano-Frankivsk Oblast | Sevastopol City | Rusishtja | |
Kharkiv Oblast | Rusishtja | Sumy Oblast | |
Kherson Oblast | Rusishtja[10] | Ternopil Oblast | |
Khmelnytskyi Oblast | Vinnytsia Oblast | ||
Kiev Oblast | Volyn Oblast | ||
Kirovohrad Oblast | Zakarpattia Oblast | Hungarishtja (vetëm qyteti Berehove)[9] Rumunishtja (vetëm fshati Bila Tserkva) [11] | |
Qyteti Kyiv | Zaporizhia Oblast | Rusishtja | |
Zhytomyr Oblast |
Faktet historike
Sipas regjistimit rus të vitit 1897 në territorin e nëntë të guberniyas Ruse në Ukrainën moderne ka dhënë rezultatet e mëposhtme:
- Përbërja e gjuhës
- Ukrainase - 14,931.5 (73%)
- Ruse - 2,146.1 (11%)
- Hebre - 1,871.8 (9%)
- Gjermanisht - 451.3 (2%)
- Polonisht - 375.9 (2%)
- Gjuha Bjelloruse - 08.5 (1%)
- Rumune - 185.7 (1%)
- Tjera - 1%
- Lista e rajoneve të përmendura
- Poltava Governorate
- Kharkov Governorate
- Podolie Governorate
- Kiev Governorate
- Volyn Governorate
- Yekaterinoslav Governorate
- Chernigov Governorate
- Kherson Governorate
- Taurida Governorate
Harta
-
Shumica vetë-të ashtuquajturit "amtare" (jo domosdoshmërisht zakonisht të folur) të gjuhës nga lokaliteti
-
Ukrainës
-
Ruse
-
Të dyja
-
Njohja e ukrainës (e kuqe kolonë) dhe ruse (blu kolonë)
-
Crimean Tatar gjuhës në Krime
-
Surzhyk
Shih edhe
- Gjuha Ukrainase
- Demografia e Ukrainës
- Gjuha Ruse në Ukrainë
Referencat
- ^ Ukrainian Census (2001)
- ^ [1], tsn.ua - Razumkov Centre (Ukrainian)
- ^ FOM-Ukraine opinion polls (bottom of page), FOM-Ukraine (Russian)
- ^ The language question, the results of recent research in 2012, RATING (25 May 2012)
- ^ Poll: more than half of Ukrainians do not consider language issue pressing, Kyiv Post (November 25, 2009)
- ^ Languages of Ukraine, Ethnologue, 2009.
- ^ "Russian becomes regional language in three more regions in Ukraine". ukrinform.ua.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "Russian becomes regional language in Mykolaiv region". KyivPost.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ a b "Popov: No bilingualism in Kyiv", Kyiv Post, September 19, 2012
- ^ "Kherson Regional Council declares Russian a regional language". KyivPost.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "Romanian becomes regional language in Bila Tserkva in Zakarpattia region". KyivPost.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)
Bibliografia
- Përbërja gjuhësore e popullsisë, sipas regjistrimeve Ukrainase të 2001-tës
- Gjuhët e Ukrainë s nga Ethnologue
- Суржик - проблема української мови