Shqipëria nën pushtimin italian (1939–1943): Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Ndryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Faqe e re: {{About|the Mbretëria Shqiptare in the 20th century|other historic uses|Kingdom of Albania (disambiguation){{!}}Kingdom of Albania}} {{Use dmy dates|date=July 2013}} {{Infobox Former...
 
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:

{{About|the Mbretëria Shqiptare in the 20th century|other historic uses|Kingdom of Albania (disambiguation){{!}}Kingdom of Albania}}
{{Use dmy dates|date=July 2013}}
{{Infobox Former Country
{{Infobox Former Country
|native_name = ''Regno Albanese''
|native_name = ''Regno Albanese''
Rreshti 61: Rreshti 60:
|footnotes =
|footnotes =
}}
}}
[[Mbretërit shqiptarë|Mbretëria Shqiptare]] (Mbretëria Shqiptare, Mbretëria Shqiptare), e njohur edhe si [[Shqipëria natyrale|Shqipëria e Madhe]]<ref>Micheletta, Luca (2007), [http://www.academia.edu/4093074/Italy_Greater_Albania_and_Kosovo_1939-1943 ''Questioni storiche: Italy, Greater Albania and Kosovo 1939-1943''], Universita degli studi di Roma La Sapienza, pp. 521–542</ref><ref>Papa Pandelejmoni, Enriketa (2012), [https://books.google.com/books?id=HrizKUHOmU0C&pg=PA76 ''Doing politics in Albania doing World War II: The case of Mustafa Merlika Kruja fascist collaboration''], Založba ZRC, ZRC SAZU, pp. 67–83</ref>, ekzistonte si [[Protektoriat|protektorat]] i [[Mbretëria e Italisë|Mbretërisë së Italisë]]. Ishte praktikisht një bashkim midis [[Italia|Italisë]] dhe [[Shqipëria|Shqipërisë]], i udhëhequr zyrtarisht nga Mbreti [[Viktor Emanueli III|Victor Emmanuel III]] dhe qeveria e tij: Shqipëria u udhëhoq nga guvernatorët italianë, pasi u [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtua ushtarakisht nga Italia, nga viti 1939 deri më 1943]]. Gjatë kësaj kohe Shqipëria pushoi së ekzistuari si një vend i pavarur dhe mbeti si një pjesë autonome e [[Perandoria Italiane|Perandorisë Italiane]] të drejtuar nga zyrtarë të qeverisë italiane, të cilët synonin ta bënin [[Shqipëria|Shqipërinë]] pjesë të një Itali të Madhe duke asimiluar shqiptarët si italianë dhe duke kolonizuar Shqipërinë me kolonët italianë nga [[Gadishulli Apenin]] për ta transformuar gradualisht në një Tokë italiane.<ref>Lemkin, Raphael; Power, Samantha (2008), [https://books.google.com/books?id=y0in2wOY-W0C ''Axis Rule in Occupied Europe''], The Lawbook Exchange, Ltd., pp. 99–107, [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-1-58477-901-8|978-1-58477-901-8]]</ref>

Në [[Traktati i Londrës (1915)|Traktatin e Londrës]] gjatë [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]], [[Entente Triple|Antantja Tripale]] i kishte premtuar [[Shqipëria|Shqipërinë]] qendrore dhe jugore Italisë, si një shpërblim për të luftuar përkrah Antantës.<ref name=":0">Nigel Thomas. Armies in the Balkans 1914-18. Osprey Publishing, 2001. Pp. 17.</ref> Në qershor 1917, pasi ushtarët italian morën kontrollin e zonave të konsiderueshme të Shqipërisë, Italia deklaroi zyrtarisht një [[Protektoriat|protektorat]] mbi Shqipërinë qendrore dhe jugore; megjithatë kjo u përmbys në shtator të vitit 1920 kur Italia u vu nën presion për të hequr ushtrinë e saj nga Shqipëria.<ref name=":0" /> Italia u tërbua me fitimet minimale që ajo mori nga negociatat e paqes, të cilat ajo konsideroi se kishin shkelur Traktatin e Londrës. [[Fashizmi italian|Fashistët italianë]] pohuan se shqiptarët ishin të lidhur etnikisht me italianët nëpërmjet lidhjeve me italianët prehistorikë, popullsitë [[Ilirët|ilire]] dhe [[Romakët|romake]] dhe se ndikimi kryesor i ushtruar nga [[Perandoria Romake|perandoritë romake]] dhe Veneciane mbi Shqipërinë justifikonte të drejtën e Italisë për ta zotëruar atë<ref>Rodogno., Davide (2006). [https://books.google.com/books?id=ZcUNELPsQQsC&printsec=frontcover&dq=Fascism%27s+European+empire:+Italian+occupation+during+the+Second+World+War&hl=en&ei=dig_TPn6OYKC8gaGlcDpCw&sa=X&oi=book_result&ct=book-thumbnail&resnum=1&ved=0CC0Q6wEwAA#v=onepage&q&f=false ''Fascism's European empire: Italian occupation during the Second World War'']. Cambridge University Press. p. 106. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/0-521-84515-7|0-521-84515-7]].</ref>. Italia justifikoi edhe aneksimin e Shqipërisë në bazë të faktit se disa qindra mijëra njerëz me origjinë shqiptare tashmë ishin përfshirë në shoqërinë në Italinë jugore, që inkorporimi i Shqipërisë ishte një masë e arsyeshme që do të bashkonte njerëzit me prejardhje shqiptare në një shtet.<ref name=":1">Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 389.</ref> [[Italia]] mbështeti irredentizmin shqiptar, të drejtuar kundër [[Kosova|Kosovës]] me popullsi kryesisht [[Shqiptarët|shqiptare]] në [[Jugosllavia|Jugosllavi]] dhe [[Epiri (rajoni administrativ)|Epir]] në [[Greqi]], veçanërisht në zonën kufitare të [[Çamëria|Çamërisë]], të banuar nga pakica [[Çamëria|çame shqiptare]].<ref>Fischer, Bernd Jürgen (1999), [https://books.google.com/?id=P-MiG9ngCp8C ''Albania at War, 1939-1945''], C. Hurst & Co. Publishers, pp. 70–73,[[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-1-85065-531-2|978-1-85065-531-2]]</ref>

== Historia ==
<blockquote>Artikulli kryesor:[[Rezistenca shqiptare në Luftën e Dytë Botërore]]</blockquote>

=== Para-pushtimi: ndikimi i Italisë dhe qëllimet e Shqipërisë (1914-1939) ===
Para intervenimit të drejtpërdrejtë në [[Lufta e Parë Botërore|Luftën e Parë Botërore]], Italia pushtoi [[Porti i Vlorës|portin e Vlorës]] në Shqipëri në dhjetor 1914.<ref name=":2">Nigel Thomas. Armies in the Balkans 1914-18. Osprey Publishing, 2001. Pp. 17.</ref> Pas hyrjes në luftë, Italia përhap profesionin e saj në rajonin e Shqipërisë jugore duke filluar në vjeshtën e vitit 1916.<ref name=":2" /> Forcat italiane në vitin 1916 rekrutuan parregullsitë shqiptare për të shërbyer pranë tyre.<ref name=":2" /> [[Italia]] me lejen e komandës së aleatëve, pushtoi Epirin e Veriut më 23 gusht 1916, duke detyruar ushtrinë greke të tërhiqte forcat e saj okupuese nga atje.<ref name=":2" /> Në qershor 1917, Italia shpalli Shqipërinë qendrore dhe jugore si një protektorat të Italisë, ndërsa Shqipëria e Veriut u nda në shtetet e Serbisë dhe Malit të Zi.<ref name=":2" /> Deri më 31 tetor 1918, forcat franceze dhe italiane përjashtuan ushtrinë austro-hungareze nga Shqipëria.<ref name=":0" /> Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Italia tërhoqi forcat e saj ushtarake më 2 shtator 1920 nga Shqipëria si rezultat i presionit dhe humbjes së jashtme në [[Lufta e Vlorës|Luftën e Vlorës]].

Regjimi fashist italian kishte depërtuar dhe dominuar politikisht dhe ekonomikisht Shqipërinë gjatë sundimit të Zogut dhe po planifikonte aneksimin e Shqipërisë para viteve të ngjarjes<ref>Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 378, 389.</ref>. Shqipëria u bë një protektorat [[de facto]] i Italisë pas nënshkrimit të Traktateve të Tiranës të vitit 1926 dhe 1927.<ref>[[Aristotle Kallis|Aristotle A. Kallis]]. ''Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922-1945''. London, England, UK: Routledge, 2000. Pp. 132.</ref><ref>Zara S. Steiner. ''The lights that failed: European international history, 1919-1933''. Oxford, England, UK: Oxford University Press, 2005. Pp. 499.</ref><ref>Roy Palmer Domenico. Remaking Italy in the twentieth century. Lanham, Maryland, USA: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2002. Pp. 74.</ref> Sipas [[Mbreti Zogu I|Zogut]], ekonomia e Shqipërisë ishte e varur nga kreditë e shumta financiare të dhëna nga Italia që nga viti 1931.<ref name=":3">Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 378.</ref>

Në gusht 1933, Mussolini vendosi kërkesa të rrepta ndaj Zogut në këmbim të mbështetjes së vazhdueshme të Italisë nga Shqipëria, duke përfshirë kërkesat që të gjitha emërimet e reja në pozita udhëheqëse në qeverinë shqiptare duhej të kishin marrë një "arsim italian"; se një ekspert italian do të ishte në të ardhmen në të gjitha ministritë e qeverisë shqiptare; se Italia do të marrë kontrollin e ushtrisë shqiptare - duke përfshirë fortifikimet e saj; se oficerët britanikë që po stërvitnin xhandarmanin e Shqipërisë u zëvendësuan nga oficerë italianë; dhe se Shqipëria duhet të anulojë të gjitha traktatet tregtare ekzistuese me vendet e tjera dhe të mos bëjë marrëveshje të reja pa miratimin e qeverisë italiane; dhe se Shqipëria nënshkruan një konventë tregtare që do ta bënte Italinë vendin "më të favorizuar" në Shqipëri<ref>Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 351.</ref> Në vitin 1934, kur Shqipëria nuk dha pagesën e planifikuar të një kredie për në Itali, anijet luftarake italiane arritën në brigjet e Shqipërisë për të frikësuar Shqipërinë që t'i nënshtrohej qëllimeve italiane në rajon, megjithatë britanikët kundërshtuan veprimet e Italisë dhe nën presion, Italia u tërhoq dhe pohoi se ushtrimi detar ishte thjesht një "vizitë miqësore". <ref name=":3" />

Më 25 gusht 1937, në ditën e tij të marrëdhënieve të Italisë me Shqipërinë, shkruajti në ditën e tij të marrëdhënieve të Italisë me Shqipërinë: "Ne duhet të krijojmë qendra të qëndrueshme të influencës italiane atje, kush e di se çfarë mund të ketë në të ardhmen, ne duhet të jemi gati për të kapur Mundësitë që do të paraqiten, nuk do ta tërheqim këtë kohë, siç bëmë në vitin 1920. Në jug [të Italisë] ne kemi absorbuar disa qindra mijë shqiptarë. Pse nuk duhet të ndodhë e njëjta gjë në anën tjetër të hyrja në Adriatik ".<ref name=":1" /> Më 26 mars 1938, Ciano shkruante në ditarin e tij të aneksimit të Shqipërisë, siç bëri Gjermania me Austrinë pak përpara: "Një raport nga Jacomoni mbi situatën në Shqipëri, depërtimi ynë është duke u bërë vazhdimisht më intensiv dhe më organik. vizita po kryhet pa probleme. Po pyes veten nëse gjendja e përgjithshme - veçanërisht Anschluss [me Austrinë] - nuk na lejon të bëjmë një hap përpara drejt dominimit më të plotë të këtij vendi, i cili do të jetë i yni ". dhe ditë më vonë më 4 prill të atij viti shkroi "Duhet të theksojmë gradualisht elementin protektorat të marrëdhënieve tona me Shqipërinë" <ref>Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 396.</ref>.

Versioni i datës 31 tetor 2017 01:25

Stampa:Infobox Former Country Mbretëria Shqiptare (Mbretëria Shqiptare, Mbretëria Shqiptare), e njohur edhe si Shqipëria e Madhe[1][2], ekzistonte si protektorat i Mbretërisë së Italisë. Ishte praktikisht një bashkim midis Italisë dhe Shqipërisë, i udhëhequr zyrtarisht nga Mbreti Victor Emmanuel III dhe qeveria e tij: Shqipëria u udhëhoq nga guvernatorët italianë, pasi u pushtua ushtarakisht nga Italia, nga viti 1939 deri më 1943. Gjatë kësaj kohe Shqipëria pushoi së ekzistuari si një vend i pavarur dhe mbeti si një pjesë autonome e Perandorisë Italiane të drejtuar nga zyrtarë të qeverisë italiane, të cilët synonin ta bënin Shqipërinë pjesë të një Itali të Madhe duke asimiluar shqiptarët si italianë dhe duke kolonizuar Shqipërinë me kolonët italianë nga Gadishulli Apenin për ta transformuar gradualisht në një Tokë italiane.[3]

Në Traktatin e Londrës gjatë Luftës së Parë Botërore, Antantja Tripale i kishte premtuar Shqipërinë qendrore dhe jugore Italisë, si një shpërblim për të luftuar përkrah Antantës.[4] Në qershor 1917, pasi ushtarët italian morën kontrollin e zonave të konsiderueshme të Shqipërisë, Italia deklaroi zyrtarisht një protektorat mbi Shqipërinë qendrore dhe jugore; megjithatë kjo u përmbys në shtator të vitit 1920 kur Italia u vu nën presion për të hequr ushtrinë e saj nga Shqipëria.[4] Italia u tërbua me fitimet minimale që ajo mori nga negociatat e paqes, të cilat ajo konsideroi se kishin shkelur Traktatin e Londrës. Fashistët italianë pohuan se shqiptarët ishin të lidhur etnikisht me italianët nëpërmjet lidhjeve me italianët prehistorikë, popullsitë ilire dhe romake dhe se ndikimi kryesor i ushtruar nga perandoritë romake dhe Veneciane mbi Shqipërinë justifikonte të drejtën e Italisë për ta zotëruar atë[5]. Italia justifikoi edhe aneksimin e Shqipërisë në bazë të faktit se disa qindra mijëra njerëz me origjinë shqiptare tashmë ishin përfshirë në shoqërinë në Italinë jugore, që inkorporimi i Shqipërisë ishte një masë e arsyeshme që do të bashkonte njerëzit me prejardhje shqiptare në një shtet.[6] Italia mbështeti irredentizmin shqiptar, të drejtuar kundër Kosovës me popullsi kryesisht shqiptare në Jugosllavi dhe Epir në Greqi, veçanërisht në zonën kufitare të Çamërisë, të banuar nga pakica çame shqiptare.[7]

Historia

Artikulli kryesor:Rezistenca shqiptare në Luftën e Dytë Botërore

Para-pushtimi: ndikimi i Italisë dhe qëllimet e Shqipërisë (1914-1939)

Para intervenimit të drejtpërdrejtë në Luftën e Parë Botërore, Italia pushtoi portin e Vlorës në Shqipëri në dhjetor 1914.[8] Pas hyrjes në luftë, Italia përhap profesionin e saj në rajonin e Shqipërisë jugore duke filluar në vjeshtën e vitit 1916.[8] Forcat italiane në vitin 1916 rekrutuan parregullsitë shqiptare për të shërbyer pranë tyre.[8] Italia me lejen e komandës së aleatëve, pushtoi Epirin e Veriut më 23 gusht 1916, duke detyruar ushtrinë greke të tërhiqte forcat e saj okupuese nga atje.[8] Në qershor 1917, Italia shpalli Shqipërinë qendrore dhe jugore si një protektorat të Italisë, ndërsa Shqipëria e Veriut u nda në shtetet e Serbisë dhe Malit të Zi.[8] Deri më 31 tetor 1918, forcat franceze dhe italiane përjashtuan ushtrinë austro-hungareze nga Shqipëria.[4] Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Italia tërhoqi forcat e saj ushtarake më 2 shtator 1920 nga Shqipëria si rezultat i presionit dhe humbjes së jashtme në Luftën e Vlorës.

Regjimi fashist italian kishte depërtuar dhe dominuar politikisht dhe ekonomikisht Shqipërinë gjatë sundimit të Zogut dhe po planifikonte aneksimin e Shqipërisë para viteve të ngjarjes[9]. Shqipëria u bë një protektorat de facto i Italisë pas nënshkrimit të Traktateve të Tiranës të vitit 1926 dhe 1927.[10][11][12] Sipas Zogut, ekonomia e Shqipërisë ishte e varur nga kreditë e shumta financiare të dhëna nga Italia që nga viti 1931.[13]

Në gusht 1933, Mussolini vendosi kërkesa të rrepta ndaj Zogut në këmbim të mbështetjes së vazhdueshme të Italisë nga Shqipëria, duke përfshirë kërkesat që të gjitha emërimet e reja në pozita udhëheqëse në qeverinë shqiptare duhej të kishin marrë një "arsim italian"; se një ekspert italian do të ishte në të ardhmen në të gjitha ministritë e qeverisë shqiptare; se Italia do të marrë kontrollin e ushtrisë shqiptare - duke përfshirë fortifikimet e saj; se oficerët britanikë që po stërvitnin xhandarmanin e Shqipërisë u zëvendësuan nga oficerë italianë; dhe se Shqipëria duhet të anulojë të gjitha traktatet tregtare ekzistuese me vendet e tjera dhe të mos bëjë marrëveshje të reja pa miratimin e qeverisë italiane; dhe se Shqipëria nënshkruan një konventë tregtare që do ta bënte Italinë vendin "më të favorizuar" në Shqipëri[14] Në vitin 1934, kur Shqipëria nuk dha pagesën e planifikuar të një kredie për në Itali, anijet luftarake italiane arritën në brigjet e Shqipërisë për të frikësuar Shqipërinë që t'i nënshtrohej qëllimeve italiane në rajon, megjithatë britanikët kundërshtuan veprimet e Italisë dhe nën presion, Italia u tërhoq dhe pohoi se ushtrimi detar ishte thjesht një "vizitë miqësore". [13]

Më 25 gusht 1937, në ditën e tij të marrëdhënieve të Italisë me Shqipërinë, shkruajti në ditën e tij të marrëdhënieve të Italisë me Shqipërinë: "Ne duhet të krijojmë qendra të qëndrueshme të influencës italiane atje, kush e di se çfarë mund të ketë në të ardhmen, ne duhet të jemi gati për të kapur Mundësitë që do të paraqiten, nuk do ta tërheqim këtë kohë, siç bëmë në vitin 1920. Në jug [të Italisë] ne kemi absorbuar disa qindra mijë shqiptarë. Pse nuk duhet të ndodhë e njëjta gjë në anën tjetër të hyrja në Adriatik ".[6] Më 26 mars 1938, Ciano shkruante në ditarin e tij të aneksimit të Shqipërisë, siç bëri Gjermania me Austrinë pak përpara: "Një raport nga Jacomoni mbi situatën në Shqipëri, depërtimi ynë është duke u bërë vazhdimisht më intensiv dhe më organik. vizita po kryhet pa probleme. Po pyes veten nëse gjendja e përgjithshme - veçanërisht Anschluss [me Austrinë] - nuk na lejon të bëjmë një hap përpara drejt dominimit më të plotë të këtij vendi, i cili do të jetë i yni ". dhe ditë më vonë më 4 prill të atij viti shkroi "Duhet të theksojmë gradualisht elementin protektorat të marrëdhënieve tona me Shqipërinë" [15].

  1. ^ Micheletta, Luca (2007), Questioni storiche: Italy, Greater Albania and Kosovo 1939-1943, Universita degli studi di Roma La Sapienza, pp. 521–542
  2. ^ Papa Pandelejmoni, Enriketa (2012), Doing politics in Albania doing World War II: The case of Mustafa Merlika Kruja fascist collaboration, Založba ZRC, ZRC SAZU, pp. 67–83
  3. ^ Lemkin, Raphael; Power, Samantha (2008), Axis Rule in Occupied Europe, The Lawbook Exchange, Ltd., pp. 99–107, ISBN 978-1-58477-901-8
  4. ^ a b c Nigel Thomas. Armies in the Balkans 1914-18. Osprey Publishing, 2001. Pp. 17.
  5. ^ Rodogno., Davide (2006). Fascism's European empire: Italian occupation during the Second World War. Cambridge University Press. p. 106. ISBN 0-521-84515-7.
  6. ^ a b Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 389.
  7. ^ Fischer, Bernd Jürgen (1999), Albania at War, 1939-1945, C. Hurst & Co. Publishers, pp. 70–73,ISBN 978-1-85065-531-2
  8. ^ a b c d e Nigel Thomas. Armies in the Balkans 1914-18. Osprey Publishing, 2001. Pp. 17.
  9. ^ Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 378, 389.
  10. ^ Aristotle A. Kallis. Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922-1945. London, England, UK: Routledge, 2000. Pp. 132.
  11. ^ Zara S. Steiner. The lights that failed: European international history, 1919-1933. Oxford, England, UK: Oxford University Press, 2005. Pp. 499.
  12. ^ Roy Palmer Domenico. Remaking Italy in the twentieth century. Lanham, Maryland, USA: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2002. Pp. 74.
  13. ^ a b Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 378.
  14. ^ Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 351.
  15. ^ Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. London, England, UK; New York, New York, USA: I.B. Taurus Publishers, 2004. Pp. 396.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shqipëria_nën_pushtimin_italian_(1939–1943)&oldid=1790538"