Anselmi i Aostës

Sh. Anselmi i Aostës.

Anselmi i Aostës (1033 ose 1034, Aosta, Itali - 21 prill 1109, Kanterberi, Angli), shenjtor dhe Doktor i kishës në katolicizëm. Thirret edhe "Anselmi i Bekut" ose "Anselmi i Kanterberit" ngaqë ai jetoi për një kohë të gjatë në manastirin e Bekut, në Francë, dhe më pas me detyrën e Kryeipeshkvit, të ushtruar në Kanterberi. Anselmi ishte një teolog i njohur, dhe filozof i shquar mesjetar, prandaj quhet edhe "babai i filozofisë skolastike". Ai njihet edhe si shpikësi i argumentit ontologjik rreth qënësisë së Perëndisë.

Jeta

Anselmi lindi ne qytetin e Aostas ne mbreterine e Burgundit (sot Italia e veriut). Familja e tij ishte fisnike, dhe zoteronte pasuri te medha. I ati quhej Gundulf, dhe ishte lombard, me nje karakter te ashpër dhe te rrepte. E ema quhej Ermenberga, dhe ishte nje grua me virtyte. Ajo e rriti dhe e njohi me kujdes te birin me fene e krishtere.

Ne moshen 15-vjecare, Anselmi deshiron te hyje ne manastir, por nuk lejohet rreptesisht nga i ati. Zhgenjimi e coi Anselmin ne nje semundje mendore-trupore. Pasi e mori veten, ai braktisi studimet për nje kohe te shkurter dhe beri nje jete pa kokecarje. Gjate kesaj kohe i vdes e ema, dhe ashpersia e te atit behet e padurueshme për te. Keshtu anselmi le shtepine aterore ne vitin 1059, kapercen alpet, dhe bredh nepër Burgonje dhe France. I mahnitur nga fama e bashkeatdhetarit te tij Lanfranku, asokohe paranik i manastirit te Bekut, Anselmi niset për Normandi. Nje vit me vone, pasi kaloi nje kohe ne Avranshe, ai u pranua ne manastir, si fillestar. Anselmi ishte atehere 22-vjec.

Besimi dhe arsyeja

Sipas Sh.Anselmin, arsyeja njerzore nuk është aspak ne kundershtim me fene, perkundrazi, është nje vegel kryesore për pasqyrimin teologjik. Sigurisht, kerkimi i se vertetes ka si themel me pare fene; prandaj, ai thote:

"(...) besoj për te kuptuar, dhe nese me pare nuk do te besoj, nuk do te mundem te kuptoj."

Pra, Anselmi merr nga Shën Agostini formulen: "credo ut intelligam, intelligo ut credam" (d.m-th- "besoj për te kuptuar, kuptoj për te besuar"). Megjithkete, feja ne vete nuk mjafton, ajo kerkon shfaqje dhe bindje arsyetore.

Dëshmitë e qënësisë së Perëndisë

Kerkimi i Anselmit është perqendruar i gjithi mbi figuren e Perendise, ne te cilen ve dy problematika: qënësinë e Tij dhe natyren e Tij. Dallimesi te tilla trajtohen ne "Monologion".

Ketu ai shkruan: "eshte ky problemi qe perkrah dhe njezon kerkimet e mia".

Anselmi jep 4 deshmi qe mund te provojne, duke u nisur nga bota, qe Perendia eshte. Dhe prandaj, keto deshmi perkufizohen "prova a posteriori":

• 1. Cdokush anon te pervetesoje gjerat qe gjykon se janë te mira. Por nese ka gjera te mira, parimi i tyre duhet te jete i vetem. Duhet te jete pra nje Miresi Absolute.
• 2. Qenia e madhesive te ndryshme percakton qenesine e nje madhesie qe perfshin gjithe te tjerat, pjese e se ciles ato te gjitha jane.
• 3. Cdo gje qe eshte, apo është ne virtyt te dickaje, ose është ne virtytin e asgjese. Pra, meqe është ne virtyt te asgjese nuk është asgjeja vete, e meqe dicka eshte, ajo do te jete fale nje Qenie Eprore, te qenit ne virtyt (te ndonje gjeje).
• 4. Trajtuar nga hierarkia e qenieve te gjalla. Duhet te jete nje qenie ne majen e hierarkise qe është e persosur. Nje persosje paresore dhe absolute.

Veprat

• "Cur Deus Homo?" ("Përse Perëndia Njeri?"; 1098)
• "De casu diaboli" ("Çështja e djallit"; 1085–1090)
• "De conceptu virginali et originali peccato ("Koncepti virgjëror dhe mëkati zanafillor"; 1099–1100)
• "De concordia praescientiae et praedestinationis et Gratiae Dei cum libero arbitrio" ("Pajtimi i paranjohjes, paracaktimit dhe Hirit të Perëndisë me gjykimin e lirë"; 1107–1108)
• "De grammatico" ("Gramatika"; 1075–1085)
• "De libertate arbitrii" ("Liria e gjykimit"; 1080–1085)
• "De processione Spiritus Sancti" ("Ecuria e Shpirtit të Shenjtë"; 1102)
• "De veritate" ("E vërteta"; 1080–1085)
• "Epistola de incarnatione Verbi" ("Letër mbi mishërimin e Fjalës"; 1092 versioni i I; 1094 versioni i fundit)
• "Epistolae de sacramentis" ("Epistola de sacrificio azymi et fermentati"/"Epistola de sacramentis Ecclesiae") ("Letra mbi Sakramentet" -"Letër mbi flijimin e bukës dhe tharmimit"/"Letër mbi sakramentet e Kishës"; 1106–1107)
• "Meditatio redemptionis humanae" ("Përsiatje e shpëtimit njerzor"; 1099–1100)
• "Monologion" ("Njëfjalim"; 1076)
• "Proslogion" ("Bashkëfjalosje"; 1077–1078)

Lidhje të jashtme

• Anselmi i Aostes: jata, mendimi dhe veprat.Italisht

• Enciklopedia e filozofisë Stenford rreth Sh. Anselmit.Anglisht

• Enciklopedia Katolike:Rikthimi. Sh.Anselmi.Anglisht

• Jeta dhe mendimi i Sh. Anselmit. Frëngjisht