Bilal Xhaferri: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
rikthim ne variantin me referenca qe i paudhi kujton se do ta leje vetem me A-palle-onin qe na diktoka narrativen mbi jeten e Xhaferrit me artikullin e pare qe shkruan duke e cekur
Rreshti 9: Rreshti 9:
| Profesioni = Shkrimtar, Publicist, Patriot, Botues, Aktivsit çam
| Profesioni = Shkrimtar, Publicist, Patriot, Botues, Aktivsit çam
}}
}}
'''Bilal Xhaferri''' lindi në fshatin [[Ninati|Ninat]] të [[Konispoli]]t më [[2 nëntor]] [[1935]] dhe vdiq më [[14 tetor]] [[1986]] në ShBA, ishte shkrimtar shqiptar.
'''Bilal Xhaferri''' ([[Ninati|Ninat]], [[2 nëntor]] [[1935]] - [[Chicago|Çikago]], [[14 tetor]] [[1986]]) ka qenë shkrimtar, disident dhe botues shqiptar.


== Biografia ==
== Biografia ==
Xhaferri ka lindur më 1935 në fshatin Ninat afër [[Konispoli|Konispolit]],<ref name=":0">Robert Elsie (1995), ''[http://www.elsie.de/pdf/B1997HistLetShqip.pdf Histori e Letërsisë Shqiptare]'', përktheu Abdurrahman Myftiu, Tirana & Peja: Dukagjini, 1997.</ref> i biri i Xhaferr Hoxhës.<ref name=":2">Shefki Hysa, Namik Mana, ''Debati mes dy shkrimtarëve. Kadare: u bëre edhe ti Bilal të flasësh!: shkrimtarët kritikojnë Kadarenë për romanin e tij "Dasma"'', intervistoi Ervin Koçi, [[Metropol (gazetë)|Metropol]]. - Nr. 2614, 15 mars, 2012, f. 12 - 13</ref> Në moshën 8 vjeç i vdiq e ëma, kurse në moshën 10 vjeç, pushteti komunist i pushkatoi të atin nacionalist dhe ai mbeti jetim me tri motra, nën kujdesin e Ferik Hoxhës, gjyshit nga babai. Pasi kreu shkollën fillore në vendlindje, duke marrë dy klasë në një vit, më 1948 u largua për të gjetur punë në [[Saranda|Sarandë]] si korrier, meqenëse nuk kishin asnjë mjet jetese, sidomos kur gjyshi u shpall kulak dhe e shpronësuan.<ref name=":1">Shefki Hysa, ''Bilal Xhaferri - Jetëshkrim,'' krahu-bilalxhaferri.blogspot.al/, 15 mars 2009.</ref> Bëri një shkollë njëvjeçare si gjeometër.<ref name=":2" />
Xhaferri lindi më 1935 në fshatin Ninat afër [[Konispoli|Konispolit]]{{cn}} Në vitet 1954 -1955 ndjek shkollën shtatëvjeçare natën në fshatin Sukth të Durrësit. Poezitë dhe tregimet e para i botoi në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “nëntori”, Ylli”, etj.{{cn}}


Më 1954-1955 jetonte bashkë me të motrën Antiken, në një dhomë në [[Sukthi|Sukth]] të Durrësit. Aty ndiqnin të dy shkollën shtatëvjeçare, motra ditën, ndërsa ai natën, sepse punonte normist. Ndërkohë kreu një shkollë teknike për ndërtim dhe u punësua në kantiere ndërtimi, në rruga-ura në Krujë, në hidrocentralin e Ulzës etj.<ref name=":1" />
Botoi një libër me tregime dhe një me poezi ku kishte edhe poezi prokomuniste. Në vitin 1967 konkuroi me romanin Krakataus në konkursin letrar të mbajtur me rasin e 500 vjetorit të lindjes së Skënderbeut, por nuk fitoi.<ref name="Apolloni">{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http://www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>


Më 1968, ai u shpreh në [[Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve|Lidhjen e Shkrimtarëve]] kundër romanit ''[[Dasma (roman)|Dasma]]'' të [[Ismail Kadare|Kadaresë]], gjë për të cilën u qortua rëndë nga [[Fadil Paçrami]].<ref name=":0" /> Iu hoq e drejta e botimit dhe u internua<ref>Ismail Kadare, ''[http://gazeta-shqip.com/lajme/2014/06/07/kadare-goditja-e-bilal-xhaferrit-e-pamoralshme/ Goditja e Xhaferrit, e pamoralshme],'' intervistoi Aida Tuci, Shqip, 7 qershor 2014.</ref> në fshatin [[Hamallaj (Sukth)|Hamalle]] të [[Durrësi|Durrësit]].<ref name=":1" /> Pas një mbledhjeje të Lidhjes së Shkrimtarëve me në krye [[Rita Marko|Rita Markon]], u kritikua bindshëm dhe u përjashtua.<ref name=":2" />
⚫
Në vitin 1968 kritikoi romanin [[Dasma (roman)|Dasma]] të [[Ismail Kadare|Kadaresë]] si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare", veprim që nga disa i është atribuar si disidencë. Këtë paradoks e ka vënë në dukje, pedagogu dhe shkrimtari [[Ag Apolloni]] duke sqaruar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimit komunist]] i binte të provoje t'i hyje në qejf [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare.<ref name="Apolloni" />


⚫
Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në [[Greqia|Greqi]]. Më 1970, shkoi në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|SHBA]], në [[Boston]] ku deri më 1972 punoi në gazetën “Dielli”. Më 1974 u vendos në [[Chicago|Çikago]] ku themeloi revistën “[[Krahu i shqiponjës]]”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht.
Bilal Xhaferri në veprën e tij nuk shfaqi kurrë mendime "dekadente" ose disidente.<ref name="Apolloni" />


Më [[1978]] e plagosin disa njerëz të panjohur. Më 1981 digjet redaksia e revistës “[[Krahu i shqiponjës]]” ku kishte dorëshkrimet e veprave letrare, studime, kërkime shkencore, përkthime, shënime politike, letra, piktura, fotografi, etj.
⚫
Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në [[Greqia|Greqi]]. Më [[1970]], shkoi në [[SHBA]], në Boston ku deri më [[1972]] punoi në gazetën “Dielli”. Më [[1974]] u vendos në [[Chicago|Çikago]] ku themeloi revistën “[[Krahu i shqiponjës]]”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht.{{cn}} Në vitin [[1986]] vdes në spital në Çikago.{{cn}} Ndonëse jetoi në botën e lirë deri një vit pas vdekjes së [[Enver Hoxha|Enver Hoxhës]], nuk ngriti zërin për të denoncuar krimet që bëheshin në Shqipëri.<ref name="Apolloni" />


Më [[1986]] sëmuret dhe operohet prej tumorit dhe me [[14 tetor]] të po atij viti, vdes në spital në Çikago. Disa prej bashkëkohësve janë të mendimit që e kanë vrarë a helmuar.
== Burimi i të dhënave ==

=== Riatdhesimi i eshtrave dhe nderimi ===
Më 3 maj 1993 [[Presidenti i Shqipërisë|Presidenti i Republikës]] [[Sali Berisha]] e dekoroi me medaljen “Martir i demokracisë” (Dekreti 1089) me motivacionin "''Për përkushtim si publicist e politikan disident në luftën kundër komunizmit e diktaturës, për aspiratat e tij thellësisht kombëtare e demokratike''"<ref name=":2" /> dhe "Nder i Kombit" nga Presidenti [[Bamir Topi]].

Më 6 maj 1996 shkrimtari [[Shefki Hysa]], drejtues i OJQ [[Shoqata Kulturore "Bilal Xhaferri"]], në bashkëpunim me qeverinë shqiptare inicoi dhe organizoi ceremonialin e rikthimit në Atdhe të eshtrave të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri që tanimë prehet në vendlindje, në [[Saranda|Sarandë]].

Më 2014 shtëpia e tij në Ninat të Sarandës u bë Shtëpi Muze.<ref>''Muze për Bilal Xhaferrin, shtëpia e shkrimtarit e hapur për të gjithë'', oranews.tv, 3 nëntor 2014.</ref>

== Vepra ==
Në vitet 1962-1963 boton poezitë dhe tregimet e para në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “Nëntori”, "Ylli”, etj<ref>Resmi Osmani, ''[https://www.voal.ch/poeti-i-nemur-bilal-xhaferri-sprove-nga-prof-dr-resmi-osmani/ Poeti i nëmur Bilal Xhaferri],'' voal.ch, Tiranë 25 shkurt 2016.</ref> dhe debutoi me romanin "Rrugë dhe fate" më 1963.<ref name=":2" /> Më [[1966]] botoi poemën "Balada çame" në faqen letrare të gazetës “Zëri i Rinisë"<ref>Resmi Osmani, ''[http://www.zemrashqiptare.net/news/id_26786/Resmi-Osmani:-Balada-%C3%87ame-Kryevepra-poetike-e-Bilal-Xhaferrit.html Balada Çame - Kryevepra poetike e Bilal Xhaferrit]'', zemrashqiptare.net, Tiranë, mars 2012.</ref>, i botohet vëllimi me tregime “Njerëz të rinj, tokë e lashtë” që pati një sukses jo të zakonshëm. Më [[1967]] i botohet vëllimi me poezi “Lirishta e kuqe”, qe shtypur para se të binte në fatkeqësi, por nuk u vu kurrë në qarkullim.<ref name=":0" /> Më [[1967]] shkruan romanin “Krastakraus” që u botua më [[1993]], pas vdekjes. Më [[1968]] shkroi skenarin për film artistik “Era shtyn mjegullat”.

⚫
Më 1968 kritikoi ''Dasmën'' e Kadaresë si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare". Sipas pedagogut dhe shkrimtarit [[Ag Apolloni]] disa këtë kritikë ia kanë interpretuar si disidencë, duke argumentuar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimit komunist]] ka qenë një përpjekje për t'i hyrë [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare. Po sipas Apollonit, Xhaferi nuk kishte shfaqur kurrë elemente dekadente apo disidente.<ref name="Apolloni">{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http://www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>

Më [[1972]] nga Bostoni dërgoi për botim në Ndërmarrjen Botuese “Rilindja”, në Prishtinë, romanin “Ra Berati”.

Në të përkohshmen "Krahu i Shqiponjës" botoi shumë artikuj publicistikë, poezi, tregime, romane, skeçe, vizatime, karikatura, foto artistike, etj. Aty botoi fragmente të romanit “Trotuare të kundërta” dhe “Hëna e kantjereve”.

=== Vepra të kushtuara ===
Më 2017 u botua libri i shkruar nga e motra, Antike Hoxha, "As vdekja nuk e shoi dot urrejtjen", që i kushtohet të vëllait.<ref>Agron Mema, ''Pena Shqiptare / Antike Hoxha,'' telegraf.al, 27 gusht 2017.</ref>

== Referencat ==
<references />
<references />


=== Literatura ===
* [[Robert Elsie]], ''Historical Dictionary of Albania, New Edition'', [[2004]], ISBN 0-8108-4872-4, S. 452f
* [[Robert Elsie]], ''Historical Dictionary of Albania, New Edition'', [[2004]], ISBN 0-8108-4872-4, S. 452f
* "Poeti i nemun - Bilal Xhaferri", [[Prishtina|Prishtinë]], [[Sabri Hamiti]]
* "Poeti i nemun - Bilal Xhaferri", [[Prishtina|Prishtinë]], [[Sabri Hamiti]]
Rreshti 48: Rreshti 70:
== Lidhje të jashtme ==
== Lidhje të jashtme ==


* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com Amëza : Ditari Krahu i shqiponjës] me verzionet në [http://krahuanglisht.blogspot.com Anglisht] [http://krahufrengjisht.blogspot.com Frengjisht][http://krahugjermanisht.blogspot.com Gjermanisht][http://krahuitalisht.blogspot.com Italisht]
* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com Amëza: Ditari Krahu i shqiponjës] me verzionet në [http://krahuanglisht.blogspot.com Anglisht] [http://krahufrengjisht.blogspot.com Frengjisht][http://krahugjermanisht.blogspot.com Gjermanisht][http://krahuitalisht.blogspot.com Italisht]
* [http://www.beyond-the-pale.co.uk/albanian7.htm Dissident Editions] anglisht - shqip
* [http://www.beyond-the-pale.co.uk/albanian7.htm Dissident Editions] anglisht - shqip
* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/bilali-rron-n-shpirtin-tim-dialog-me.html "Bilali rron në shpirtin tim" - nga Antika Myrtaj]
* [http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/bilali-rron-n-shpirtin-tim-dialog-me.html "Bilali rron në shpirtin tim" - nga Antika Myrtaj]

Versioni i datës 25 mars 2018 12:02

Stampa:Kutia Shkrimtar Bilal Xhaferri (Ninat, 2 nëntor 1935 - Çikago, 14 tetor 1986) ka qenë shkrimtar, disident dhe botues shqiptar.

Biografia

Xhaferri ka lindur më 1935 në fshatin Ninat afër Konispolit,[1] i biri i Xhaferr Hoxhës.[2] Në moshën 8 vjeç i vdiq e ëma, kurse në moshën 10 vjeç, pushteti komunist i pushkatoi të atin nacionalist dhe ai mbeti jetim me tri motra, nën kujdesin e Ferik Hoxhës, gjyshit nga babai. Pasi kreu shkollën fillore në vendlindje, duke marrë dy klasë në një vit, më 1948 u largua për të gjetur punë në Sarandë si korrier, meqenëse nuk kishin asnjë mjet jetese, sidomos kur gjyshi u shpall kulak dhe e shpronësuan.[3] Bëri një shkollë njëvjeçare si gjeometër.[2]

Më 1954-1955 jetonte bashkë me të motrën Antiken, në një dhomë në Sukth të Durrësit. Aty ndiqnin të dy shkollën shtatëvjeçare, motra ditën, ndërsa ai natën, sepse punonte normist. Ndërkohë kreu një shkollë teknike për ndërtim dhe u punësua në kantiere ndërtimi, në rruga-ura në Krujë, në hidrocentralin e Ulzës etj.[3]

Më 1968, ai u shpreh në Lidhjen e Shkrimtarëve kundër romanit Dasma të Kadaresë, gjë për të cilën u qortua rëndë nga Fadil Paçrami.[1] Iu hoq e drejta e botimit dhe u internua[4] në fshatin Hamalle të Durrësit.[3] Pas një mbledhjeje të Lidhjes së Shkrimtarëve me në krye Rita Markon, u kritikua bindshëm dhe u përjashtua.[2]

Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në Greqi. Më 1970, shkoi në SHBA, në Boston ku deri më 1972 punoi në gazetën “Dielli”. Më 1974 u vendos në Çikago ku themeloi revistën “Krahu i shqiponjës”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht.

Më 1978 e plagosin disa njerëz të panjohur. Më 1981 digjet redaksia e revistës “Krahu i shqiponjës” ku kishte dorëshkrimet e veprave letrare, studime, kërkime shkencore, përkthime, shënime politike, letra, piktura, fotografi, etj.

Më 1986 sëmuret dhe operohet prej tumorit dhe me 14 tetor të po atij viti, vdes në spital në Çikago. Disa prej bashkëkohësve janë të mendimit që e kanë vrarë a helmuar.

Riatdhesimi i eshtrave dhe nderimi

Më 3 maj 1993 Presidenti i Republikës Sali Berisha e dekoroi me medaljen “Martir i demokracisë” (Dekreti 1089) me motivacionin "Për përkushtim si publicist e politikan disident në luftën kundër komunizmit e diktaturës, për aspiratat e tij thellësisht kombëtare e demokratike"[2] dhe "Nder i Kombit" nga Presidenti Bamir Topi.

Më 6 maj 1996 shkrimtari Shefki Hysa, drejtues i OJQ Shoqata Kulturore "Bilal Xhaferri", në bashkëpunim me qeverinë shqiptare inicoi dhe organizoi ceremonialin e rikthimit në Atdhe të eshtrave të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri që tanimë prehet në vendlindje, në Sarandë.

Më 2014 shtëpia e tij në Ninat të Sarandës u bë Shtëpi Muze.[5]

Vepra

Në vitet 1962-1963 boton poezitë dhe tregimet e para në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “Nëntori”, "Ylli”, etj[6] dhe debutoi me romanin "Rrugë dhe fate" më 1963.[2] Më 1966 botoi poemën "Balada çame" në faqen letrare të gazetës “Zëri i Rinisë"[7], i botohet vëllimi me tregime “Njerëz të rinj, tokë e lashtë” që pati një sukses jo të zakonshëm. Më 1967 i botohet vëllimi me poezi “Lirishta e kuqe”, qe shtypur para se të binte në fatkeqësi, por nuk u vu kurrë në qarkullim.[1] Më 1967 shkruan romanin “Krastakraus” që u botua më 1993, pas vdekjes. Më 1968 shkroi skenarin për film artistik “Era shtyn mjegullat”.

Më 1968 kritikoi Dasmën e Kadaresë si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare". Sipas pedagogut dhe shkrimtarit Ag Apolloni disa këtë kritikë ia kanë interpretuar si disidencë, duke argumentuar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e regjimit komunist ka qenë një përpjekje për t'i hyrë Partisë meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare. Po sipas Apollonit, Xhaferi nuk kishte shfaqur kurrë elemente dekadente apo disidente.[8]

Më 1972 nga Bostoni dërgoi për botim në Ndërmarrjen Botuese “Rilindja”, në Prishtinë, romanin “Ra Berati”.

Në të përkohshmen "Krahu i Shqiponjës" botoi shumë artikuj publicistikë, poezi, tregime, romane, skeçe, vizatime, karikatura, foto artistike, etj. Aty botoi fragmente të romanit “Trotuare të kundërta” dhe “Hëna e kantjereve”.

Vepra të kushtuara

Më 2017 u botua libri i shkruar nga e motra, Antike Hoxha, "As vdekja nuk e shoi dot urrejtjen", që i kushtohet të vëllait.[9]

Referencat

  1. ^ a b c Robert Elsie (1995), Histori e Letërsisë Shqiptare, përktheu Abdurrahman Myftiu, Tirana & Peja: Dukagjini, 1997.
  2. ^ a b c d e Shefki Hysa, Namik Mana, Debati mes dy shkrimtarëve. Kadare: u bëre edhe ti Bilal të flasësh!: shkrimtarët kritikojnë Kadarenë për romanin e tij "Dasma", intervistoi Ervin Koçi, Metropol. - Nr. 2614, 15 mars, 2012, f. 12 - 13
  3. ^ a b c Shefki Hysa, Bilal Xhaferri - Jetëshkrim, krahu-bilalxhaferri.blogspot.al/, 15 mars 2009.
  4. ^ Ismail Kadare, Goditja e Xhaferrit, e pamoralshme, intervistoi Aida Tuci, Shqip, 7 qershor 2014.
  5. ^ Muze për Bilal Xhaferrin, shtëpia e shkrimtarit e hapur për të gjithë, oranews.tv, 3 nëntor 2014.
  6. ^ Resmi Osmani, Poeti i nëmur Bilal Xhaferri, voal.ch, Tiranë 25 shkurt 2016.
  7. ^ Resmi Osmani, Balada Çame - Kryevepra poetike e Bilal Xhaferrit, zemrashqiptare.net, Tiranë, mars 2012.
  8. ^ Apolloni, Ag (25 maj 2015). "Disidenca e Don Kishotit". Panorama Online. Marrë më 7 nëntor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  9. ^ Agron Mema, Pena Shqiptare / Antike Hoxha, telegraf.al, 27 gusht 2017.

Literatura

Shih edhe

Lidhje të jashtme

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilal_Xhaferri&oldid=1852838"