Bahri Omari: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Milonjë (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
{{Kutia Politikan|Emri=Bahri Omari|Figura=BahriOmari1944.jpg|Madhësia e Figurës=230px|Detyra=[[Lista e Ministrave të Jashtëm të Shqipërisë|Ministër i Punëve të Jashtme]]|Fillimi i afatit=7 shkurt, 1944|Mbarimi i afatit=16 qershor, 1944|Paraardhësi=[[Rexhep bej Mitrovica]]|Pasardhësi=[[Eqrem bej Vlora]]|Datëlindja=10 shkurt, [[1889]]|Vendlindja=[[Gjirokastër]], [[Perandoria Osmane]]|Datëvdekja=[[13 prill]], [[1945]]|Vendvdekja=[[Tirana]], [[Shqipëri]]|Kombësia=Shqiptar|Profesioni=nëpunës|Bashkëshortja=Fahrije Hoxha|Fëmijë=[[Luan Omari]], Fatosi}} |
{{Kutia Politikan|Emri=Bahri Omari|Figura=BahriOmari1944.jpg|Madhësia e Figurës=230px|Detyra=[[Lista e Ministrave të Jashtëm të Shqipërisë|Ministër i Punëve të Jashtme]]|Fillimi i afatit=7 shkurt, 1944|Mbarimi i afatit=16 qershor, 1944|Paraardhësi=[[Rexhep bej Mitrovica]]|Pasardhësi=[[Eqrem bej Vlora]]|Datëlindja=10 shkurt, [[1889]]|Vendlindja=[[Gjirokastër]], [[Perandoria Osmane]]|Datëvdekja=[[13 prill]], [[1945]]|Vendvdekja=[[Tirana]], [[Shqipëri]]|Kombësia=Shqiptar|Profesioni=nëpunës|Bashkëshortja=Fahrije Hoxha|Fëmijë=[[Luan Omari]], Fatosi}} |
||
'''Bahri Omari''' ([[Gjirokastra|Gjirokastër]], [[10 shkurt]] [[1889]]<ref> |
'''Bahri Omari''' ([[Gjirokastra|Gjirokastër]], [[10 shkurt]] [[1889]]<ref>{{Cite book|title=[[Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet]]|last=Dervishi|first=Kastriot|publisher=55|year=2012|isbn=9789994356225|location=Tiranë|pages=198}}</ref> - [[Tirana|Tiranë]], [[13 Prill|13 prill]] [[1945]]) ishte publicist, nëpunës, botues, ministër dhe veprimtar i [[Balli Kombëtar|Ballit Kombëtar]]. Ka qenë kunati i [[Enver Hoxha|Enver Hoxhës]], diktatorit të ardhshëm komunist të Shqipërisë, i cili pas Gjyqit Special firmosi dënimin me vdekje të Omarit. |
||
== Jeta == |
== Jeta == |
||
U lind në Gjirokastër, i biri i Iljaz Hilmi Omarit dhe Rehos.<ref name="shk">{{Cite web|url=http://albdreams.blogspot.al/2011/07/rrefimi-ne-gjyq-i-bahri-omarit-per.html|title=Rrëfimi në gjyq i Bahri Omarit për takimet ilegale me Enver Hoxhën|date=13 korrik 2011|website=albdreams.blogspot.al|publisher=Mapo. - p. 313|last=Koli|first=Shpëtim|page=13}}</ref> U shkollua në vendlindje dhe më tej në Shkollën Civile të Administratës Mbretërore "[[Mekteb-i Mülkiye|Mekteb-i Mülkiye-i Şahane]]" në Stamboll për Shkenca Politike-Administrative ku u diplomua më 1911.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.al/books/about/Late_Ottoman_Society.html?id=5FMoWJFs73gC&redir_esc=y|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|last=Özdalga|first=Elisabeth|publisher=Psychology Press|year=2005|isbn=9780415341646|location=|pages=315}}</ref> |
|||
Në moshën 25 vjeçare u emërua nënprefekt i [[Himara|Himarës]]. Organizoi dhe udhëhoqi çetat patriotike kundër andarteve greke gjatë pushtimit grek të Shqipërisë së jugut gjatë [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]]. |
Në moshën 25 vjeçare u emërua [[Kazaja e Himarës|nënprefekt i]] [[Himara|Himarës]]. Organizoi dhe udhëhoqi çetat patriotike kundër andarteve greke gjatë pushtimit grek të Shqipërisë së jugut gjatë [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]]. |
||
Më 1915 Omari shkoi në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|ShBA]], ku ai u bë drejtor i gazetës ''Dielli'' të shoqatës pan-shqiptare Vatra. Në 1919 ai u kthye në Shqipëri dhe mori pjesë dy herë në zgjedhjet parlamentare, në 1921 dhe 1923, si përfaqësues i opozitës duke i qëndruar përballë partisë së [[Myfid bej Libohova|Myfit bej Libohovës]] në [[Qarku i Gjirokastrës|prefekturën e Gjirokastrës]].<ref> |
Më 1915 Omari shkoi në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|ShBA]], ku ai u bë drejtor i gazetës ''Dielli'' të shoqatës pan-shqiptare Vatra. Në 1919 ai u kthye në Shqipëri dhe mori pjesë dy herë në zgjedhjet parlamentare, në 1921 dhe 1923, si përfaqësues i opozitës duke i qëndruar përballë partisë së [[Myfid bej Libohova|Myfit bej Libohovës]] në [[Qarku i Gjirokastrës|prefekturën e Gjirokastrës]].<ref>{{Cite web|url=https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2015/11/Ligjvenesit-Shqiptar-1920-2005.pdf|title=Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005|date=2005|website=parlament.al|last=Istrefi|first=Diana|publication-place=Tiranë}}</ref> |
||
Në vitin 1924, gjatë qeverisë së [[Fan Noli]]t, themeloi dhe u zgjodh sekretar i përgjithshëm i Partisë Demokratike-Nacionale dhe botoi redaktoi organin e saj, ''Shekulli''. |
Në vitin 1924, gjatë qeverisë së [[Fan Noli]]t, themeloi dhe u zgjodh sekretar i përgjithshëm i Partisë Demokratike-Nacionale dhe botoi redaktoi organin e saj, ''Shekulli''. |
||
Pas rrëzimit të qeverisë së Nolit nga [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogu]] në vitin 1924, Omari lëvizë nepër Europë gjatë kohës u formua dhe "Bashkimi Kombëtar" ku aderoi.<ref name="shk"/> Në Bari u ngulit ku ai qëndroi deri më 1939. Këtë vit ai u kthye në Tiranë, i survejuar nga italianët.<ref name="ER"> |
Pas rrëzimit të qeverisë së Nolit nga [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogu]] në vitin 1924, Omari lëvizë nepër Europë gjatë kohës u formua dhe "Bashkimi Kombëtar" ku aderoi.<ref name="shk"/> Në Bari u ngulit ku ai qëndroi deri më 1939. Këtë vit ai u kthye në Tiranë, i survejuar nga italianët.<ref name="ER">{{Cite web|url=http://www.albanianhistory.net/1945_Albanian-Treason-Trial/index.html|title=Albanian treason trials: (known as war criminal trials): March-April 1945|date=1945|website=albanianhistory.net|last=Vandeleur|first=Robinson}}</ref> Në 1942 u bë anëtar i organizatës [[Balli Kombëtar]]. Enver Hoxha strehohej shpesh në shtëpinë e tij në Tiranë që ia kishte marrë me qira Ali Mulletit. E ndihmoi shumë Enver Hoxhën ekonomikisht gjatë kesaj periudhe ashtu siç e kishte ndihmuar edhe më parë gjatë studimeve të tija të paplota në perëndim. Gjatë pushtimit të Shqipërisë nga Gjermania naziste ai u bë Ministër i Punëve të Jashtme në qeverinë e [[Rexhep bej Mitrovica|Rexhep Mitrovicës]] 5 nëntor 1943-16 qershor 1944. |
||
Për këtë pozicion që ai mbajti u burgos. Gjatë burgut luante shah, siç kishte bërë edhe gjatë emigracionit sipas [[Kol Tromara|Kol Tromarës]] - mik i ngushtë i tij qyshë nga kohët e emigracionit anti-zogist.<ref>Kaloçi D., ''"Burgu i Tiranës: Ja misteret e tij në vitin 1945: Dëshmia e Xhemal Alihmehmetit"'', Gazeta shqiptare. - p. 1848, 19 prill, 2001, p. 12 - 13</ref> në vitin 1945 ai u arrestua dhe u dënua me vdekje nga [[Gjyqi Special, 1945|Gjyqi Special]].<ref name="ER" /> Prokuror i çështjes ishte [[Bedri Spahiu]], ndërsa kryetar i Trupit gjykues zëvendëskryeministri, gjeneral-lejtënant [[Koçi Xoxe]], një njeri me shkollim fillore, me profesion teneqexhi, ashtu si edhe prokurori Spahiu: një ish-toger i |
Për këtë pozicion që ai mbajti u arrestua dhe u burgos pas ardhjes në pushtet të partizanëve. Gjatë burgut luante shah, siç kishte bërë edhe gjatë emigracionit sipas [[Kol Tromara|Kol Tromarës]] - mik i ngushtë i tij qyshë nga kohët e emigracionit anti-zogist.<ref>Kaloçi D., ''"Burgu i Tiranës: Ja misteret e tij në vitin 1945: Dëshmia e Xhemal Alihmehmetit"'', Gazeta shqiptare. - p. 1848, 19 prill, 2001, p. 12 - 13</ref> në vitin 1945 ai u arrestua dhe u dënua me vdekje nga [[Gjyqi Special, 1945|Gjyqi Special]].<ref name="ER" /> Prokuror i çështjes ishte [[Bedri Spahiu]], ndërsa kryetar i Trupit gjykues zëvendëskryeministri, gjeneral-lejtënant [[Koçi Xoxe]], një njeri me shkollim fillore, me profesion teneqexhi, ashtu si edhe prokurori Spahiu: një ish-toger i çgraduar dhe i çmobilizuar i Ushtrisë Mbretërore që në vitin 1935, pa kurrfarë formimi juridik dhe njohje të ligjeve. Gjyqi u zhvillua në kinema "Kosova" (sot "Teatri Kombëtar"), ndërsa mijëra vetë e ndiqnin atë nëpër rrugë nga altoparlantët që qenë vendosur kudo në Tiranë. Vendimi u dha më 13 prill 1945, ora 10.00.<ref>{{Cite book|title=Enver Hoxha: e para biografi e bazuar në dokumente të arkivit personal dhe në rrëfimet e atyre që e njohën|last=Fevziu|first=Blendi|publisher=Uet press|year=2011|isbn=9789995639358|location=Tiranë|pages=}}</ref> U ekzekutua ditën e nesërme në një hendek tek Kodra e Priftit në Tiranë.<ref name="ER" /> Para pushkatimit u thirri shokëve: |
||
:<blockquote>“Ktheni ballin nga pushkët! Tradhtarët vriten pas shpine. Ne nuk jemi tradhtarë. Historia do të jetë gjyqtari i paanshëm”.<ref> |
:<blockquote>“Ktheni ballin nga pushkët! Tradhtarët vriten pas shpine. Ne nuk jemi tradhtarë. Historia do të jetë gjyqtari i paanshëm”.<ref>{{Cite book|title=Ç'më tha Bahri Omari para pushkatimit: zbulohen dorëshkrimet e viteve të burgut|last=Spahiu|first=Bedri|publisher=Panorama. - Nr. 2714|year=4 maj 2010|isbn=|editor-last=Imaj|editor-first=Afrim|location=|pages=18-19}}</ref></blockquote> |
||
== |
== Nderime == |
||
Më 2004, me interesimin e të dënuarve të Gjyqit Special dhe me kujdesin e Institutit të të Përndjekurve, nga qeveria [[Sali Berisha|Berisha]] u akordua një fond për ndërtimin e një përmendoreje në një varr simbolik në varrezat e Sharrës. Në atë varr të përfunduar më 2007 u depozituan ato pak eshtra të gjetura. Në përmendore u shënuan emrat e të dënuarve të Gjyqit Special, si dhe emrat e P. [[Anton Harapi|Anton Harapit]], [[Maliq bej Bushati|Maliq bej Bushatit]] dhe [[Lef Nosi|Lef Nosit]].<ref>{{Cite book|title=Bahri Omari: jeta dhe veprimtaria|last=Omari|first=Donika|publisher=Kumi|year=2015|isbn=978-9928-181-39-8|location=Tiranë|pages=62}}</ref> |
|||
== Referencat == |
|||
{{reflist|2}} |
{{reflist|2}} |
||
Versioni i datës 24 prill 2018 14:21
Bahri Omari (Gjirokastër, 10 shkurt 1889[1] - Tiranë, 13 prill 1945) ishte publicist, nëpunës, botues, ministër dhe veprimtar i Ballit Kombëtar. Ka qenë kunati i Enver Hoxhës, diktatorit të ardhshëm komunist të Shqipërisë, i cili pas Gjyqit Special firmosi dënimin me vdekje të Omarit.
Jeta
U lind në Gjirokastër, i biri i Iljaz Hilmi Omarit dhe Rehos.[2] U shkollua në vendlindje dhe më tej në Shkollën Civile të Administratës Mbretërore "Mekteb-i Mülkiye-i Şahane" në Stamboll për Shkenca Politike-Administrative ku u diplomua më 1911.[3]
Në moshën 25 vjeçare u emërua nënprefekt i Himarës. Organizoi dhe udhëhoqi çetat patriotike kundër andarteve greke gjatë pushtimit grek të Shqipërisë së jugut gjatë Luftës së Parë Botërore.
Më 1915 Omari shkoi në ShBA, ku ai u bë drejtor i gazetës Dielli të shoqatës pan-shqiptare Vatra. Në 1919 ai u kthye në Shqipëri dhe mori pjesë dy herë në zgjedhjet parlamentare, në 1921 dhe 1923, si përfaqësues i opozitës duke i qëndruar përballë partisë së Myfit bej Libohovës në prefekturën e Gjirokastrës.[4]
Në vitin 1924, gjatë qeverisë së Fan Nolit, themeloi dhe u zgjodh sekretar i përgjithshëm i Partisë Demokratike-Nacionale dhe botoi redaktoi organin e saj, Shekulli.
Pas rrëzimit të qeverisë së Nolit nga Ahmet Zogu në vitin 1924, Omari lëvizë nepër Europë gjatë kohës u formua dhe "Bashkimi Kombëtar" ku aderoi.[2] Në Bari u ngulit ku ai qëndroi deri më 1939. Këtë vit ai u kthye në Tiranë, i survejuar nga italianët.[5] Në 1942 u bë anëtar i organizatës Balli Kombëtar. Enver Hoxha strehohej shpesh në shtëpinë e tij në Tiranë që ia kishte marrë me qira Ali Mulletit. E ndihmoi shumë Enver Hoxhën ekonomikisht gjatë kesaj periudhe ashtu siç e kishte ndihmuar edhe më parë gjatë studimeve të tija të paplota në perëndim. Gjatë pushtimit të Shqipërisë nga Gjermania naziste ai u bë Ministër i Punëve të Jashtme në qeverinë e Rexhep Mitrovicës 5 nëntor 1943-16 qershor 1944.
Për këtë pozicion që ai mbajti u arrestua dhe u burgos pas ardhjes në pushtet të partizanëve. Gjatë burgut luante shah, siç kishte bërë edhe gjatë emigracionit sipas Kol Tromarës - mik i ngushtë i tij qyshë nga kohët e emigracionit anti-zogist.[6] në vitin 1945 ai u arrestua dhe u dënua me vdekje nga Gjyqi Special.[5] Prokuror i çështjes ishte Bedri Spahiu, ndërsa kryetar i Trupit gjykues zëvendëskryeministri, gjeneral-lejtënant Koçi Xoxe, një njeri me shkollim fillore, me profesion teneqexhi, ashtu si edhe prokurori Spahiu: një ish-toger i çgraduar dhe i çmobilizuar i Ushtrisë Mbretërore që në vitin 1935, pa kurrfarë formimi juridik dhe njohje të ligjeve. Gjyqi u zhvillua në kinema "Kosova" (sot "Teatri Kombëtar"), ndërsa mijëra vetë e ndiqnin atë nëpër rrugë nga altoparlantët që qenë vendosur kudo në Tiranë. Vendimi u dha më 13 prill 1945, ora 10.00.[7] U ekzekutua ditën e nesërme në një hendek tek Kodra e Priftit në Tiranë.[5] Para pushkatimit u thirri shokëve:
“Ktheni ballin nga pushkët! Tradhtarët vriten pas shpine. Ne nuk jemi tradhtarë. Historia do të jetë gjyqtari i paanshëm”.[8]
Nderime
Më 2004, me interesimin e të dënuarve të Gjyqit Special dhe me kujdesin e Institutit të të Përndjekurve, nga qeveria Berisha u akordua një fond për ndërtimin e një përmendoreje në një varr simbolik në varrezat e Sharrës. Në atë varr të përfunduar më 2007 u depozituan ato pak eshtra të gjetura. Në përmendore u shënuan emrat e të dënuarve të Gjyqit Special, si dhe emrat e P. Anton Harapit, Maliq bej Bushatit dhe Lef Nosit.[9]
Referencat
- ^ Dervishi, Kastriot (2012). Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Tiranë: 55. fq. 198. ISBN 9789994356225.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ a b Koli, Shpëtim (13 korrik 2011). "Rrëfimi në gjyq i Bahri Omarit për takimet ilegale me Enver Hoxhën". albdreams.blogspot.al. Mapo. - p. 313. fq. 13.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Özdalga, Elisabeth (2005). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy. Psychology Press. fq. 315. ISBN 9780415341646.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Istrefi, Diana (2005). "Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005" (PDF). parlament.al. Tiranë.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ a b c Vandeleur, Robinson (1945). "Albanian treason trials: (known as war criminal trials): March-April 1945". albanianhistory.net.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Kaloçi D., "Burgu i Tiranës: Ja misteret e tij në vitin 1945: Dëshmia e Xhemal Alihmehmetit", Gazeta shqiptare. - p. 1848, 19 prill, 2001, p. 12 - 13
- ^ Fevziu, Blendi (2011). Enver Hoxha: e para biografi e bazuar në dokumente të arkivit personal dhe në rrëfimet e atyre që e njohën. Tiranë: Uet press. ISBN 9789995639358.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Spahiu, Bedri (4 maj 2010). Imaj, Afrim (red.). Ç'më tha Bahri Omari para pushkatimit: zbulohen dorëshkrimet e viteve të burgut. Panorama. - Nr. 2714. fq. 18–19.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Omari, Donika (2015). Bahri Omari: jeta dhe veprimtaria. Tiranë: Kumi. fq. 62. ISBN 978-9928-181-39-8.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)