Enciklopedia e artit shqiptar: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
 
Rreshti 51: Rreshti 51:
[[Kategoria:Libra]]
[[Kategoria:Libra]]
[[Kategoria:Shqipëri]]
[[Kategoria:Shqipëri]]
[[Kategoria:Enciklopedi në gjuhën shqipe]]

Versioni aktual i datës 30 maj 2018 16:33

Enciklopedia e Artit Shqiptar është një enciklopedi që trajton artet në të gjitha hapësirat shqiptare, në Shqipëri, në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi edhe në diasporë.

Bashkëpunëtoret[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në të kanë punuar studiuese si Josif Papagjoni, Zana Shuteriqi, Ferid Hudhri, Moikom Zeqo, Jakup Mato, Kristaq Dhamo në Shqipëri, apo Nebi Islami, Engjëll BerishaKosovë, e Luljeta IsakuMaqedoni, të cilët përbëjnë bordin që ndjek ecurinë. Pjesa dërrmuese e punimeve është hartuar nga ky bord, por janë afruar edhe shumë e shumë studiues të tjerë të njohur për zërat e ndryshme të arteve.

Historiku[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kjo enciklopedi është e para i këtij lloji ne hapesieren shqipfolese. Ky është një projekt ambicioz në kuadrin e Shqipërisë, kur ne e dimë se Shqipëria ende nuk ka enciklopedinë e saj. Ka pasur një fjalor të hershëm enciklopedik dhe tani ka dale ne botim fjalori i ri vetem me dy vëllime, pritet i treti, ndërsa Enciklopedia Shqiptare do të ketë gjashtë, apo tetë vëllime totale për hapësirën mbarëshqiptare.

Fjalori i ri enciklopedik i artit shqiptar, që po përgatitet tashmë për botim, është enciklopedi dhe jo fjalor, dhe dallimi qëndron se ky i fundit është më i kufizuar. Arti ka rreth 400-500 zëra nga 1200 që do të ketë në Enciklopedinë e Artit Shqiptar, e cila ka si specifikë se mbart elementë vlerësues për çdo autor; çfarë ai përfaqëson, cilat janë tiparet, profili i tij, nga se çmohen veprat e tij.

Botimi është një produkt i Qendrës së Studimeve të Artit, pjesë e Akademisë së Shkencave, mendohet se mbart vlerësimin e mundshëm më të drejtë, nga vlerësime që mund të jepen nga studiues që punojnë në mënyrë individuale. Enciklopedia ka një bord prej 10 vetësh, emrat më të shquar në fushat e tyre, e kësisoj mendoj se ka dhe një lloj objektiviteti. Duke qenë se janë studiues që njohin mirë lëmitë e veta, vetvetiu ata do të dinë si ta vendosin e t’i japin vendin e duhur çdo zëri të veçantë.

Dhe nuk do të jenë vetëm anëtarët e bordit, që do të përgatisin Enciklopedinë, do të ketë edhe të tjerë që do të shkruajnë. Për artet figurative, për shembull, ka tre nga Shqipëria, dy nga Kosova. Por ama peshën kryesore do ta mbajnë bordistët.

Në tetor 2007 kane mbaruar edhe hallkat përfundimtare si skanimet e fotove, faqosjet dhe Enciklopedia prej rreth 1000 e ca faqesh bëhet gati për publikun.

Metodika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Janë disa lloje zërash, në të vërtetë pesë kategori ; zëri informativ me gjashtë-shtatë rreshta, ku bëjnë pjesë artistët minorë, por që kanë një kontribut; zëri i vogël deri në 18 rreshta ; zëri i mesme deri në 35 rreshta, zëri i madh deri në 60 dhe artikulli, që zakonisht do të vlerësojë gjinitë e artit si ; kinematografia, arti figurativ, piktura monumentale, akuareli, grafika, simfonia, muzika orkestrale etj do të jenë mbi 60 rreshta. Mendoj që në këtë enciklopedi të bëjmë një sistemim të plotë, të ngjeshur të vlerave që ka krijuar arti shqiptar në shekuj, të emrave dhe them se do të jetë një kontribut goxha i mirë.

Vendin më të madh e zënë emrat, sepse në fund të fundit emri është kryesori. Dukuritë universale për shembull dihet që janë ato që janë edhe për to flitet pak fillimisht e pastaj futet në kontekstin shqiptar.

Ne nuk do të bëjmë plotësisht historinë. Ajo do të jetë tejet e përmbledhur, koncizë. Por nuk do të lihen pa përmendur edhe institucionet e artit, kompani muzikore, teatrale, galeritë që janë pjesë përbërëse e artit.

Arti pas viteve 1990 sa do të pasqyrohet dhe a ju duket i vështirë për t’u rrokur, sepse dihet që ai është në formim e sipër dhe sa kohë është i tillë mund të mbartë mungesë qartësie ?

Po shtypi i këtyre viteve, i cili mund të mos jetë përfshirë në botime dhe mund të përmbajë mjaft gjëra interesante, a është llogaritur?

Edhe shtypi periodik me të rejat e tij në fushat e artit do të zërë vend, por nuk besoj të jetë parësor si libri, botimet universitare, shtypi shkencor, arkivat, etj.

Çdokush do të ndjekë fushën e tij me impenjim maksimal. Dhe synimi im është që ta plotësojmë enciklopedinë deri ditën e fundit. Patëm një të dhënë të re, ne do ta bëjmë pjesë të enciklopedisë.

Arti i përpara viteve 1990 mbetet një problem i mprehtë, por mendoj se koha ka bërë punën e saj, ka filtruar mjaft; mendimi kritik ka operuar, mendimi shoqëror gjithashtu; të gjitha këto kanë krijuar një lloj vlerësimi. Nuk mund të themi se tashmë jemi në fillim të viteve ’90. Kanë kaluar 14 vjet dhe pak a shumë është krijuar një ide se çfarë lloj arti qe dhe çfarë poziviteti ka. Nuk mund të pohojmë në mënyrë a priori, sikur nuk mund të mohojmë në mënyrë a priori. Nuk ka dhe aq shumë për të stërholluar; nëse politikisht mohimi dhe pohimi bëhet më shpejt, vepra e artit jeton më ndryshe dhe më tej politikës.

Veprat e realizimit socialist janë pjesë e historisë dhe nuk mund të veçohen. Ka pasur bota pjesë të errëta dhe përsëri shkruhet për to. Ashtu edhe ne, - kemi qenë ky popull, kemi pasur këtë kulturë - dhe kjo do të thuhet. Më i vështirë është aspekti historik, se njerëzit janë akoma gjallë, konfliktet janë ende të freskëta, por është gjë e madhe krijimi i hapit të parë. Nëse bëhet një ribotim tjetër, i pari mund të rishikohet vende-vende dhe kështu ecet drejt ekuilibrit.

Nuk ka shumë që është botuar një fjalor enciklopedik, i cili qarkullon në shitje, nga një shtëpi botuese private, në bashkëpunim me emra të njohur akademikësh. Si u duket krahasimisht me këtë që po përgatitet?

Ky që po përmendni ju ka shumë pasaktësira, unë nuk mund të flas dhe shumë për të, por nga aq sa e kam parë ka dhe mungesë hierarkie; në fund të fundit është një enciklopedi private që bëhet shpejt e shpejt edhe për të fituar. Ndërsa në rastin tonë ka një lloj përgjëgjësie se është botim akademik, bëhet nga njerëz që paguhen për këtë punë dhe çdo gjë kalohet me përgjegjësi në një sitë profesionistësh .

Të dhënat dhe botimet, suplementet e artit, të dhënat e reja që dalin edhe në shtypin periodik do të shfrytëzohen sigurisht. Çfarë janë botime për artin do të kalohen të gjitha në filtër. Por kjo nuk do të thotë se nuk do të ketë gjëra të reja.

Problematika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Enciklopedia i ka kaluar te gjitha fazat dhe ate perfundimtare dhe ende nuk e ka pare dritën e botimit megjithese behet fjale për një vepër me rendesi kombëtare. As mediat qofshin ato te shtypit qofshin radio apo tv nuk informojne për këtë dem kombëtar qe i behet kultures shqiptare. Politika s qe e ka zene ne goje. Mbetja e Akademise se Shkencave e as qeveria nuk shprehen me asnje fjale për këtë problem edhe ne fund te vitit 2017

Shih edhe[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]