Karnivorët: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Changed redirect target from Mishngënësit to Mishngrënësit
Etiketat: Caku i ridrejtimit i ndryshuar Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
Removed redirect to Mishngrënësit
Etiketat: Hoqi ridrejtimin Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
Rreshti 1: Rreshti 1:
{{Speciesbox|color=beige|name=Carnivora|image=Order Carnivora.jpg|image_width=250px|image_caption=Mishngrënës të ndryshëm, me feliformët (tigri, hijena, civeti) dhe kaniformët (ariu i murrmë, ujku dhe hamëtorja)|subdivision_ranks=Familjet|subdivision=* Nënrendi [[Feliformia]]
#RIDREJTO [[Mishngrënësit]]
** [[Eupleridae]]
** [[Felidae]]
** [[Herpestidae]]
** [[Hyaenidae]]
** [[Nandiniidae]]
** [[Prionodontidae]]
** [[Viverridae]]
** [[Barbourofelidae]]†
** [[Nimravidae]]†
** [[Percrocutidae]]†
** [[Stenoplesictidae]]†
* Nënrendi [[Caniformia]]
** [[Canidae]]
** [[Amphicyonidae]]†
** Infrarendi [[Arctoidea]]
*** [[Ursidae]]
*** [[Hemicyonidae]]†
*** Superfamilja [[Musteloidea]]
****[[Ailuridae]]
****[[Mephitidae]]
****[[Mustelidae]]
****[[Procyonidae]]
*** Klada [[Pinnipedia]]
****[[Odobenidae]]
****[[Otariidae]]
****[[Phocidae]]
****[[Enaliarctidae]]†|regnum=[[Animalia]]|phylum=[[Chordata]]|classis=[[Mammalia]]|ordo='''Carnivora'''|classis_authority=[[Thomas Edward Bowdich|Bowdich]] (1821)<ref>Bowditch, T. E. 1821. An analysis of the natural classifications of Mammalia for the use of students and travelers J. Smith Paris. 115. (refer pages 24, 33)</ref>}}'''Mishngrënësit''' ([[latinisht]]: ''Carnivora''; ''carō'' (rrënja ''carn-'') "mish", + ''vorāre'' "gëlltit") janë një rend, që përfshinë më shumë se 280 lloje të gjitarëve placentalë. Të njohur edhe si '''karnivorët''', janë më të shumëllojshmit në madhësi sa i përket rendeve të gjitarëve, duke filluar nga [[nuselala]] (''Mustela nivalis''), që më së pakti mund të ketë 25 g dhe 11 cm gjatësi, tek [[ariu polar]] (''Ursus maritimus''), që mund të peshoj deri në 1,000 kg, e deri tek [[elefanti jugor i detit]] (''Mirounga leonina''), ku meshkujt e rritur peshojnë deri në 5,000 kg dhe kanë gjatësi deri në 6.9 m.

Disa mishngrënës, siç janë [[macet]] dhe [[këmbëlopatat]], janë të varur plotësisht në ushqyerjen me mish. Të tjerë, si [[Rakuni|rakunët]] dhe [[Ariu|arinjtë]], në varësi të habitatit lokal, janë më shumë omnivorë: [[panda gjigante]] është pothuajse plotësisht herbivore, por do mund të hante [[Peshqit|peshk]], vezë dhe insekte, ndërsa [[ariu polar]] ushqehet kryesisht me foka. Mishngrënësit kanë dhëmbë dhe kthetra për kapjen dhe ngrënien e kafshëve të tjera.

Në [[Gjuha shqipe|gjuhën shqipe]] njihen edhe si '''bisha''' ose '''egërsira'''.<ref>Fjalori enciklopedik shqiptar, 1980</ref>

== Klasifikimi ==
{{clade|{{clade
| label1 = [[Feliformia]]
| 1 = {{clade
| 1 = [[Nimravidae]]† [[File:Hoplophoneus.jpg|50px|Hoplophoneus mentalis]]
| 2 = {{clade
| 1 = [[Stenoplesictidae]]†
| 2 = [[Percrocutidae]]† [[File:Dinocrocuta101 flipped.jpg|50px|Dinocrocuta]]
}}
| 3 = [[Nandiniidae]] [[File:Nandinia binotata Hardwicke white background.jpg|50px|Two-spotted palm civet]]
| 4 = {{clade
| label1 = [[Feloidea]]
| 1 = {{clade
| 1 = [[Prionodontidae]][[Image:Prionodon pardicolor - Kunming Natural History Museum of Zoology - DSC02486.JPG|50px|Spotted linsang]]
| 2 = {{clade
| 1 = [[Barbourofelidae]]†
| 2 = [[Felidae]] [[File:Lydekker - Ocelot (white background).JPG|50px|Ocelot]]
}}
}}
| label2 = [[Viverroidea]]
| 2 = {{clade
| 1 = [[Viverridae]] [[File:African civet white background.jpg|50px|African civet]]
| label2 = [[Herpestoidea]]
| 2 = {{clade
| 1 = [[Hyaenidae]] [[File:Striped hyena mammalia white background.png|50px|Striped hyena]]
| 2 = {{clade
| 1 = [[Herpestidae]] [[File:Smit.m.rhinogale.melleri.white.background.jpg|50px|Meller's mongoose]]
| 2 = [[Eupleridae]] [[File:EupleresGoudotiSmit white background.jpg|50px|Falanouc]]
}}
}}
}}
}}
}}
| label2 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Caniformia]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 2 = {{clade
| 1 = [[Amphicyonidae]]† [[File:Ysengrinia.jpg|50px|Ysengrinia americana]]
| 2 = [[Canidae]] [[File:Dogs, jackals, wolves, and foxes (Plate XI).jpg|50px|African golden wolf]]
| label3 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Arctoidea]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 3 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = {{clade
| 1 = [[Hemicyonidae]]† [[File:Hemicyon white background.jpg|50px|Hemicyon sansaniensis]]
| 2 = [[Ursidae]] [[File:UrsusNasutusWolf white background.jpg|50px|American black bear]]
}}
| 2 = {{clade
| label1 = [[Pinnipedia]]
| 1 = {{clade
| 1 = [[Enaliarctidae]]† [[File:Enaliarctos mealsi.JPG|50px|Enaliarctos mealsi]]
| 2 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = [[Phocidae]] [[File:Cambridge Natural History Mammalia Fig 230 white background.jpg|50px|Common seal]]
| 2 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = [[Otariidae]] [[File:NIE 1905 Seal (white background).jpg|50px|California sea lion]]
| 2 = [[Odobenidae]] [[File:Walrus animal male detailed photo white background.jpg|50px|Pacific walrus]]
}}
}}
}}
| label2 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Musteloidea]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 2 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = [[Ailuridae]] [[File:RedPandaFullBody white background.JPG|50px|Red panda]]
| 2 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = [[Mephitidae]] [[File:Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen (Plate CXXI-) (white background).jpg|50px|Striped skunk]]
| 2 = {{clade
| label1 = &nbsp;&nbsp;&nbsp;
| 1 = [[Procyonidae]] [[File:Wild animals of North America, intimate studies of big and little creatures of the mammal kingdom (Page 410) (white background).jpg|50px|Common raccoon]]
| 2 = [[Mustelidae]] [[File:Fitch white background.png|50px|European polecat]]
}}
}}
}}
}}
}}
}}
}}|style=font-size:85%;line-height:85%|label1=&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Carnivora'''&nbsp;&nbsp;&nbsp;}}

== Shiko dhe ==
* [[Cetacetë]]

== Referencat ==
{{Reflist}}

[[Kategoria:Mishngrënës|*]]

Versioni i datës 2 gusht 2018 06:43

Carnivora
Mishngrënës të ndryshëm, me feliformët (tigri, hijena, civeti) dhe kaniformët (ariu i murrmë, ujku dhe hamëtorja)
Klasifikimi shkencor e
Unrecognized taxon (fix): Karnivorët
Lloji:
Template:Taxonomy/KarnivorëtK. 
Emri binomial
Karnivorët
Familjet

Mishngrënësit (latinisht: Carnivora; carō (rrënja carn-) "mish", + vorāre "gëlltit") janë një rend, që përfshinë më shumë se 280 lloje të gjitarëve placentalë. Të njohur edhe si karnivorët, janë më të shumëllojshmit në madhësi sa i përket rendeve të gjitarëve, duke filluar nga nuselala (Mustela nivalis), që më së pakti mund të ketë 25 g dhe 11 cm gjatësi, tek ariu polar (Ursus maritimus), që mund të peshoj deri në 1,000 kg, e deri tek elefanti jugor i detit (Mirounga leonina), ku meshkujt e rritur peshojnë deri në 5,000 kg dhe kanë gjatësi deri në 6.9 m.

Disa mishngrënës, siç janë macet dhe këmbëlopatat, janë të varur plotësisht në ushqyerjen me mish. Të tjerë, si rakunët dhe arinjtë, në varësi të habitatit lokal, janë më shumë omnivorë: panda gjigante është pothuajse plotësisht herbivore, por do mund të hante peshk, vezë dhe insekte, ndërsa ariu polar ushqehet kryesisht me foka. Mishngrënësit kanë dhëmbë dhe kthetra për kapjen dhe ngrënien e kafshëve të tjera.

Në gjuhën shqipe njihen edhe si bisha ose egërsira.[1]

Klasifikimi

   Carnivora   
Feliformia
 

Nimravidae† Hoplophoneus mentalis

 
 
 

Stenoplesictidae†

 
 

Percrocutidae† Dinocrocuta

 
 
 

Nandiniidae Two-spotted palm civet

 
 
Feloidea
 

PrionodontidaeSpotted linsang

 
 
 

Barbourofelidae†

 
 

Felidae Ocelot

 
 
 
Viverroidea
 

Viverridae African civet

 
Herpestoidea
 

Hyaenidae Striped hyena

 
 
 

Herpestidae Meller's mongoose

 
 

Eupleridae Falanouc

 
 
 
 
 
 
   Caniformia   
 

Amphicyonidae† Ysengrinia americana

 
 

Canidae African golden wolf

 
   Arctoidea   
   
 

Hemicyonidae† Hemicyon sansaniensis

 
 

Ursidae American black bear

 
 
 
Pinnipedia
 

Enaliarctidae† Enaliarctos mealsi

 
 
   

Phocidae Common seal

 
 
   

Otariidae California sea lion

 
 

Odobenidae Pacific walrus

 
 
 
 
   Musteloidea   
   

Ailuridae Red panda

 
 
   

Mephitidae Striped skunk

 
 
   

Procyonidae Common raccoon

 
 

Mustelidae European polecat

 
 
 
 
 
 
 
 

Shiko dhe

Referencat

  1. ^ Fjalori enciklopedik shqiptar, 1980
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Karnivorët&oldid=1884306"