Arrëza (Devoll)

Stampa:Fshat në Shqipëri Arrëza është një fshat në komunën Miras në rrethin e Devollit të Shqipërisë. Është vendosur në lartësinë 1030 m mbi nivelin e detit, buzë lumit Devoll i cili buron nga mali i Gramozit. 80% e fshatit ka pozicion Jugor dhe vetem 20% kundrejt Veriut.

Emërtimi

Sipas të dhënave gojore, por edhe të dokumentuara, themelet e para të fshatit janë hedhur në një “arë të vogël” në mes të pyllit, ku banorët ishin të izoluar prej luftrave të kohës. Për këtë edhe fshati ka marrë emërtimin Arrëz, pra një arë e vogël.

Historia

Maj 1913, Çeta Arrzare me në krye Demirali Arrzën

Sipas gojëdhënave dhe materialeve të shkruara nga arkivat e kohës, mësojmë se Arrëza është një vendbanim rreth 600 vjeçar. Fshati Arrëz është themeluar nga familje të cilat bashkë me bagëtinë e tyre zinin vend në brendesi të maleve për t’ju shmangur luftrave të kohës. Emërtimi i fshatit mund të shpjegohet me fjalën “arrë e vogël”, tokë e punueshme ku banorët e parë u vendosën dhe hodhën themelet. Banorët e parë qenë të besimit Ortodoks deri në fillim vitet 1700, kur forcërisht u detyruan të konvertoheshin në myslimanë nga pushtuesit Otomanë. Kjo gjë dokumentohet nga papa Spiro Zengo, në bazë të rrëfimeve të të atit klerik me origjinë nga Arrëza, papa Nikolla Zengo: Sipas traditës familjare, ky klerik, famulltar i Arrzës, pasi ishte periudha ku ajo me detyrim po ilsamizohej, duke mos dashur që të ndëronte besë e të bëhej musliman, u strehua në Dardhë, ku dhe shumë familje të tjera kishin filluar të mblidheshin rreth famulltarit. Sipas të dhënave të shkruara në Historikun e Dardhës, nga ky fis kanë vazhduar të drejtojnë kishën Ortodokse pesë breza nga fisi Zengo.

Arrëza, 2 Maj 1941

Gjeografia

Hartë Gjeografike, Arrëza dhe fshatrat përreth

Arrëza është një fshat malor i thyer, buzë Lumit Devoll, i cili e ndan fshatin në dy pjesë. 4/5 e fshatit është vendosur në krahun Verior të lumit dhe me ekspozim nga Jugu, dhe 1/5 në pjesën Jugore të lumit, me ekspozim nga Veriu.

Arrëza shtrihet në një lartësi prej 1,050 m mbi nivelin e detit. Ka terren të thyer malor, e rrethuar me male si Gramozi në Jug-perendim, Mali i Kuq në Perëndim, të cilët lidhen nga Qafa e Kazanit dhe nga kodrat e veshura me ahishte dhe pisha, si: Dobijoti, Vraca, Maja e Gremit, Kolimereja, Liseci, Dobërgora, Meniku, Popoveni, Bozjaku.

Arrëza kufizohet nga fshatrat: Dradhë në Veri, me nje distance prej 4 km; në Perëndim nga Kamenica, 7 km; në Jug-perëndim nga Nikolica, 5 km; në Jug ndodhet kufiri me shtetin Grek; në Jug-lindje nga Qyteza, 5 km; në Veri-lindje nga Sinica, 3.5 km; në Lindje nga Mirasi, 9 km.