Atomi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 16: Rreshti 16:
* [[Masa atomike]]
* [[Masa atomike]]
* [[Numri atomik]]
* [[Numri atomik]]

{{Libri|Dua të di|Dua të di}}
Për herë të parë ky term është përdorur nga filozofi i Greqisë së lashtë Demokriti (460 p.e.s.-370 p.e.s.) i cili me këtë fjalë emërtonte atë element të materies që nuk ndahet më d.m.th atomi greqisht atomo (ατομο) = fjalë e përbërë nga parafjala a=pa + tomo, temno=presë, ndaj, ajo që nuk pritet më. Atomi eshte grimca me e vogel qe nderton cdo substance. Nje substance e thjeshte perbehet nga atome te te njejtin lloj. Më pas Xhon Daltoni i vërtetoi botëkuptimet e filozofëve Demokriti dhe Leukipi. Ai përfundoi se materia eshë e ndërtuar prej grimcave te vogla te cilat nuk mund te ndahen prej ti me metoda kimike. Këto grimca janë atomet. Kemi edhe eksperimentin e Radhërfordit. Ai mori nje flete ari dhe e bombardoi ate me rreze alfa. Kur rreset shkuan ne qender,ato devijuan. Shkaku ishte se kishte protone me ngarkese pozitive dhe afer ishin protonet te cilat jane pa ngarkese. Rreth berthames rrotullohen elektronet te cilat jane me ngarges negative.

Atomi është i përbëre nga bërthama dhe elektronet me ngarkesë elektrike negative që rrotullohen rreth saj, në brendësin e bërthamës gjejmë neutronet që janë thërrmija pa ngarkesë elektrike dhe protonet me ngarkesë elektrike pozitive. Për çdo atom në gjendje normale numri i protoneve është i barabartë me numrin e elektroneve. Kur numri protoneve është i barabarte me numrin e elektroneve atehere themi që atomi është neutral.

Ndërsa kur atomi humb një ose më shumë elektrone ngarkesa e tij nuk është me neutrale (zero), sepse duke humbur ngarkesat negative të elektroneve, atij i kanë mbetur vetëm ngarkesat pozitive te protoneve ne bërthame, atëherë themi se atomi është shndërruar në një jon pozitiv ose kation. Ndërsa, kur atomit i bashkohen një ose më shumë elektrone, ky nuk është me neutral, sepse i janë shtuar elektrone me ngarkesa negative, pra edhe një herë kemi të bëjmë me shndërrimin e një atomi në një jon por kësaj radhe jon negativ ose anion.

Që atomi është i pandashëm mund te thuhej kur ne nuk e njihnim akoma natyrën e një atomi, tani mund te konfirmojmë që atomet janë te ndashëm sepse edhe humbja e një elektroni do te thotë ndarje e tij. Për me tepër shkenca ka ecur shumë përpara saqë tani është e mundur edhe ndarja e bërthamës së një atomi, ky veprim quhet fision nuklear dhe është i mundur në centralet nukleare. Atomet e elementve te nryshem bashkveprojne ndermjet tyre dhe gjate ketij bashkveprimi njeri nga elementet ka aftesi te jap elektrone ndersa elementi tjeter është i prirur te marre elektrone ne shtresen e brendshme jashtme. Atomet janë grimca te imëta te materies. Secili lloj i atomeve ka masen e caktuar. Per shembul masa e atomit te hidrogjenit eshte e njohur. Ajo eshte e perbere nga :protonet(p-),elektronet(e+),neutrone(n0) Meqenese atomet jane grimca shume te imeta ,masat e tyre nuk mund te maten me peshore. Peshoret me sakta jane peshoret e kuarcit qe kane njesi te renditi nano 10 ne fuqi -9 . Per kete arsye duhet te perdoret nje njesi e pershtatshme per matjen e tyre. Masa e elektronit eshte 9,1*10 ne fuqi -28g. Masa e protonit eshte 1,673*10 ne fuqi -24g. Ndersa masa e neutronit eshte afersisht sa masa e protonit 1,675*10 ne fuqi -24g.


== Lidhje të jashtme ==
== Lidhje të jashtme ==
http://filolet.com/demokriti.htm
* http://filolet.com/demokriti.htm
* [http://www.pr-tech.net/libra/reaksionetberthamore.pdf Reaksionet dhe Energjia Bërthamore] - Gjimnazi Sami Frashëri - dokument në internet, prill 2007
* [http://www.pr-tech.net/libra/reaksionetberthamore.pdf Reaksionet dhe Energjia Bërthamore] - Gjimnazi Sami Frashëri - dokument në internet, prill 2007



Versioni i datës 27 tetor 2018 17:36

Për herë të parë ky term është përdorur nga filozofi i Greqisë së lashtë Demokriti (460 p.e.s.-370 p.e.s.) i cili me këtë fjalë emërtonte atë element të materies që nuk ndahet më d.m.th. atomi greqisht atomo (ατομο) = fjalë e përbërë nga parafjala a=pa + tomo, temno=presë, ndaj, ajo që nuk pritet më. Atomi është grimca me e vogël qe ndërton çdo substance. Një substance e thjeshte përbehet nga atome te te njëjtin lloj. Më pas Xhon Daltoni i vërtetoi botëkuptimet e filozofëve Demokriti dhe Leukipi. Ai përfundoi se materia është e ndërtuar prej grimcave te vogla te cilat nuk mund te ndahen prej tij me metoda kimike. Këto grimca janë atomet. Kemi edhe eksperimentin e Radhërfordit. Ai mori një flete ari dhe e bombardoi atë me rreze alfa. Kur rrezet shkuan ne qender,ato devijuan. Shkaku ishte se kishte protone me ngarkese pozitive te cilat duke qene se rrezet alfa kane ngarkese pozitive i shtynin ato ( ne bërthame gjenden edhe neutronet, por duke qene se ato nuk kane ngarkese nuk kishin asnjë lloj ndikimi). Ne vazhdim te eksperimentit, rrezet qe shkonin drejt elektroneve devijonin pak nga rruga e tyre për shkak te ngarkesës se tyre negative, ndërsa disa rreze nuk e ndryshuan fare drejtimin pasi rruga e tyre kaloi neper boshllëk.

Atomi është i përbëre nga bërthama dhe elektronet me ngarkesë elektrike negative që rrotullohen rreth saj, në brendësin e bërthamës gjejmë neutronet që janë thërrmija pa ngarkesë elektrike dhe protonet me ngarkesë elektrike pozitive. Për çdo atom në gjendje normale numri i protoneve është i barabartë me numrin e elektroneve. Kur numri protoneve është i barabarte me numrin e elektroneve atëherë themi që atomi është neutral. Ngarkesa është 0.

Ndërsa kur atomi humb një ose më shumë elektrone ngarkesa e tij nuk është me neutrale (zero), sepse duke humbur ngarkesat negative të elektroneve, atij i kanë mbetur vetëm ngarkesat pozitive te protoneve ne bërthame, atëherë themi se atomi është shndërruar në një jon pozitiv ose kation. Ndërsa, kur atomit i bashkohen një ose më shumë elektrone, ky nuk është me neutral, sepse i janë shtuar elektrone me ngarkesa negative, pra edhe një herë kemi të bëjmë me shndërrimin e një atomi në një jon por kësaj radhe jon negativ ose anion.

Që atomi është i pandashëm mund te thuhej kur ne nuk e njihnim akoma natyrën e një atomi, tani mund te konfirmojmë që atomet janë te ndashëm sepse edhe humbja e një elektroni do te thotë ndarje e tij. Për me tepër shkenca ka ecur shumë përpara saqë tani është e mundur edhe ndarja e bërthamës së një atomi, ky veprim quhet fision nuklear dhe është i mundur në centralet nukleare. Atomet e elementëve te ndryshëm bashkëveprojnë ndërmjet tyre dhe gjate këtij bashkëveprimi njeri nga elementet ka aftësi te jap elektrone ndërsa elementi tjetër është i prirur te marre elektrone ne shtresën e brendshme jashtme. Atomet janë grimca te imëta te materies. Secili lloj i atomeve ka masën e caktuar. Per shembull masa e atomit te hidrogjenit është e njohur. Ajo është e përbëre nga : protonet(p+), elektronet(e-), neutrone(n0). Meqenëse atomet janë grimca shume te imëta, masat e tyre nuk mund te maten me peshore. Peshoret me sakta janë peshoret e kuarcit qe kane njësi te renditi nano 10 ne fuqi -9. Për këtë arsye duhet te përdoret një njësi e përshtatshme për matjen e tyre. Masa e elektronit është 9,1*10 ne fuqi -28 g. Masa e protonit është 1,673*10 ne fuqi -24 g. Ndërsa masa e neutronit është afërsisht sa masa e protonit 1,675*10 ne fuqi -24 g.

Shiko dhe këtë

Lidhje të jashtme