Lufta e Parë Botërore: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
No edit summary Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari |
Pershkrimi i Lufes se Pare Boterore u be me i qarte .Data ,muaji .Shtetet te cilat merrnin pjese dhe emrat e blloqeve te luftes . Burimi I informacionit eshte marre nga Historia 8. Etiketat: Përpunim pamor Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari |
||
| Rreshti 4: | Rreshti 4: | ||
[[Skeda:Schieramenti WWI.png|thumb|300px|Shtetet e përfshira në Luftën e Parë Botërore.<br />Me të kaltër: Pakti i Trefishtë dhe aleatët<br />Me të zezë: Perandoritë qendrore.]] |
[[Skeda:Schieramenti WWI.png|thumb|300px|Shtetet e përfshira në Luftën e Parë Botërore.<br />Me të kaltër: Pakti i Trefishtë dhe aleatët<br />Me të zezë: Perandoritë qendrore.]] |
||
'''Lufta e Parë Botërore''' apo '''Lufta e Madhe''' ishte [[lufta]] që përfshiu pothuajse gjithë [[Bota|botën]], nga viti [[1914]] deri në vitin [[1918]]. Kjo luftë e paparë ndonjëherë në historinë e njerëzimit i kushtoi atij humbjen 20 milionë njerëzve. "Lufta e Madhe" përfshiu gjashtë [[Kontinenti|kontinentet]] e banuara të lëmshit tokësor: [[Evropa|Evropën]], [[Azia|Azinë]], [[Afrika|Afrikën]], [[Amerika Jugore|Amerikën e Jugut]], [[Amerika Veriore|Amerikën e Veriut]] dhe [[Australia|Australinë]]. |
'''Lufta e Parë Botërore''' apo '''Lufta e Madhe''' ishte [[lufta]] që përfshiu pothuajse gjithë [[Bota|botën]], nga viti [[1914]] deri në vitin [[1918]]. Kjo luftë e paparë ndonjëherë në historinë e njerëzimit i kushtoi atij humbjen 20 milionë njerëzve. "Lufta e Madhe" përfshiu gjashtë [[Kontinenti|kontinentet]] e banuara të lëmshit tokësor: [[Evropa|Evropën]], [[Azia|Azinë]], [[Afrika|Afrikën]], [[Amerika Jugore|Amerikën e Jugut]], [[Amerika Veriore|Amerikën e Veriut]] dhe [[Australia|Australinë]]. |
||
| ⚫ | Lufta e pare botërore ishte kryesisht e përqendruar me dy blloqet . Blloku i Antantes ku bente pjese Britania ,Franca dhe Rusia dhe blloku Tripalesh ku bente pjese Gjermania ,Austro-Hungaria dhe Italia .Te dyja blloqet kerkonin pretekst per fillimin e luftes.Dhe ai u gjet ne 28gusht 1914 kur nje nacionalist serb vrau trashigimtarin e fronit te Austrise Franc Ferdinandin.Dhe pastaj Austria i shpalli lufte Serbise etj.. këtë [[Konflikti|konflikt]] mbarëbotëror të [[arma]]tosur u përballuan dy fuqi të mëdha: [[Perandoritë qendrore|Perandoriëndrore]] ([[Prusia|Perandoria gjermanike]] dhe [[Perandoria Austro-Hungareze]]) dhe nga ana tjetër [[Pakti i Trefishtë]] (me [[Britania e Madhe|Mbretëritë e Bashkuara]], [[Franca|Francën]], dhe [[Rusia|Rusinë]]). Lufta e Madhe filloi me [[28 korrik]] [[1914]] dhe përfundoi më [[11 nëntor]] [[1918]] me fitoren e Paktit të Trefishtë. |
||
Lufta e pare botërore ishte kryesisht e përqendruar ne Gjermani dhe France e ndare ne bllokun qendror dhe antanten |
|||
Lufta e I Botërore nisi me vrasjen e kryedukës [[Franc Ferdinandi]]t, trashëgimtarit të fronit të [[Perandoria Austro-Hungareze|Perandorisë Austro-Hungareze]] në [[Sarajeva|Sarajevë]] të [[Bosnja|Bosnjës]] nga kombëtarizoi Serbo-Boshnjak Gavrilo Princip me [[28 qershor]] [[1914]]. |
|||
| ⚫ | |||
Lufta shkaktoi shpërbërjen e katër perandorive: Perandorisë Austro-Hungareze, [[Prusia|Prusisë]], [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] dhe [[Perandoria Ruse|Rusisë]]. [[Gjermania]] humbi [[Perandoria koloniale gjermane|perandoritë koloniale]] dhe shtetet evropiane të [[Çekosllovakia|Çekosllovakisë]], [[Estonia|Estonisë]], [[Finlanda|Finlandës]], [[Letonia|Letonisë]], [[Lituania|Lituanisë]], [[Polonia|Polonisë]] dhe [[Jugosllavia|Jugosllavisë]] fituan pamvarësinë. |
Lufta shkaktoi shpërbërjen e katër perandorive: Perandorisë Austro-Hungareze, [[Prusia|Prusisë]], [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] dhe [[Perandoria Ruse|Rusisë]]. [[Gjermania]] humbi [[Perandoria koloniale gjermane|perandoritë koloniale]] dhe shtetet evropiane të [[Çekosllovakia|Çekosllovakisë]], [[Estonia|Estonisë]], [[Finlanda|Finlandës]], [[Letonia|Letonisë]], [[Lituania|Lituanisë]], [[Polonia|Polonisë]] dhe [[Jugosllavia|Jugosllavisë]] fituan pamvarësinë. |
||
| Rreshti 20: | Rreshti 17: | ||
== Shpërthimi i luftës == |
== Shpërthimi i luftës == |
||
Shkaqet e luftës së 1 Botërore ishin të shumëllojshme. [[Britania e Madhe]] dhe [[Franca]] humbën parësinë ekonomike dhe ushtarake, kurse vendi i tyre ishte marrë nga forcat e reja ushtarako-ekonomike SHBA, Gjermani dhe Japonia. Ky ekuilibër i ri ushtarako-ekonomik, këmbëngulja për ndarje të re të botës në zona për ndikim, ndarja e re e tregjeve të reja dhe lëndë të parë - e gjitha kjo e komplikoi seriozisht jetën politike ndërkombëtare dhe krizat politike bëheshin gjithnjë me te shpeshta dhe më të rrezikshme. Rivaliteti midis fuqive të mëdha u theksua në Evropë, Azi dhe Afrikë. Për arritjen më të mirë të qëllimeve të tyre, fuqitë e mëdha evropiane formuan dy blloqe luftarako-politike: ANTANTEN dhe FORCAT QENDRORE. |
Shkaqet e luftës së 1 Botërore ishin të shumëllojshme. [[Britania e Madhe]] dhe [[Franca]] humbën parësinë ekonomike dhe ushtarake, kurse vendi i tyre ishte marrë nga forcat e reja ushtarako-ekonomike SHBA, Gjermani dhe Japonia. Ky ekuilibër i ri ushtarako-ekonomik, këmbëngulja për ndarje të re të botës në zona për ndikim, ndarja e re e tregjeve të reja dhe lëndë të parë - e gjitha kjo e komplikoi seriozisht jetën politike ndërkombëtare dhe krizat politike bëheshin gjithnjë me te shpeshta dhe më të rrezikshme. Rivaliteti midis fuqive të mëdha u theksua në Evropë, Azi dhe Afrikë. Për arritjen më të mirë të qëllimeve të tyre, fuqitë e mëdha evropiane formuan dy blloqe luftarako-politike: ANTANTEN dhe FORCAT QENDRORE. |
||
== Historia == |
|||
=== Viti 1915 === |
|||
=== Viti 1916 === |
|||
==== Pushtimi i Malit te Zi dhe i Shqiperise ==== |
|||
Më 4 janar, trupat austriake sulmuan Mbretërinë e Malit të Zi, dhe më 23 janar, mbreti Nikola kapitulloi dhe shkoi në mërgim në Francë. |
|||
Principata e Shqipërisë u pushtua edhe nga dy të tretat nga ushtria austro-hungareze |
|||
Trupat serbe, të cilët u arratisën në Mal të Zi dhe Shqipëri, kryesisht u tërhoqën në Durrës, kukishte zbarkuar në dhjetor të vitit 1915 një forcë ekspeditash italiane . |
|||
[[Skeda:Kikeriki 6-2-1916 oesterreichische Besetzung Albaniens.jpg|mini|Propaganda-Karikatur zur Besetzung Albaniens durch die österreichischen Truppen]] |
|||
== Pasojat == |
== Pasojat == |
||
Versioni i datës 4 nëntor 2018 18:13
Me të kaltër: Pakti i Trefishtë dhe aleatët
Me të zezë: Perandoritë qendrore.
Lufta e Parë Botërore apo Lufta e Madhe ishte lufta që përfshiu pothuajse gjithë botën, nga viti 1914 deri në vitin 1918. Kjo luftë e paparë ndonjëherë në historinë e njerëzimit i kushtoi atij humbjen 20 milionë njerëzve. "Lufta e Madhe" përfshiu gjashtë kontinentet e banuara të lëmshit tokësor: Evropën, Azinë, Afrikën, Amerikën e Jugut, Amerikën e Veriut dhe Australinë. Lufta e pare botërore ishte kryesisht e përqendruar me dy blloqet . Blloku i Antantes ku bente pjese Britania ,Franca dhe Rusia dhe blloku Tripalesh ku bente pjese Gjermania ,Austro-Hungaria dhe Italia .Te dyja blloqet kerkonin pretekst per fillimin e luftes.Dhe ai u gjet ne 28gusht 1914 kur nje nacionalist serb vrau trashigimtarin e fronit te Austrise Franc Ferdinandin.Dhe pastaj Austria i shpalli lufte Serbise etj.. këtë konflikt mbarëbotëror të armatosur u përballuan dy fuqi të mëdha: Perandoriëndrore (Perandoria gjermanike dhe Perandoria Austro-Hungareze) dhe nga ana tjetër Pakti i Trefishtë (me Mbretëritë e Bashkuara, Francën, dhe Rusinë). Lufta e Madhe filloi me 28 korrik 1914 dhe përfundoi më 11 nëntor 1918 me fitoren e Paktit të Trefishtë.
Lufta shkaktoi shpërbërjen e katër perandorive: Perandorisë Austro-Hungareze, Prusisë, Perandorisë Osmane dhe Rusisë. Gjermania humbi perandoritë koloniale dhe shtetet evropiane të Çekosllovakisë, Estonisë, Finlandës, Letonisë, Lituanisë, Polonisë dhe Jugosllavisë fituan pamvarësinë.
Lufta e I Botërore shënoi mbarimin e rendit botëror që u vendos pas Luftërave Napoleoniane, dhe ishte një shkaktare e rëndësishme për shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore.
Shkaqet
- Armiqësia mes shteteve për te vendosur hegjemoninë e tyre ne kolonitë me te largëta
- Politika e egër qe ndiqnin shtetet ndaj njeri-tjetrit dhe gara e pa kufij e armatimeve
- Konfliktet mes shteteve për pabarazinë ekonomike dhe lindja e ndjenjës se nacionalizmit politik.
Shpërthimi i luftës
Shkaqet e luftës së 1 Botërore ishin të shumëllojshme. Britania e Madhe dhe Franca humbën parësinë ekonomike dhe ushtarake, kurse vendi i tyre ishte marrë nga forcat e reja ushtarako-ekonomike SHBA, Gjermani dhe Japonia. Ky ekuilibër i ri ushtarako-ekonomik, këmbëngulja për ndarje të re të botës në zona për ndikim, ndarja e re e tregjeve të reja dhe lëndë të parë - e gjitha kjo e komplikoi seriozisht jetën politike ndërkombëtare dhe krizat politike bëheshin gjithnjë me te shpeshta dhe më të rrezikshme. Rivaliteti midis fuqive të mëdha u theksua në Evropë, Azi dhe Afrikë. Për arritjen më të mirë të qëllimeve të tyre, fuqitë e mëdha evropiane formuan dy blloqe luftarako-politike: ANTANTEN dhe FORCAT QENDRORE.
Pasojat
Masakra e Belgjikës
Në Belgjikë, trupat gjermane, nga frika e ushtarëve guerile të Francës dhe Belgjikës, masakruan banorët e qytetit të Andenne (211 të vdekur), Tamines (384 të vdekur), dhe Dinant (612 të vdekur). Në 25 gusht 1914, gjermanët i vunë zjarrin qytetit Leuven, dogjën librarinë me afërsisht 230,000 libra, vranë 209 civile dhe detyruan 42,000 të evakuoeshin. Këto veprime sollën dënim në mbarë botën.
Teknika
Media
|
|