Preng Doçi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
Rreshti 19: Rreshti 19:
U lind në lagjen Paraspor të fshatit [[Bulger|Bulgër]] të [[Kazaja e Lezhës|kazasë së Lezhës]], i biri i Prendit dhe i Mrikës, më 25 shkurt 1846.<ref name="Skendi275276">{{Harvnb|Skendi|1967|page=170}}</ref> Studimet i mori në Shkodër, më 2 gusht 1859 hyri në të porsahapurin Seminar Papnor dhe më tej vijoi shkollimin në [[Roma|Romë]] në Kolegjin e Propagandës Fide më 1861.<ref name="Skendi275276" /><ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=aCdYHU9PtiIC&pg=PA66&lpg=PA66&dq=Bulg%C3%ABr&source=bl&ots=2IaIsY7RuN&sig=-YihPKbhFuKpFKtvQ-0bJ5qmC6w&hl=en&sa=X&ei=bQOqVO_GAYK3yQSqkIKYAw&ved=0CCcQ6AEwAzgK#v=onepage&q=Bulg%C3%ABr&f=false|page=66|author=Oliver Jens Schmitt|title=Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa|year=2010|isbn=978-3631602959|publisher=Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften}}</ref><ref name=":0">{{Cito web|url=http://www.bksh.al/gsdl/collect/revistaa/tmp/193801.html|title=Imzot Abat Preng Dochi|date=1938|website=bksh.al|publisher=Leka v. X nr. 4-5|last=Nikaj|first=Dom Ndoc|authorlink=Ndoc Nikaj|pages=73-76}}</ref>
U lind në lagjen Paraspor të fshatit [[Bulger|Bulgër]] të [[Kazaja e Lezhës|kazasë së Lezhës]], i biri i Prendit dhe i Mrikës, më 25 shkurt 1846.<ref name="Skendi275276">{{Harvnb|Skendi|1967|page=170}}</ref> Studimet i mori në Shkodër, më 2 gusht 1859 hyri në të porsahapurin Seminar Papnor dhe më tej vijoi shkollimin në [[Roma|Romë]] në Kolegjin e Propagandës Fide më 1861.<ref name="Skendi275276" /><ref>{{citation|url=https://books.google.com/books?id=aCdYHU9PtiIC&pg=PA66&lpg=PA66&dq=Bulg%C3%ABr&source=bl&ots=2IaIsY7RuN&sig=-YihPKbhFuKpFKtvQ-0bJ5qmC6w&hl=en&sa=X&ei=bQOqVO_GAYK3yQSqkIKYAw&ved=0CCcQ6AEwAzgK#v=onepage&q=Bulg%C3%ABr&f=false|page=66|author=Oliver Jens Schmitt|title=Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa|year=2010|isbn=978-3631602959|publisher=Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften}}</ref><ref name=":0">{{Cito web|url=http://www.bksh.al/gsdl/collect/revistaa/tmp/193801.html|title=Imzot Abat Preng Dochi|date=1938|website=bksh.al|publisher=Leka v. X nr. 4-5|last=Nikaj|first=Dom Ndoc|authorlink=Ndoc Nikaj|pages=73-76}}</ref>


Më 1871 u kthye në vendlindje, ku shërbeu si famullitar në [[Korthpulë]], Orosh si kapelan i Imzot Gaspër Krasniqit<ref name=":1">{{Cito web|url=http://bibliotekashkoder.com/digital/hylli_i_drites/vjeti_XVIII_1942_03-4/|title=Emzot Prend Doçi|date=1942|website=bibliotekashkoder.com|publisher=[[Hylli i Dritës]] vj. XVIII nr. 3-4|last=Bardhi|first=P. Pashk|pages=107-134}}</ref> dhe sërish famullitar në [[Kalvare]]. Më 1877 përfshihet në një rrymë revolte, për të cilën<ref name=":0" /> shkoi shpesh në [[Çetina|Cetinjë]] për të siguruar si ndihma financiare ashtu dhe mosndërhyrje. Kryengritja u parandalua nga autoritetet osmane dhe ipeshkvi i Lezhës F. Malčinski e pezulloi nga veprimtaria fetare. Doçi u fsheh në [[Vuthaj]], pranë [[Gucia|Gucisë]]. Më vonë u arrestua, e dërguan në burgun e [[Selaniku|Selanikut]] dhe më pas në [[Stambolli|Stamboll]].<ref name=":1" /> Me ndërhyrjen e Patriarkut armen Stefan Azarian, mori nofkën ''Pére Achile'' mori rrugën për në Romë me kusht që të mos kthehej në vendlindje.<ref name="Elsie">{{citation| author=Robert Elsie| pages=113–114| edition=2| volume=75| title=Historical Dictionary of Albania| series=Historical Dictionaries of Europe| year=2010| publisher = Scarecrow Press, Inc. | isbn=978-0-8108-6188-6}}</ref>
Më 1871 u kthye në vendlindje, ku shërbeu si famullitar në [[Korthpulë]], Orosh si kapelan i Imzot Gaspër Krasniqit<ref name=":1">{{Cito web|url=http://bibliotekashkoder.com/digital/hylli_i_drites/vjeti_XVIII_1942_03-4/|title=Emzot Prend Doçi|date=1942|website=bibliotekashkoder.com|publisher=[[Hylli i Dritës]] vj. XVIII nr. 3-4|last=Bardhi|first=P. Pashk|pages=107-134}}</ref> dhe sërish famullitar në [[Kalvare]]. Më 1877 përfshihet në një rrymë revolte, për të cilën<ref name=":0" /> shkoi shpesh në [[Çetina|Cetinjë]] për të siguruar si ndihma financiare ashtu dhe mosndërhyrje. Kryengritja u parandalua nga autoritetet osmane dhe ipeshkvi i Lezhës F. Malčinski e pezulloi nga veprimtaria fetare. Doçi u fsheh në [[Vuthaj]], pranë [[Gucia|Gucisë]]. Më vonë u arrestua, e dërguan në burgun e [[Selaniku|Selanikut]] dhe më pas në [[Stambolli|Stamboll]].<ref name=":1" /> Me ndërhyrjen e Patriarkut armen Stefan Azarian, me nofkën ''Pére Achile'' mori rrugën për në Romë me kusht që të mos kthehej në vendlindje.<ref name="Elsie">{{citation| author=Robert Elsie| pages=113–114| edition=2| volume=75| title=Historical Dictionary of Albania| series=Historical Dictionaries of Europe| year=2010| publisher = Scarecrow Press, Inc. | isbn=978-0-8108-6188-6}}</ref>


Sipas P. [[Pashk Bardhi|Pashk Bardhit]], kryengritja u bë për shkak të mospajtimit të parisë mirditore me dënimin me syrgjynosje që i ishte dhënë [[Preng Bibë Doda|Preng Bibë Dodës]] si zëvendëskryetar i Degës së Shkodrës për [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjen e Prizrenit]].<ref name=":1" />
Sipas P. [[Pashk Bardhi|Pashk Bardhit]], kryengritja u bë për shkak të mospajtimit të parisë mirditore me dënimin me syrgjynosje që i ishte dhënë [[Preng Bibë Doda|Preng Bibë Dodës]] si zëvendëskryetar i Degës së Shkodrës për [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjen e Prizrenit]].<ref name=":1" />
Rreshti 25: Rreshti 25:
Pasi qëndroi disa muaj në Tivar, me ndërhyrjen e Kardinalit Giovanni Simeoni të Propagandës Fide, u dërgua në Bregun Perëndimor të Amerikës, në ishullin [[Toka e Re dhe Labradori|Newsfoundland]], Wayne, [[Pennsylvania]] dhe [[New Brunswick]], ku shërbeu si misionar gjer më 1881. Doçit i mveshet atributi, për aq sa ç'mund të thuhet, se qe shqiptari i parë në Shtetet e Bashkuara. Pasi u kthye në Romë, u dërgua në [[India|Indi]], ku qe sekretar i delegatit apostolik - më vonë [[Kardinali|Kardinalit]] - Antonio Agliardi.
Pasi qëndroi disa muaj në Tivar, me ndërhyrjen e Kardinalit Giovanni Simeoni të Propagandës Fide, u dërgua në Bregun Perëndimor të Amerikës, në ishullin [[Toka e Re dhe Labradori|Newsfoundland]], Wayne, [[Pennsylvania]] dhe [[New Brunswick]], ku shërbeu si misionar gjer më 1881. Doçit i mveshet atributi, për aq sa ç'mund të thuhet, se qe shqiptari i parë në Shtetet e Bashkuara. Pasi u kthye në Romë, u dërgua në [[India|Indi]], ku qe sekretar i delegatit apostolik - më vonë [[Kardinali|Kardinalit]] - Antonio Agliardi.


Më 1888, pas kërkesave të shumta dhe apelimit tek Patriarku i Kostandinopojës, më në fund Doçi mori lejen nga autoritetet osmane për t'u kthyer në vendlindje. Mbërriti më 6 nëntor 1888<ref>{{citation|url = https://books.google.com/books?id=RdHqAAAAMAAJ&q=Preng+Do%C3%A7i&dq=Preng+Do%C3%A7i&hl=en&sa=X&ei=6N2oVLLGH4mYyQSkioGQBw&ved=0CC8Q6AEwADgK| title=Kujtime të nji jetës së kalueme| author=Ndoc Nikaj| publisher=Plejad| year=2003|page=49| quote=Më 6 nentor 1888 abati Preng Doçi, pas 11 vjet mërgimi, arriti në Orosh të Mirditës. | isbn=9789992792452| oclc=61324941}}</ref> dhe u bë abat i Mirditës<ref name="Skendi275276" /> janarit e vitit që pasoi, në krye të [[Abaci nullius|Abacisë nullius]] të Shën Llezhdrit në Orosh të Mirditës.<ref>{{citation | url=https://books.google.com/books?id=pgk7AQAAIAAJ&pg=RA2-PA46&dq=Primus+Docci&hl=en&sa=X&ei=ZdioVJiDGNGKyASh74KYAw&ved=0CCoQ6AEwAg#v=onepage&q=Primus%20Docci&f=false| page=45|location=Budapest| year=1907| journal=Foldrajzi Kozlemenyek| oclc=241308879| volume =XXXV (supplement 5-6)|publisher=Societe Hongroise de Geographie|title=Das Katholische Nordalbanien| author= Franz Baron Nopcsa}}</ref> Më 1890 dhe më pas në vitin 1894, shumë famulli iu bashkuan abacisë me në krye Doçin.
Më 1888, pas kërkesave të shumta dhe apelimit tek Patriarku i Kostandinopojës, më në fund Doçi mori lejen nga autoritetet osmane për t'u kthyer në vendlindje. Mbërriti më 6 nëntor 1888<ref>{{citation|url = https://books.google.com/books?id=RdHqAAAAMAAJ&q=Preng+Do%C3%A7i&dq=Preng+Do%C3%A7i&hl=en&sa=X&ei=6N2oVLLGH4mYyQSkioGQBw&ved=0CC8Q6AEwADgK| title=Kujtime të nji jetës së kalueme| author=Ndoc Nikaj| publisher=Plejad| year=2003|page=49| quote=Më 6 nentor 1888 abati Preng Doçi, pas 11 vjet mërgimi, arriti në Orosh të Mirditës. | isbn=9789992792452| oclc=61324941}}</ref> dhe u bë abat i Mirditës<ref name="Skendi275276" /> janarit e vitit që pasoi, në krye të [[Abaci nullius|Abacisë nullius]] të Shën Llezhdrit në Orosh të Mirditës.<ref>{{citation | url=https://books.google.com/books?id=pgk7AQAAIAAJ&pg=RA2-PA46&dq=Primus+Docci&hl=en&sa=X&ei=ZdioVJiDGNGKyASh74KYAw&ved=0CCoQ6AEwAg#v=onepage&q=Primus%20Docci&f=false| page=45|location=Budapest| year=1907| journal=Foldrajzi Kozlemenyek| oclc=241308879| volume =XXXV (supplement 5-6)|publisher=Societe Hongroise de Geographie|title=Das Katholische Nordalbanien| author= Franz Baron Nopcsa}}</ref> Më 1890 dhe më pas në vitin 1894, shumë famulli iu bashkuan abacisë me në krye Doçin.<ref name=":1" /> Gjatë ekspeditës ndëshkimore të Turgut Pashës më 1910 ndonëse i mblodhën armët, me ndërhyrjen e abatit, Mirditës nuk iu prekën bajrakët siç po asgjësoheshin gjetiu.<ref>{{Cite book|title=Struktura e shoqërisë tradicionale shqiptare|last=Ulqini|first=Kahreman|authorlink=Kahreman Ulqini|publisher=Idromeno|year=2003|isbn=99927-841-5-6|location=Shkodër|pages=115}}</ref>


Me ndodhitë e Kryengritjes së Shqipërisë së Mesme, shkoi me njësitë vullnetare mirditore për t'i dalë në krah [[Princ Vidi|Princ Vidit]].<ref name=":1" />
Me ndodhitë e Kryengritjes së Shqipërisë së Mesme, shkoi me njësitë vullnetare mirditore për t'i dalë në krah [[Princ Vidi|Princ Vidit]].<ref name=":1" />
Rreshti 34: Rreshti 34:


=== Shkrime ===
=== Shkrime ===
Doçi shkroi poezi, dy prej të cilave u botuan: njëra u botua në [[Livorno]] në një libër të [[Dhimitër Kamarda|Dhimitër Kamardës]] ku qenë mbledhur poezi në dialekte të ndryshme të gjuhës shqipe që i ishin kushtuar Elena Gjikës. Kjo vjershë është shkruar në 10 strofa me 6 vargje, me varg dhjetërrokësh. Titullin e ka "''Kâjkë per Zojen Doren d'Istries"'' dhe fillon "''Dheu i em! me trima plot nji herë,...".'' Më [[1925]] P. [[Justin Rrota]] e riboton në veprën “Literatyrës Shqype” që vjersha të ishte në duart e shkollarëve të rinj.<ref name=":1" />
Doçi shkroi poezi, dy prej të cilave u botuan: njëra u botua në [[Livorno]] në një libër të [[Dhimitër Kamarda|Dhimitër Kamardës]] ku qenë mbledhur poezi në dialekte të ndryshme të gjuhës shqipe që i ishin kushtuar Elena Gjikës. Kjo vjershë është shkruar në 10 strofa me 6 vargje, me varg dhjetërrokësh. Titullin e ka "''Kâjkë per Zojen Doren d'Istries"'' dhe fillon "''Dheu i em! me trima plot nji herë,...".'' Më [[1925]] P. [[Justin Rrota]] e riboton në veprën “Literatyrës Shqype” që vjersha të ishte në duart e shkollarëve të rinj.


Tjetra e ka titullin "''Nji kushtrim Shqyptarvet"'' e cila fillon me fjalët "''Trima, mrend! me dorë, me dorë!"'', e shkruar në tetë strofa me nga gjashtë rreshta tetërrokësh. Edhe kjo poezi, si e para, u botua gjatë kohës kur ishte student në Propagandën Fide. Përpos poezive të botuara kishte edhe të tjera në dorëshkrim.<ref name=":1" />
Tjetra e ka titullin "''Nji kushtrim Shqyptarvet"'' e cila fillon me fjalët "''Trima, mrend! me dorë, me dorë!"'', e shkruar në tetë strofa me nga gjashtë rreshta tetërrokësh. Edhe kjo poezi, si e para, u botua gjatë kohës kur ishte student në Propagandën Fide. Përpos poezive të botuara kishte edhe të tjera në dorëshkrim.<ref name=":1" />

Versioni i datës 6 dhjetor 2018 21:56


Fotoporteti
Abat Preng Doçi
Lindur më 25 shkurt 1846
Lindur në Bulgër, Perandoria Osmane
Vdiq më 22 shkurt 1917
Vdiq në Shkodër, Principata e Shqipërisë
Kombësia Shqiptar
Profesioni prelat, poet, veprimtar politik e kulturor
Mirënjohje
#Mirënjohjet

Abat Preng ose Prend Doçi (1846 - 1917) ka qenë prelat, figurë kulturore e politike me ndikim dhe poet shqiptar. Qe themeluesi dhe kontributori më i madh i Shoqërisë "Bashkimi".

Biografia

U lind në lagjen Paraspor të fshatit Bulgër të kazasë së Lezhës, i biri i Prendit dhe i Mrikës, më 25 shkurt 1846.[1] Studimet i mori në Shkodër, më 2 gusht 1859 hyri në të porsahapurin Seminar Papnor dhe më tej vijoi shkollimin në Romë në Kolegjin e Propagandës Fide më 1861.[1][2][3]

Më 1871 u kthye në vendlindje, ku shërbeu si famullitar në Korthpulë, Orosh si kapelan i Imzot Gaspër Krasniqit[4] dhe sërish famullitar në Kalvare. Më 1877 përfshihet në një rrymë revolte, për të cilën[3] shkoi shpesh në Cetinjë për të siguruar si ndihma financiare ashtu dhe mosndërhyrje. Kryengritja u parandalua nga autoritetet osmane dhe ipeshkvi i Lezhës F. Malčinski e pezulloi nga veprimtaria fetare. Doçi u fsheh në Vuthaj, pranë Gucisë. Më vonë u arrestua, e dërguan në burgun e Selanikut dhe më pas në Stamboll.[4] Me ndërhyrjen e Patriarkut armen Stefan Azarian, me nofkën Pére Achile mori rrugën për në Romë me kusht që të mos kthehej në vendlindje.[5]

Sipas P. Pashk Bardhit, kryengritja u bë për shkak të mospajtimit të parisë mirditore me dënimin me syrgjynosje që i ishte dhënë Preng Bibë Dodës si zëvendëskryetar i Degës së Shkodrës për Lidhjen e Prizrenit.[4]

Pasi qëndroi disa muaj në Tivar, me ndërhyrjen e Kardinalit Giovanni Simeoni të Propagandës Fide, u dërgua në Bregun Perëndimor të Amerikës, në ishullin Newsfoundland, Wayne, Pennsylvania dhe New Brunswick, ku shërbeu si misionar gjer më 1881. Doçit i mveshet atributi, për aq sa ç'mund të thuhet, se qe shqiptari i parë në Shtetet e Bashkuara. Pasi u kthye në Romë, u dërgua në Indi, ku qe sekretar i delegatit apostolik - më vonë Kardinalit - Antonio Agliardi.

Më 1888, pas kërkesave të shumta dhe apelimit tek Patriarku i Kostandinopojës, më në fund Doçi mori lejen nga autoritetet osmane për t'u kthyer në vendlindje. Mbërriti më 6 nëntor 1888[6] dhe u bë abat i Mirditës[1] janarit e vitit që pasoi, në krye të Abacisë nullius të Shën Llezhdrit në Orosh të Mirditës.[7] Më 1890 dhe më pas në vitin 1894, shumë famulli iu bashkuan abacisë me në krye Doçin.[4] Gjatë ekspeditës ndëshkimore të Turgut Pashës më 1910 ndonëse i mblodhën armët, me ndërhyrjen e abatit, Mirditës nuk iu prekën bajrakët siç po asgjësoheshin gjetiu.[8]

Me ndodhitë e Kryengritjes së Shqipërisë së Mesme, shkoi me njësitë vullnetare mirditore për t'i dalë në krah Princ Vidit.[4]

Ndërroi jetë më 22 shkurt 1917.

Vepra

Shkrime

Doçi shkroi poezi, dy prej të cilave u botuan: njëra u botua në Livorno në një libër të Dhimitër Kamardës ku qenë mbledhur poezi në dialekte të ndryshme të gjuhës shqipe që i ishin kushtuar Elena Gjikës. Kjo vjershë është shkruar në 10 strofa me 6 vargje, me varg dhjetërrokësh. Titullin e ka "Kâjkë per Zojen Doren d'Istries" dhe fillon "Dheu i em! me trima plot nji herë,...". Më 1925 P. Justin Rrota e riboton në veprën “Literatyrës Shqype” që vjersha të ishte në duart e shkollarëve të rinj.

Tjetra e ka titullin "Nji kushtrim Shqyptarvet" e cila fillon me fjalët "Trima, mrend! me dorë, me dorë!", e shkruar në tetë strofa me nga gjashtë rreshta tetërrokësh. Edhe kjo poezi, si e para, u botua gjatë kohës kur ishte student në Propagandën Fide. Përpos poezive të botuara kishte edhe të tjera në dorëshkrim.[4]

Veprimtaria kulturore

Më 1899 themeloi shoqërinë "Bashkimi" në Shkodër, shoqëri e cila kishte për qëllim lëvrimin e gjuhës shqipe. Duke qenë se në Vilajetin e Shkodrës toleroheshin tekstet thjesht fetare katolike në gjuhën shqipe, zgjodhi që shumicën e bashkëpunëtorëve t'i kishte klerikë në mënyrë të tillë që mos të binte në sy të autoriteteve. Shoqëria synoi të njësonte shkrimin e shqipes rreth një alfabeti latin dhe pasi e farkëtoi alfabetin, në shtatë vite u shkruan 32 vepra, u ndoq nga "Albania" e Konicës, "Shpnesa e Shqypnís", "Kombi" i Bostonit dhe "Albania e Vogel". Përpos të përkohshmeve, alfabetin e "Bashkimit" e përdorën për veprat e tyre edhe autorë si Asdreni, Çajupi, Faik Konica, Sotir Peci, Fan Noli, etj.[4]

Referencat

  1. ^ a b c Skendi 1967, p. 170
  2. ^ Oliver Jens Schmitt (2010), Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa, Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften, fq. 66, ISBN 978-3631602959 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b Nikaj, Dom Ndoc (1938). "Imzot Abat Preng Dochi". bksh.al. Leka v. X nr. 4-5. fq. 73–76. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b c d e f g Bardhi, P. Pashk (1942). "Emzot Prend Doçi". bibliotekashkoder.com. Hylli i Dritës vj. XVIII nr. 3-4. fq. 107–134. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Robert Elsie (2010), Historical Dictionary of Albania, Historical Dictionaries of Europe, vëll. 75 (bot. 2), Scarecrow Press, Inc., fq. 113–114, ISBN 978-0-8108-6188-6 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Ndoc Nikaj (2003), Kujtime të nji jetës së kalueme, Plejad, fq. 49, ISBN 9789992792452, OCLC 61324941, Më 6 nentor 1888 abati Preng Doçi, pas 11 vjet mërgimi, arriti në Orosh të Mirditës. {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ Franz Baron Nopcsa (1907), "Das Katholische Nordalbanien", Foldrajzi Kozlemenyek, Budapest: Societe Hongroise de Geographie, XXXV (supplement 5-6): 45, OCLC 241308879 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Ulqini, Kahreman (2003). Struktura e shoqërisë tradicionale shqiptare. Shkodër: Idromeno. fq. 115. ISBN 99927-841-5-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Literatura

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Preng_Doçi&oldid=1917553"