Shahin Kolonja: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

Inline

Versioni i datës 27 dhjetor 2018 19:00

Shahin bej Ypi i njohur më së shumti si Shahin Kolonja (Starje, 1865/1867 - Stamboll, 1919) ka qenë nëpunës i administratës të Perandorisë Osmane, deputet në Mexhlisin osman si dhe veprimtar i lëvizjes kombëtare shqiptare.

Biografia

U lind në vitin 1865 (ose 1867) në fshatin Starje të kazasë së Kolonjës, i biri i Kahreman bej Ypit. Në vogëlinë e tij nxuri shkrim e këndim të gjuhës shqipe nga Petro Nini Luarasi. Ndoqi dhe kreu ryzhdijen në Korçë dhe shkollimet e larta i vijoi në Shkollën Civile e Administratës Mbretërore "Mülkiye-i-Sehahané" për ekonomi dhe administratë civile më 1891. Gjatë studimeve në kryeqytet u njoh me Ibrahim Temon dhe vëllezërit Frashëri, Samiun me Naimin. Pas shkollës caktohet zëvendësdrejtor i Shkollës Bujqësore në Selanik, ku më pas dha edhe mësim.^[1]

Më 1893 u transferua në gjimnazin e shtetit (idadijen) në Edrene, ku jepte turqisht, fizikë dhe matematikë^[1] (astronomi).^[2] Më 1896 transferohet në idadijen e Gymylçinës (Komotinit) ku dha histori, gjeografi e turqisht. Atje bënte propagandë patriotike mes shqiptarëve të atjeshëm, të cilët i organizonte dhe u shpërndante libra, gazeta dhe të gjitha mjetet propagandistike kombëtare.^[1]^[2] Më 1898, pasi kishte arritur moshën, u emërua kajmekam i Kozanit në Vilajetin i Manastirit, bisedoi për idenë e tij të botimit me konsullin austro-hungarez të Manastirit. Më 1900 u transferua në Malin e Athosit (Ayonoros), por pas pak kohe u pezullua pasi kishte marrë një letër nga Ismail Qemal bej Vlora, që e ftonte në Evropë që të botonin një të përkohshme. Gjatë një qëndrimi në Stamboll, përktheu në gjuhën turke traktatin politik të Sami Frashërit Shqipëria ç'ka qenë, ç'është dhe ç'do të bëhet. Në nëntor të 1900, u emërua kajmekam i Vlorës, u largua për në Bruksel ku pasi takoi Faik Konicën dhe Ismail Qemalin, nuk ranë dakord mbi çështjen e botimit të një të përkohshmeje.^[1] U vendos në Sofie, ku nga nëntori i 1901 e deri më 1908 botoi në Sofje gazetën Drita,^[3] i ndihmuar nga Kristo Luarasit, që zotëronte një shtypshkronjë dhe me ndihmën financiare austro-hungareze. Drita ishte e përkohshmja më e lexuar e kohës, që në radhët e saj mbante qëndrim kundër despotizmit të Abdyl Hamidit dhe kundër Xhonturqve. Pas revolucionit të xhonturqve më 1908, u kthye në Perandorinë Osmane dhe u zgjodh deputet i Korçë në Mexhlisin e porsahapur, mori pjesë më tej në punimet e Kongresit të Manastirit për gjuhën shqipe. U bë pjesë e partisë Ahrar themeluar nga Ismail Qemali nga fundi i 1908, më 1910 iu bashkua Partisë Demokratike, themeluar nga Ibrahim Temo dhe Abdullah Xhevdetit. Iku jashtë shteti më 1910-1911 nga fërkimet që kishte me Komitetin e Xhonturqve.

Më 1913 qëndroi për disa muaj në Vlorë dhe nga 1915 u vendos përfundimisht në Stamboll, i sëmurë nga pija, ku nuk u mor më me politikë aktive deri më 1919 kur ndërroi jetë.^[1]

Referencat

^ ^a ^b ^c ^d ^e Özdalga, Elisabeth (2013). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy. Routledge. fq. 312–313. ISBN 9781134294732. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Vllamasi, Sejfi (2012). Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942). Tiranë: Vllamasi. fq. 32, 34, 52. ISBN 978-9928-140-54-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Merlika-Kruja, Mustafa (2011). Shënime historike. Tiranë: Omsca-1. fq. 427. ISBN 978-9928-132-00-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[:1-1] Özdalga, Elisabeth (2013). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy. Routledge. fq. 312–313. ISBN 9781134294732. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[:0-2] Vllamasi, Sejfi (2012). Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942). Tiranë: Vllamasi. fq. 32, 34, 52. ISBN 978-9928-140-54-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Merlika-Kruja, Mustafa (2011). Shënime historike. Tiranë: Omsca-1. fq. 427. ISBN 978-9928-132-00-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
-'''Shahin bej Kolonja''' ([[Starje]], 1865 - 1919), i njohur gjithashtu si ''Shahin Teki Yp''i, ka qenë veprimtar i çështjes kombëtare, gazetar e politikan shqiptar.
+'''Shahin [[Beu|bej]] Ypi''' i njohur më së shumti si '''Shahin Kolonja''' ([[Starje]], 1865/1867 - [[Stambolli|Stamboll]], 1919) ka qenë nëpunës i administratës të Perandorisë Osmane, deputet në Mexhlisin osman si dhe veprimtar i lëvizjes kombëtare shqiptare.
-== Jeta ==
+== Biografia ==
+U lind në vitin 1865 (ose 1867) në fshatin [[Starje]] të [[Kazaja e Kolonjës|kazasë së Kolonjës]], i biri i Kahreman bej Ypit. Në vogëlinë e tij nxuri shkrim e këndim të [[Gjuha shqipe|gjuhës shqipe]] nga [[Petro Nini Luarasi]]. Ndoqi dhe kreu ''ryzhdijen'' në [[Korçë]] dhe shkollimet e larta i vijoi në Shkollën Civile e Administratës Mbretërore "Mülkiye-i-Sehahané" për ekonomi dhe administratë civile më 1891. Gjatë studimeve në kryeqytet u njoh me [[Ibrahim Temo|Ibrahim Temon]] dhe vëllezërit Frashëri, Samiun me Naimin. Pas shkollës caktohet zëvendësdrejtor i Shkollës Bujqësore në Selanik, ku më pas dha edhe mësim.<ref name=":1">{{Cite book|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|last=Özdalga|first=Elisabeth|publisher=Routledge|year=2013|isbn=9781134294732|location=|pages=312-313}}</ref>
-Ka lindur në vitin 1865 në fshatin [[Starje]] të [[Rrethi i Kolonjës|Kolonjës]]. Ka mbaruar arsim fillestar në [[Korçë]] arsim të mesëm dhe shkencë juridike në [[Stamboll]] në vitin 1895.
-[[Sejfi Vllamasi|Vllamasi]] e përmend ndër mësuesit e gjimnazit të shtetit në [[Edrene]], ku ishte profesor fizike dhe astronomie. Atje bënte propagandë patriotike mes shqiptarëve të atjeshëm, të cilët i organizonte dhe u shpërndante libra, gazeta dhe të gjitha mjetet propagandistike kombëtare. Pas 1897 u largua nga Edreneja dhe u emërua nënprefekt i [[Vlora|Vlorës]], por nga Vlora u vendos në [[Sofja|Sofie]] pranë [[Kristo Luarasi|Kristo Luarasit]], që zotëronte një shtypshkronjë.<ref name=":0" /> Nga nëntori i 1901 e deri më 1908 botoi në Sofje gazetën ''Drita''.<ref>{{Cite book|title=Shënime historike|last=Merlika-Kruja|first=Mustafa|publisher=Omsca-1|year=2011|isbn=978-9928-132-00-0|location=Tiranë|pages=427}}</ref> Vite më pas iu dha pijes duke patur pasoja vdekjeprurëse.<ref name=":0">{{Cite book|title=Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)|last=Vllamasi|first=Sejfi|publisher=Vllamasi|year=2012|isbn=978-9928-140-54-8|location=Tiranë|pages=32, 34, 52}}</ref>
+Më 1893 u transferua në gjimnazin e shtetit (''idadijen'') në [[Edrene]], ku jepte turqisht, fizikë dhe matematikë<ref name=":1" /> (astronomi).<ref name=":0">{{Cite book|title=Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)|last=Vllamasi|first=Sejfi|publisher=Vllamasi|year=2012|isbn=978-9928-140-54-8|location=Tiranë|pages=32, 34, 52}}</ref> Më 1896 transferohet në ''idadijen e'' Gymylçinës (Komotinit) ku dha histori, gjeografi e turqisht. Atje bënte propagandë patriotike mes shqiptarëve të atjeshëm, të cilët i organizonte dhe u shpërndante libra, gazeta dhe të gjitha mjetet propagandistike kombëtare.<ref name=":1" /><ref name=":0" /> Më 1898, pasi kishte arritur moshën, u emërua kajmekam i Kozanit në [[Vilajeti i Manastirit|Vilajetin i Manastirit]], bisedoi për idenë e tij të botimit me konsullin austro-hungarez të Manastirit. Më 1900 u transferua në Malin e Athosit (''Ayonoros''), por pas pak kohe u pezullua pasi kishte marrë një letër nga [[Ismail Qemali|Ismail Qemal bej Vlora]], që e ftonte në Evropë që të botonin një të përkohshme. Gjatë një qëndrimi në Stamboll, përktheu në gjuhën turke traktatin politik të Sami Frashërit ''Shqipëria ç'ka qenë, ç'është dhe ç'do të bëhet.'' Në nëntor të 1900, u emërua kajmekam i [[Vlora|Vlorës]], u largua për në Bruksel ku pasi takoi Faik Konicën dhe Ismail Qemalin, nuk ranë dakord mbi çështjen e botimit të një të përkohshmeje.<ref name=":1" /> U vendos në [[Sofja|Sofie]], ku nga nëntori i 1901 e deri më 1908 botoi në Sofje gazetën ''Drita,''<ref>{{Cite book|title=Shënime historike|last=Merlika-Kruja|first=Mustafa|publisher=Omsca-1|year=2011|isbn=978-9928-132-00-0|location=Tiranë|pages=427}}</ref> i ndihmuar nga [[Kristo Luarasi|Kristo Luarasit]], që zotëronte një shtypshkronjë dhe me ndihmën financiare austro-hungareze. ''Drita'' ishte e përkohshmja më e lexuar e kohës, që në radhët e saj mbante qëndrim kundër despotizmit të Abdyl Hamidit dhe kundër Xhonturqve. Pas revolucionit të xhonturqve më 1908, u kthye në Perandorinë Osmane dhe u zgjodh deputet i Korçë në Mexhlisin e porsahapur, mori pjesë më tej në punimet e [[Kongresi i Manastirit|Kongresit të Manastirit]] për gjuhën shqipe. U bë pjesë e partisë ''Ahrar'' themeluar nga Ismail Qemali nga fundi i 1908, më 1910 iu bashkua Partisë Demokratike, themeluar nga Ibrahim Temo dhe Abdullah Xhevdetit. Iku jashtë shteti më 1910-1911 nga fërkimet që kishte me Komitetin e Xhonturqve.
+Më 1913 qëndroi për disa muaj në Vlorë dhe nga 1915 u vendos përfundimisht në Stamboll, i sëmurë nga pija, ku nuk u mor më me politikë aktive deri më 1919 kur ndërroi jetë.<ref name=":1" />
-Merita më e madhe e Shahin Kolonjës për Rilindjen shqiptare ishte puna e tij si botues dhe kryeredaktor i gazetës “Drita” nga viti 1901 deri në vitin 1908, që dilte nën moton “Shqipëria e shqiptarëve”. Ajo ishte një gazetë demokratike dhe patriotike dhe luajti një rol të madh për aktivizimin e lëvizjes nacional-çlirimtare shqiptare. Duke mbajtur lidhje me aktivistë të shquar në Shqipëri dhe në kolonitë shqiptare në vende të ndryshme Shahin Kolonja në faqet e gazetës “Drita” pasqyronte luftën dhe përvijonte detyrat që qëndronin para patriotëve shqiptarë. Jepte shumë ide dhe propozime të reja. Personalisht Shahin Kolonja mori pjesë në veprimtarinë e patriotëve shqiptarë në Shqipëri ose në vendet fqinje. Ai luajti një rol udhëheqës në klubin “Bashkimi” në Manastir, krahas Gjergj Kirijazit. Bashkë me [[Vëllezërit Topulli]] dhe patriotë të tjerë shkoi në Shkup “për ta propaganduar idenë kombëtare”. Gjatë vitit 1905 Shahin Kolonja merrte pjesë aktive në themelimin e komitetit “Për lirinë e Shqipërisë”.  Ai vizitoi Bukureshtin, Kjustenxhën dhe Egjiptin për t’i bindur bashkatdhetarët e tij që të hyjnë në këtë komitet ose ta ndihmojnë veprimtarinë e tij. Jo rastësisht gazeta “Drita”, të importuar në mënyrë ilegale në Shqipëri, kishte një ndikim të veçantë mbi patriotët shqiptarë atje.
 == Referencat ==
@@ Rreshti 12: / Rreshti 12: @@
 {{DEFAULTSORT:Kolonja, Shahin}}
-[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
-[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]
 [[Kategoria:Lindje 1865]]
 [[Kategoria:Vdekje 1919]]
 [[Kategoria:Njerëz nga Kolonja]]
 [[Kategoria:Publicistë shqiptarë]]
+[[Kategoria:Nxënësit e Shkollës Mülkiye]]