Abdurrahman Dibra: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Qiqrra (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
vNo edit summary |
||
| Rreshti 40: | Rreshti 40: | ||
}} |
}} |
||
'''Abdurrahman Dibra''' ([[Dibra|Dibër]], 1883/1885 - 1961) ka qenë nëpunës i Perandorisë Osmane dhe ministë i shtetit shqiptar. |
|||
'''Abdurraman Dibra''', lindi në vitin [[1885]] në [[Dibra|Dibrën e Madhe]], ishte politikan shqiptar, Ministër i Brendshëm i Shqipërisë, deputet i Dibrës së Madhe dhe Ministër i Financave i Shqipërisë, Ministër i Arsimit i Shqipërisë. |
|||
== |
== Biografia == |
||
U lind më 1883 ose më 1885 në qytetin e Dibrës së Madhe, i biri i Elmaz beut, zyrtar dhe personazh i njohur në [[Sanxhaku i Dibrës|sanxhak]]. Abdurrahmani ndoqi ''ryzhdijen'' në vendlindje, ''idadijen'' në Manastir dhe shkollimin e lartë në [[Stambolli|Stamboll]] në Shkollën Civile e Administratës Mbretërore "Mülkiye-i-Sehahané" për ekonomi dhe administratë civile, të cilën e përfundoi më 1907. Periudhën e trajnimit e bëri në Vilajetin e Manastirit, ku pas Revolucionit Xhonturk u ngrit në krye të komunitetit dibran për një identitet gegë dhe musliman kokë për kokë kundrejt nacionalistëve shqiptarë. |
|||
Abdurrahman Dibra lindi në vitin [[1885]] në qytetin e Dibrës së Madhe ku tre të katërtat e atij qyteti ishin pronë e babait të tij [[Elmaz Dibra|Elmaz Dibrës]] që asokohe shërbente si arkëtar i Bashkisë. Nga tre djemtë e Elmaz Dibrës, vetëm i madhi Abdurrahmani u bë tepër i njohur për shkak të aktivitetit të tij politik. |
|||
Mes 1910 dhe 1916 kreu detyrën e kajmekamit në Nashliç dhe Kumanovë të Vilajetit të Manastirit dhe në Fatih në Stamboll. Prej 1916 dhe deri në periudhën e armëpushimit, shërbeu si inspektor i shërbimit civil. U kthye më 1923 në Shqipëri pasi u thirr nga [[Ahmet bej Zogolli]] dhe si i njohur i tij i afërm, u zgjodh deputet në zgjedhjet e atij viti dhe u emërua ministër në qeverinë jetëshkurtër [[Iljaz bej Vrioni|Vrioni]] para [[Lëvizja e qershorit|Lëvizjes së qershorit]]. |
|||
Abdurrahmani pasi mbaroi shkollën fillore në vëndlindje, vazhdoi të mesmen në qytetin e [[Manastiri (qytet)|Manastirit]] dhe më pas shkoi në kryeqëndrën e perandorisë osmane për të ndjekur studimet e larta. Ai u regjistrua në degën e Shkencave Politike në Universitetin e Stambollit të cilin e mbaroi me rezultate të larta në vitin [[1908]], duke marrë dhe [[Medalje Ari]] si një nga studentët më të mirë të asaj dege. Duke parë rezultatet e tij të larta, [[Porta e Lartë]] e emëroi atë menjëherë në administratën vendore osmane dhe pas pak kohësh me dekret të Sulltanit ai u emërua në postin e nënprefektit të Stambollit. Gjatë viteve që ndoqi studimet e larta në Stamboll, ai ka qëndruar në një dhomë me djaloshin nga Mati, [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogun]] i cili ishte afro dhjetë vjet më i vogël se ai. Që nga ajo kohë Abdurrahmani lidhi një miqësi të ngushtë me Zogun i cili në vitin [[1920]]-të kur u emërua në postin e Ministrit të Brendshëm, i bëri thirrje Abdurrahmanit që të linte Stambollin dhe të kthehej në Shqipëri, ftes së cilës ai iu përgjigj pozitivisht. |
|||
Në periudhën e pas ''Triumfit të Legaliteti'' ka qenë ministër në gati çdo kabinet qeveritar. |
|||
Pas kthimit në Shqipëri dhe bisedimeve me Zogun, pranoi të integrohej në jetën politike të vëndit dhe në fillimin e vitit [[1921]] ai hodhi kandidaturën për deputet në Prefekturën e Dibrës së Madhe ku bashkë me Ahmet Zogun fitoi të drejtën të ishte një nga përfaqësuesit e asaj Prefekture në Parlamentin e Parë shqiptar që i filloi punimet në [[21 Prill|21 prill]] të atij viti. Në atë kohë përveç Ahmet Zogut, nga politikanët më të njohur ai kishte miqësi të ngushtë edhe me [[Myfid bej Libohova|Myfit Bej Libohovën]], [[Eqrem bej Vlora|Eqrem Bej Vlorën]], [[Kostaq Kota|Koço Kotën]] e [[Iliaz Bej Vrioni|Iljas Vrionin]]. |
|||
Pas [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtimit italian]] u internua në Itali,<ref>{{Cite book|title=Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy|last=Özdalga|first=Elisabeth|publisher=Routledge|year=2013|isbn=9781134294732|location=|pages=329}}</ref> u kthye në Shqipëri vetëm kur më 1943 kur kapitulloi Italia. |
|||
Më [[27 Maj|27 maj]] të vitit [[1924]] Kryeministri [[Iliaz Bej Vrioni|Iljas Vrioni]] kërkoi që në kabinetin e kryesuar prej tij Abdurrahman Dibra të mbante portofolin e Ministrit të Brendshëm të cilën ai e pranoi. Në atë post ministror ai nuk qëndroi më shumë se dy javë pasi në [[10 Qershor|10 qershor]] të vitit [[1924]] forcat opozitare që ishin grupuar rreth [[Fan Noli]]t e [[Luigj Gurakuqi]]t, organizuan kryengritjen e armatosur dhe me forcën e armëve e rrëzuan qeverinë e Iljaz Vrionit. Me hyrjen e forcave rebele fanoliste në Tiranë, Abdurrahman Dibra u detyrua të largohej nga kryeqyteti pasi ai kërkohej prej tyre me çdo kusht për t'u eleminuar fizikisht, për vetë funksionin tepër delikat të Ministrit të Brendshëm që kishte mbajtur. Në atë kohë pas largimit nga Tirana, ai u strehua në Dibër të Madhe. Gjatë asaj kohe që ai strehoej aty, [[Krajli i Serbisë]] duke pasur parasysh pozicionin që kishte Abdurrahmani në Qeverinë e Tiranës, i dërgoi atij njerëz dhe i kërkoi që të bashkëpunonte me të duke i ofruar edhe shuma të mëdha me para. Abdurrahmani e refuzoi në mënyrë kategorike bashkëpunimin me Krajlin e Serbisë dhe për disa muaj qëndroi i fshehur pasi e nuhati se kërkohej për t'u zhdukur nga shërbimet sekrete të [[Beogradi]]t. Me rikthimin e [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogut]] në pushtet në fundin e vitit [[1924]], ai u rikthye në Tiranë dhe u zgjodh përsëri si deputet i Dibrës së Madhe në zgjedhjet parlamentare që u zhvilluan në [[27 Maj|27 maj]] të atij viti. Pas afro një viti e gjysëm më [[12 shkurt]] të vitit [[1927]], Kryeministri Ahmet Zogu i besoi atij postin e Ministrit të Brendshëm të cilin ai e ushtroi deri në [[10 Maj|10 maj]] të vitit [[1928]]. Pas vitit [[1928]] Abdurrahman Dibra u emërua në funksionin e Ministrit të Financave, post të cilin ai e mbajti deri në vitin [[1936]]. Pas atij viti iu ngarkua edhe posti i Ministrit të Arsimit të cilin ai e mbajti deri në prillin e vitit [[1939]]-të. |
|||
Karriera e gjatë politike e Abdurrahman Dibrës përfundoi më [[7 Prill|7 prill]] të vitit [[1939]] ditën që [[Italia fashiste]] kreu agresionin ushtarak ndaj Shqipërisë. Ndërsa në mëngjezin e shtatë prillit Abdurrahmani nuk pranoi që të largohej nga Shqipëria së bashku me Mbretin Zog dhe një pjesë të Oborrit Mbretëror, gjithashtu ai nuk pranoi që të merrte pjesë as në Qeverinë Shqiptare që u krijua ato ditë nën presionin e dhunën e italianëve. Ato ditë të para të prillit 1939, Abdurrahmani refuzoi kërkesën që iu bë për të shkuar në [[Roma|Romë]] me delegacion e lartë shqiptar që do t'i çonte [[Kurora e Skënderbeut|Kurorën e Skënderbeut]], Mbretit të Italisë [[Viktor Emanueli III|Viktor Emanuelit]]. Nisur nga bindjet politike antifashiste që kishte si dhe refuzimi që i bëri ai kërkesës për të shkuar në Romë me delegacionin që çoi Kurorën e Skënderbeut tek Mbreti Viktor Emanueli, në fillimin e vitit 1940-të, ai u internua nga autoritetet italiane në [[Italia|Itali]]. Pak kohë pas internimit të tij, me propozimin e Kryeministrit [[Shefqet bej Vërlaci|Shefqet Vërlaci]] me të cilin ai kishte pasur gjithmonë probleme, iu sekuestrua gjithë pasuria e luajtëshme dhe e paluajtëshme.<ref>Në vendimin e sekuestrimit të kësaj pasurie thuhet: "Këshilli Ministruer. Vendim. Nr.306 me 1-III-940. Këshilli Ministruer në mbledhjen e Tij të sotshme të mbajtur nën Kryesinë e z. [[Shefqet bej Vërlaci|Shefqet Vërlaci]], Kryeministër e Zav. Ministër Sekretar Shteti për P. Botore, me antar ZZ Tefik Mborja, Ministër Sekretar i Partisë Fashiste Shqiptare, [[Xhaferr Ypi|Xhafer Ypi]], Ministër Sekretar Shteti për Drejtësin, [[Maliq bej Bushati|Maliq Bushati]], Ministër Sekretar Shteti për M. Mbrendshme, [[Fejzi bej Alizoti|Fejzi Alizoti]], Ministër Sekretar Shteti për Financat, [[Ernest Koliqi]], Ministër Sekretar Shteti për Arsimin, [[Anton Beça]], Ministër Sekretar Sheti për Ekonominë Kombëtare, në bazë të nenit 9 të Dekretit Mëkambësuer datë 2 qershor 1939-XVII, shpallun në Flteroren Zyrtare Nr.39 data 9 Qershuer 1939-XVII. Vendosi konfiskimin e pasunivet të lujtëshme dhe të pa-lujtëshm, të sekuestrueme me Dekret të ndryeshëm të Ministrit Sekretar Shteti për Drejtësinë, në bazë të nenit 2 të Dekretit sipërthanun, personave të treguem në listën e bashkëngjitun këtij vendimi, me përjashtim të shtëpis qi zotnon në lagjen "Abdullah Bej" të Tiranës, Abdurrahman Dibra, e cila i asht falë për banim familjarë familjes së të ndjerëve Et-hem, Ismet dhe Tahsim Toto, familje e cila përbahet prej të vejave, fëmijve të mitun, atit dhe vëllait student. Asht nji me origjinalin. Sekretar i Përgjithshëm i Këshillit të Ministravet. (Yzedin Beshiri) firma". (AQSH. F. 249 v 1940 D.III 263 f.120).</ref> Ndërsa shtëpinë e Abdurrahman Dibrës ia dhanë familjes së vëllezërve Ismet e Et'hem Toto, familjen e tijë e lanë të banonte në bodrumin e saj<ref>Me vendim të [[Xhaferr Ypi]]t.</ref>, kurse në katin e tretë sollën familjen e një mjeku italian. |
|||
Pas një qëndrimi prej katër vjetësh në internim në Itali, Abdurrahmani u kthye në Shqipëri në shtatorin e vitit 1943 kur kapitulloi Italia. |
|||
Edhe pas mbarimit të Luftës në fundin e vitit 1944, ndonëse Abdurrahmani kishte shërbyer për gati 19-vjet si deputet dhe Ministër i Monarkisë së Zogut, komunistët që erdhën në pushtet nuk e trazuan fare atë. Por peripecitë e mëdha për familjen e tijë filluan në pranverën e vitit 1946 kur komunistët arrestuan të birin e tijë Qenanin.<ref>Të dhëna nga Urhan Dibra , i biri i Abdurrahman Dibrës.</ref> |
Edhe pas mbarimit të Luftës në fundin e vitit 1944, ndonëse Abdurrahmani kishte shërbyer për gati 19-vjet si deputet dhe Ministër i Monarkisë së Zogut, komunistët që erdhën në pushtet nuk e trazuan fare atë. Por peripecitë e mëdha për familjen e tijë filluan në pranverën e vitit 1946 kur komunistët arrestuan të birin e tijë Qenanin.<ref>Të dhëna nga Urhan Dibra , i biri i Abdurrahman Dibrës.</ref> |
||
== |
== Referencat == |
||
{{ref}} |
{{ref}} |
||
Versioni i datës 27 dhjetor 2018 19:29
Abdurrahman Dibra (Dibër, 1883/1885 - 1961) ka qenë nëpunës i Perandorisë Osmane dhe ministë i shtetit shqiptar.
Biografia
U lind më 1883 ose më 1885 në qytetin e Dibrës së Madhe, i biri i Elmaz beut, zyrtar dhe personazh i njohur në sanxhak. Abdurrahmani ndoqi ryzhdijen në vendlindje, idadijen në Manastir dhe shkollimin e lartë në Stamboll në Shkollën Civile e Administratës Mbretërore "Mülkiye-i-Sehahané" për ekonomi dhe administratë civile, të cilën e përfundoi më 1907. Periudhën e trajnimit e bëri në Vilajetin e Manastirit, ku pas Revolucionit Xhonturk u ngrit në krye të komunitetit dibran për një identitet gegë dhe musliman kokë për kokë kundrejt nacionalistëve shqiptarë.
Mes 1910 dhe 1916 kreu detyrën e kajmekamit në Nashliç dhe Kumanovë të Vilajetit të Manastirit dhe në Fatih në Stamboll. Prej 1916 dhe deri në periudhën e armëpushimit, shërbeu si inspektor i shërbimit civil. U kthye më 1923 në Shqipëri pasi u thirr nga Ahmet bej Zogolli dhe si i njohur i tij i afërm, u zgjodh deputet në zgjedhjet e atij viti dhe u emërua ministër në qeverinë jetëshkurtër Vrioni para Lëvizjes së qershorit.
Në periudhën e pas Triumfit të Legaliteti ka qenë ministër në gati çdo kabinet qeveritar.
Pas pushtimit italian u internua në Itali,[1] u kthye në Shqipëri vetëm kur më 1943 kur kapitulloi Italia.
Edhe pas mbarimit të Luftës në fundin e vitit 1944, ndonëse Abdurrahmani kishte shërbyer për gati 19-vjet si deputet dhe Ministër i Monarkisë së Zogut, komunistët që erdhën në pushtet nuk e trazuan fare atë. Por peripecitë e mëdha për familjen e tijë filluan në pranverën e vitit 1946 kur komunistët arrestuan të birin e tijë Qenanin.[2]