Eqrem Çabej: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
vNo edit summary
Rreshti 15: Rreshti 15:
<!-- {{Leter mirnjohje|}} -->
<!-- {{Leter mirnjohje|}} -->
{{Leter Tabela Fund}}
{{Leter Tabela Fund}}
''' Eqrem Çabej '''([[Eskishehir]] <ref>[[Robert Elsie|Elsie R]]., [https://books.google.gr/books?id=haFlGXIg8uoC&pg=PA67&dq=Eqrem+Cabej+1908+eski%C5%9Fehir&hl=el&sa=X&ved=0CCkQ6AEwAWoVChMIj4C20fTWxwIVxcUUCh2E1gDH#v=onepage&q=Eqrem%20Cabej%201908%20eski%C5%9Fehir&f=false ''Historical dictionary of Albania''] (2nd ed.). Lanham: Scarecrow Press. 2010. fq. 67. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/9780810873803|9780810873803]].</ref> [[6 gusht]] [[1908]] - [[Roma|Romë]], [[13 gusht]] [[1980]]) ka qenë arsimtar, gjuhëtar dhe albanolog shqiptar.
'''Eqrem Çabej '''([[Eskishehir]], [[6 gusht]] [[1908]] - [[Roma|Romë]], [[13 gusht]] [[1980]]) ka qenë arsimtar, gjuhëtar dhe albanolog shqiptar.


== Biografia ==
== Biografia ==
Lindi në Eskishehir më 6 gusht 1908,<ref>{{cite book|url=https://books.google.gr/books?id=haFlGXIg8uoC&pg=PA67&dq=Eqrem+Cabej+1908+eski%C5%9Fehir&hl=el&sa=X&ved=0CCkQ6AEwAWoVChMIj4C20fTWxwIVxcUUCh2E1gDH#v=onepage&q=Eqrem%20Cabej%201908%20eski%C5%9Fehir&f=false|title=Historical dictionary of Albania|last1=Elsie|first1=Robert|date=2010|publisher=Scarecrow Press|isbn=9780810873803|edition=2nd|location=Lanham|page=67}}</ref> djali i dytë i Hysenit dhe Aishes,<ref>{{Cite journal|last=Imaj|first=Afrim|date=2 shtator 2017|title=Për here te pare, dosja e plotë e Sigurimit të Shtetit për akademikun e shquar, Eqrem Çabej|url=http://argjirolajm.net/per-te-pare-dosja-e-plote-e-sigurimit-te-shtetit-per-akademikun-e-shquar-eqrem-cabej/|journal=|volume=|pages=|via=}}</ref> pas Selaudinit.<ref>Rexha E., ''Zhvarroset në Gjakovë Selaudin Çabej, vëllai i Eqrem Çabejt'', islamgjakova.net, 10 tetor 2011.</ref> I ati ishte gjykatës i diplomuar në "Dar-ul-Hukuk" të [[Stambolli]]t.
Lindi në Eskishehir, djali i dytë i Hysenit dhe Lisheshit,<ref>Imaj A., ''Dosja e Sigurimit, Mehmet Shehu: Çabej, eksponent kryesor i reaksionit antishqiptar,'' [[Panorama]], 29 tetor, 2009.
</ref> pas Selaudinit.<ref>Rexha E., ''Zhvarroset në Gjakovë Selaudin Çabej, vëllai i Eqrem Çabejt'', islamgjakova.net, 10 tetor 2011.</ref> I ati ishte gjykatës i diplomuar në "Dar-ul-Hukuk" të [[Stambolli]]t.


Shkollimin fillor e kreu në shkollën qytetëse në vitin [[1921]] në [[Gjirokastër]], nga ishte edhe prejardhja e familjes. Për të vazhduar studimet u dërgua në Austri. Para se të hynte në ndonjë shkollë, iu desh të qëndronte një vit pranë familjes Reinmyler, në St. Pölten afër [[Vjena|Vjenës]], për të mësuar gjermanishten.<ref name=":0">[[Shaban Demiraj|Demiraj Sh]]., ''Eqrem Çabej, një jetë kushtuar shkencës,'' Tiranë: Akademia e Shkencave, 2008.</ref>
Mësimet e para i mori në [[Gjirokastër]] prej 1915 e deri më 1920, më pas për të vazhduar studimet u dërgua në Austri. Para se të hynte në ndonjë shkollë, iu desh të qëndronte një vit pranë familjes Reinmyler, në St. Pölten afër [[Vjena|Vjenës]], për të mësuar [[Gjermanishtja|gjermanishten]].<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.shkenca.org/content/view/15/27/|title=Eqrem Çabej, një jetë kushtuar shkencës|date=1990|publisher=8 nëntori|last=Demiraj|first=Shaban}}</ref>


Kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek. U regjistrua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Romës. Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandej kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e [[Paul Kretschmer]], Karl Patsch, [[Nikolai Trubetzkoy]] dhe [[Norbert Jokl]]. Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të [[Gjuha Shqipe|Gjuhës Shqipe]]. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi ''Italoalbanische Studien'' (Studime Italo-Shqiptare).<ref name=":0" />
Kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek. U regjistrua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Romës. Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandej kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e [[Paul Kretschmer]], Karl Patsch, [[Nikolai Trubetzkoy]] dhe [[Norbert Jokl]]. Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të [[Gjuha Shqipe|Gjuhës Shqipe]]. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi ''Italoalbanische Studien'' (Studime Italo-Shqiptare).<ref name=":0" />


Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit "Malet Tona" në [[Shkodër]] (1933/34) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-'36 Çabej u transferua në [[Shkolla Normale e Elbasanit|shkollën Normale]] të [[Elbasan]]it, ku edhe atje ndenjti një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm. Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë. Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, ai kërkon që për arsye shëndetësore të transferohet nga ai dikaster e të riemërohet si profesor i letërsisë në liceun e [[Tirana|Tiranës]]. Kërkesë që nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak. Me "çështjen Çabej“ u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-'39 e gjejmë përsëri arsimtar, kësaj radhe në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe.<ref name=":0" />
Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit "Malet Tona" në [[Shkodër]] (1933/34) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-'36 Çabej u transferua në [[Shkolla Normale e Elbasanit|shkollën Normale]] të [[Elbasan]]it, ku edhe atje ndenjti një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm. Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë. Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, ai kërkon që për arsye shëndetësore të transferohet nga ai dikaster e të riemërohet si profesor i letërsisë në liceun e [[Tirana|Tiranës]]. Kërkesë që nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak. Me "çështjen Çabej“ u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-'39 vijon si arsimtar në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe.<ref name=":0" />


Në vitin shkollor 1939-'40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës. Më 1940 dërgohet në Romë nga min. i Arsimit Ernest Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]]. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë [[Rexhep bej Mitrovica|Mitrovica]], post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944<ref name=":0" />.
Në vitin shkollor 1939-'40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës. Më 1940 dërgohet në Romë nga min. i Arsimit Ernest Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]]. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë [[Rexhep bej Mitrovica|Mitrovica]], post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944.<ref name=":0" />


Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i [[Universiteti i Tiranës|Universitetit të Tiranës]]. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe [[fonetika|fonetikës]] historike. Në 1972, ai u bë anëtar themelues i [[Akademia e Shkencave|Akademisë së Shkencave]].
Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i [[Universiteti i Tiranës|Universitetit të Tiranës]]. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe [[fonetika|fonetikës]] historike. Në 1972, ai u bë anëtar themelues i [[Akademia e Shkencave|Akademisë së Shkencave]].
Rreshti 34: Rreshti 33:
Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese [[Gjuhë indo-evropiane|indo-evropiane]]. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zenë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare.
Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese [[Gjuhë indo-evropiane|indo-evropiane]]. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zenë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare.


Eqrem Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të [[Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe|Fjalorit të gjuhës shqipe]] të botuar në [[Tiranë]] më [[1980]].
Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të [[Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe|Fjalorit të gjuhës shqipe]] të botuar në [[Tiranë]] më [[1980]].


== Tituj të veprave ==
== Tituj të veprave ==
Rreshti 45: Rreshti 44:
* ''Studime gjuhësore'' I-VIII. Rilindja, Prishtinë 1986
* ''Studime gjuhësore'' I-VIII. Rilindja, Prishtinë 1986
* ''Studime etimologjike në fushë të shqipes''. Akademia e schkencave e RPS të Shqipërisë, Tiranë 1976-2006
* ''Studime etimologjike në fushë të shqipes''. Akademia e schkencave e RPS të Shqipërisë, Tiranë 1976-2006
** [[Studime etimologjike në fushë të Shqipes I|I]] - 1976; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes II|II]]: A-B - 1982; III: C-D - 1987; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes IV|IV]]: Dh-J - 1996; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes VI|VI]]: N-Rr - 2002; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes VII|VII]]: S-Zh - 2006; V: K-M - 2014. - ISBN 978-99956-35-20-6
**[[Studime etimologjike në fushë të Shqipes I|I]] - 1976; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes II|II]]: A-B - 1982; III: C-D - 1987; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes IV|IV]]: Dh-J - 1996; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes VI|VI]]: N-Rr - 2002; [[Studime etimologjike në fushë të shqipes VII|VII]]: S-Zh - 2006; V: K-M - 2014. - ISBN 978-99956-35-20-6
* ''Hyrja në historinë e gjuhës shqipe. [[Fonetika historike e shqipes]]''. Rilindja, Prishtinë 1970
* ''Hyrja në historinë e gjuhës shqipe. [[Fonetika historike e shqipes]]''. Rilindja, Prishtinë 1970
* ''[[Meshari i Gjon Buzuku]]t (1555). Botim kritik. Pjesa e parë''. Universiteti Shtetëror i Tiranës, Tiranë 1968
* ''[[Meshari i Gjon Buzuku]]t (1555). Botim kritik. Pjesa e parë''. Universiteti Shtetëror i Tiranës, Tiranë 1968
Rreshti 55: Rreshti 54:
== Mirënjohjet ==
== Mirënjohjet ==
* [[Urdhri "Nderi i Kombit"|Urdhrin "Nderi i Kombit"]], [[Shqipëri]] [[10 maj]] 2003
* [[Urdhri "Nderi i Kombit"|Urdhrin "Nderi i Kombit"]], [[Shqipëri]] [[10 maj]] 2003
* [[Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit]] [[Kosovë]]
* [[Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit]], [[Kosovë]]
* Universiteti i Gjirokastrës mban emrin e tij, pra [[Universiteti Eqerem Çabej]]
* Universiteti i Gjirokastrës mban emrin "Eqrem Çabej"


== Referencat ==
== Referencat ==

Versioni i datës 30 dhjetor 2018 22:11

Eqrem Çabej
Fotoporteti
Emri Eqrem
Mbiemri Çabej
Lindur më 7 gusht 1908
Lindur në Eskishehir, Perandoria Osmane
Vdiq më 13 gusht 1980
Vdiq në Romë
Kombësia shqiptare
Shtetësia shqiptare
Profesioni albanolog

Eqrem Çabej (Eskishehir, 6 gusht 1908 - Romë, 13 gusht 1980) ka qenë arsimtar, gjuhëtar dhe albanolog shqiptar.

Biografia

Lindi në Eskishehir më 6 gusht 1908,[1] djali i dytë i Hysenit dhe Aishes,[2] pas Selaudinit.[3] I ati ishte gjykatës i diplomuar në "Dar-ul-Hukuk" të Stambollit.

Mësimet e para i mori në Gjirokastër prej 1915 e deri më 1920, më pas për të vazhduar studimet u dërgua në Austri. Para se të hynte në ndonjë shkollë, iu desh të qëndronte një vit pranë familjes Reinmyler, në St. Pölten afër Vjenës, për të mësuar gjermanishten.[4]

Kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek. U regjistrua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Romës. Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandej kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e Paul Kretschmer, Karl Patsch, Nikolai Trubetzkoy dhe Norbert Jokl. Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të Gjuhës Shqipe. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi Italoalbanische Studien (Studime Italo-Shqiptare).[4]

Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit "Malet Tona" në Shkodër (1933/34) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-'36 Çabej u transferua në shkollën Normale të Elbasanit, ku edhe atje ndenjti një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm. Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë. Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, ai kërkon që për arsye shëndetësore të transferohet nga ai dikaster e të riemërohet si profesor i letërsisë në liceun e Tiranës. Kërkesë që nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak. Me "çështjen Çabej“ u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-'39 vijon si arsimtar në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe.[4]

Në vitin shkollor 1939-'40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës. Më 1940 dërgohet në Romë nga min. i Arsimit Ernest Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë Luftës së Dytë Botërore. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë Mitrovica, post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944.[4]

Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i Universitetit të Tiranës. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe fonetikës historike. Në 1972, ai u bë anëtar themelues i Akademisë së Shkencave.

Veprimtaria shkencore

Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese indo-evropiane. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zenë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare.

Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të Fjalorit të gjuhës shqipe të botuar në Tiranë më 1980.

Tituj të veprave

Mirënjohjet

Referencat

  1. ^ Elsie, Robert (2010). Historical dictionary of Albania (bot. 2nd). Lanham: Scarecrow Press. fq. 67. ISBN 9780810873803. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Imaj, Afrim (2 shtator 2017). "Për here te pare, dosja e plotë e Sigurimit të Shtetit për akademikun e shquar, Eqrem Çabej". {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Rexha E., Zhvarroset në Gjakovë Selaudin Çabej, vëllai i Eqrem Çabejt, islamgjakova.net, 10 tetor 2011.
  4. ^ a b c d Demiraj, Shaban (1990). "Eqrem Çabej, një jetë kushtuar shkencës". 8 nëntori. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Eqrem_Çabej&oldid=1924773"