Tretësirat: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
v Gabime drejtshkrimore Etiketat: Përpunim pamor Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari |
No edit summary |
||
Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
'''Tretësirat''' janë sisteme homogjene të përbëra nga dy ose më shumë komponentë. Nëse nga dy substanca është formuar një përzierje homogjene, një përzierje të tillë e quajmë tretësirë. |
|||
Kur përzihet pak ujë me sheqer , në pamje të parë duket sikur ato "zhduken " .Ky proces quhet tretje . |
|||
Tretësirat përbëhen prej dy komponentëve; tretësit dhe substancës së tretur. |
|||
'Tretësirat''' - kur një substancë e tretshme tretet në tretës dhe asaj i zhduken thermijat, atë dukuri e quajmë tretje kurse përzierjen e fituar e quajmë tretësire. Komponentët e tretësirave janë dy : tretësi dhe substanca e tretshme. |
|||
Tretësi është komponentë e cila gjendet në sasi më të madhe, ndërsa substanca e tretur është komponentë me sasi më të vogël në tretësirë. |
|||
- Tretes quajmë substancën që është më me shumicë, dhe i jep tretësirës gjëndjen agregate të saj. |
|||
Tretësira ka gjendje agregate të njejtë me gjendjen agregate të tretësit. |
|||
- Substancë e tretur quhet substanca më me pakicë në tretësirë dhe qe tretet nga tretesi . |
|||
Procesi i lidhjes së molekulave të tretësit joujor (amoniakut të lëngët, metanolit , etanolit, flourhidrikut etj,) në jone të substancës së tretur quhet '''''Solvatim'''''. Produktet e këtij procesi '''''Solvate'''''. Në rastet ku si tretës përdoret uji procesi quhet '''''Hidratim'''''. Produktet e këtij procesi quhen '''''Hidrate'''''. |
|||
- Tretësirë quajmë një përzierje homogjene e cila esht pa ngjyre ( e tejdukshme ). |
|||
Uji në disa hidrate mund të formojë kristalhidrate, si: FeSO4 x 7H20, CuSO4 x 5H20 etj, kjo sasi e ujit e cila është pjesë përbërëse e strukturës së kristalit, quhet Uji Kristalor. |
|||
Llojet : |
|||
* tretësirë e ngopur, * Tretësirë e përqëndruar |
|||
* tretësirë e pangopur, * Tretësirë e holluar |
|||
Sipas gjendjes agregate tretësirat mund të ndahen në nëntë grupe kryesore. Më të rëndësishme janë: |
|||
* tretësirë e mbingopur. |
|||
* tretësirë e lëngët (ujë-alkool, ujë-sheqer) |
|||
Tretesirat mund te ndahen me ane te avullimit. |
|||
* e ngurtë, [[Aliazhet]] (Ar- Bakër) |
|||
Tretësi më i mirë dhe më universal i substancave kimike është uji. Uji si molekulë polare ka aftësi të mëdha për të tretur substanca të ndryshme, mirëpo uji nuk ka aftësi për tretjen e shumë substancave organike, sepse ato janë jopolare. Për tretjen e këtyre substancave jopolare përdoren tretës jopolarë, si : eteri, kloroformi, benzeni etj. |
|||
Tretësit klasifikohen në tretës polar (kryesisht janë komponime inorganike) dhe në tretës jopolar (kryesisht janë komponime organike) |
|||
Nga [[Substanca|Substancat]] më të njohura të tretshme në ujë janë kryesisht; të gjiha [[nitrati|nitratet]] dhe acetatet, pastaj të gjitha [[Klori|Kloruret]], [[Bromi|Bromuret]] dhe [[Jodi|Joduret]], përvec halogjenureve të [[argjendi|argjendit]], halogjenureve [[Merkuri|merkurore]] dhe halogjenureve të [[Plumbi]]t. [[Sulfat]]et e patretshme janë: BaSO4, SrSO4 dhe PbSO4, ndërsa AG2SO4, tretet pak në ujë. |
|||
==Ndarja e tretësirave== |
|||
Duke u bazuar në madhësinë e grimcave që formojnë tretësirën, tretësirat ndahen në: |
|||
* Tretësira të vërteta, të cilat përbëhen prej grimcave që kanë diametër afro 1nm |
|||
* Tretësira koloidale, të cilat janë të përbëra prej grimcave me madhësi prej 1 deri 100 nm |
|||
Lëngjet dhe substancat e ngurta të tretura në gaze quhen ''Aerosole'', si psh: Deodorantët, Mjegulla, Tymi |
|||
''Emulzionet '' janë koloide në të cilat lëngjet janë të tretura në lëngje tjera apo substanca të ngurta, si: Majonezi, Djathi |
|||
'' Solet '' janë koloide kur substanca e ngutë tretet në lëngje apo substanca tjera të ngurta, si: Gelli, Ngjyrat |
|||
* Suspensionet janë përzierje heterogjene me grimca të pezulluara, të cilat pas një kohe fundërrojnë, këto tretësira përbëhen prej grimcave me diametër mbi 100nm. |
|||
Varësisht nga sasia e substancës së tretur dhe tretësit, ekzistojnë tri lloje të tretësirave: |
|||
* Të pangopura, atëherë kur tretësi mund të tretë sasi të reja të substancës së tretur |
|||
* Të ngopura, kur në një temperaturë të caktuar, tretësi nuk mund të tret më substancë |
|||
* Të tejngopura, kur përmban më tepër sustancë të tretur sesa tretësira e ngopur. Kjo tretësirë është jo stabile, sepse nën ndikimin e kushteve të jashmte (tundja) menjëherë shndrrohet në tretësirë të ngopur, sepse teprica e substancës së tretur ndahet në formë të kristaleve. Shumë substanca mund të formojnë tretësira të tejngopura, si: CuSO4 x 5H20, Na2SO4 x 10H20, Na2SO3 x 5H20. |
|||
[[Kategoria:Kimi]] |
[[Kategoria:Kimi]] |
Versioni i datës 31 janar 2019 05:38
Tretësirat janë sisteme homogjene të përbëra nga dy ose më shumë komponentë. Nëse nga dy substanca është formuar një përzierje homogjene, një përzierje të tillë e quajmë tretësirë. Tretësirat përbëhen prej dy komponentëve; tretësit dhe substancës së tretur. Tretësi është komponentë e cila gjendet në sasi më të madhe, ndërsa substanca e tretur është komponentë me sasi më të vogël në tretësirë. Tretësira ka gjendje agregate të njejtë me gjendjen agregate të tretësit. Procesi i lidhjes së molekulave të tretësit joujor (amoniakut të lëngët, metanolit , etanolit, flourhidrikut etj,) në jone të substancës së tretur quhet Solvatim. Produktet e këtij procesi Solvate. Në rastet ku si tretës përdoret uji procesi quhet Hidratim. Produktet e këtij procesi quhen Hidrate. Uji në disa hidrate mund të formojë kristalhidrate, si: FeSO4 x 7H20, CuSO4 x 5H20 etj, kjo sasi e ujit e cila është pjesë përbërëse e strukturës së kristalit, quhet Uji Kristalor.
Sipas gjendjes agregate tretësirat mund të ndahen në nëntë grupe kryesore. Më të rëndësishme janë:
- tretësirë e lëngët (ujë-alkool, ujë-sheqer)
- e ngurtë, Aliazhet (Ar- Bakër)
Tretësi më i mirë dhe më universal i substancave kimike është uji. Uji si molekulë polare ka aftësi të mëdha për të tretur substanca të ndryshme, mirëpo uji nuk ka aftësi për tretjen e shumë substancave organike, sepse ato janë jopolare. Për tretjen e këtyre substancave jopolare përdoren tretës jopolarë, si : eteri, kloroformi, benzeni etj. Tretësit klasifikohen në tretës polar (kryesisht janë komponime inorganike) dhe në tretës jopolar (kryesisht janë komponime organike) Nga Substancat më të njohura të tretshme në ujë janë kryesisht; të gjiha nitratet dhe acetatet, pastaj të gjitha Kloruret, Bromuret dhe Joduret, përvec halogjenureve të argjendit, halogjenureve merkurore dhe halogjenureve të Plumbit. Sulfatet e patretshme janë: BaSO4, SrSO4 dhe PbSO4, ndërsa AG2SO4, tretet pak në ujë.
Ndarja e tretësirave
Duke u bazuar në madhësinë e grimcave që formojnë tretësirën, tretësirat ndahen në:
- Tretësira të vërteta, të cilat përbëhen prej grimcave që kanë diametër afro 1nm
- Tretësira koloidale, të cilat janë të përbëra prej grimcave me madhësi prej 1 deri 100 nm
Lëngjet dhe substancat e ngurta të tretura në gaze quhen Aerosole, si psh: Deodorantët, Mjegulla, Tymi Emulzionet janë koloide në të cilat lëngjet janë të tretura në lëngje tjera apo substanca të ngurta, si: Majonezi, Djathi Solet janë koloide kur substanca e ngutë tretet në lëngje apo substanca tjera të ngurta, si: Gelli, Ngjyrat
- Suspensionet janë përzierje heterogjene me grimca të pezulluara, të cilat pas një kohe fundërrojnë, këto tretësira përbëhen prej grimcave me diametër mbi 100nm.
Varësisht nga sasia e substancës së tretur dhe tretësit, ekzistojnë tri lloje të tretësirave:
- Të pangopura, atëherë kur tretësi mund të tretë sasi të reja të substancës së tretur
- Të ngopura, kur në një temperaturë të caktuar, tretësi nuk mund të tret më substancë
- Të tejngopura, kur përmban më tepër sustancë të tretur sesa tretësira e ngopur. Kjo tretësirë është jo stabile, sepse nën ndikimin e kushteve të jashmte (tundja) menjëherë shndrrohet në tretësirë të ngopur, sepse teprica e substancës së tretur ndahet në formë të kristaleve. Shumë substanca mund të formojnë tretësira të tejngopura, si: CuSO4 x 5H20, Na2SO4 x 10H20, Na2SO3 x 5H20.