Shqiptar (Emërtim): Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
U kthye versioni 1923735 i bërë nga ROLAND BADEMI (diskutimet): pa burime, është enciklopedi
Etiketa: Undo
Rreshti 3: Rreshti 3:
== Teoritë e prejardhjes së emërimit ==
== Teoritë e prejardhjes së emërimit ==


[[File:Albanezul-1889.JPG|thumb|280px|Gazeta ''Sqipetari'', e publikuar nga komuniteti shqiptar ne Rumani (1889)]]
[[Skeda:Albanezul-1889.JPG|parapamje|280px|Gazeta ''Sqipetari'', e publikuar nga komuniteti shqiptar ne Rumani (1889)]]


* Gustav Meyer, Robert Elsie, Kristo Frashëri dhe Vadimir Orel kanë mendimin se prejardhja e këtij termi vjen nga foljet ''shqipoj'' dhe ''shqiptoj'', që fillimisht kanë pasur kuptimin : qartësisht, fol pastër, ''shqip''. Sipas tyre etnonimi u krijua si përcaktues i njerëzve qe flisnin të njëjtën gjuhë, njëlloj siç u krijua emërimi i përbashkët ''sllavë''. Kristo Frashëri thekson se shprehja është përdorur fillimisht ne librin [[Meshari]] (1555).<ref>Robert Elsie, A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture, C. Hurst & Co. Publishers, 2001, ISBN 978-1-85065-570-1, p. 79</ref><ref>Frashëri, Kristo. Etnogjeneza e shqiptarëve - Vështrim historik 2013</ref>
* Gustav Meyer, Robert Elsie, Kristo Frashëri dhe Vadimir Orel kanë mendimin se prejardhja e këtij termi vjen nga foljet ''shqipoj'' dhe ''shqiptoj'', që fillimisht kanë pasur kuptimin : qartësisht, fol pastër, ''shqip''. Sipas tyre etnonimi u krijua si përcaktues i njerëzve qe flisnin të njëjtën gjuhë, njëlloj siç u krijua emërimi i përbashkët ''sllavë''. Kristo Frashëri thekson se shprehja është përdorur fillimisht ne librin [[Meshari]] (1555).<ref>Robert Elsie, A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture, C. Hurst & Co. Publishers, 2001, ISBN 978-1-85065-570-1, p. 79</ref><ref>Frashëri, Kristo. Etnogjeneza e shqiptarëve - Vështrim historik 2013</ref>
* Petar Skok pretendon se fjala vjen nga Skupi, kryqendra e [[Dardania|Dardanisë]] së lashtë ([[Shkupi]] i sotëm). Sipas kësaj teorie emri origjinal Shkuptar, fillimisht u shndërrua ne Shkiptar dhe më pas në Shqiptar.
* Petar Skok pretendon se fjala vjen nga Skupi, kryqendra e [[Dardania|Dardanisë]] së lashtë ([[Shkupi]] i sotëm). Sipas kësaj teorie emri origjinal Shkuptar, fillimisht u shndërrua ne Shkiptar dhe më pas në Shqiptar.
* Teoria që mbështetet më tepër nga vetë shqiptarët,<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html</ref> është ajo e Maximillian Lambertz, i cili hedh idenë se etnonimi vjen nga fjala ''shqiponjë''. [[Shqiponja]] ka qenë simbol i shumë dinastive shqiptare gjate mesjetes së vonë dhe u be simbol i përgjithshëm i shqiptarëve. Për shembull, flamuri i [[Kastriotët|Kastriotëve]], të cilët kishin si simbol shqiponjën e zezë dykrenare në një fushë të kuqe, prej nga rrjedh edhe [[Flamuri i Shqipërisë]].<ref>Elsie 2010, "Flag, Albanian", p. 140.</ref><ref>{{Cite book|title = The Flag Bulletin|url = https://books.google.com/books?id=wjIrAQAAIAAJ|publisher = Flag Research Center.|date = 1987-01-01|language = en}}</ref><ref>{{Cite book|title = Scanderbeg: From Ottoman Captive to Albanian Hero|last = Hodgkison|first = Harry|publisher = |year = 2005|isbn = 1-85043-941-9|location = |pages = }}</ref>
* Teoria që mbështetet më tepër nga vetë shqiptarët,<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html</ref> është ajo e Maximillian Lambertz, i cili hedh idenë se etnonimi vjen nga fjala ''shqiponjë''. [[Shqiponja]] ka qenë simbol i shumë dinastive shqiptare gjate mesjetes së vonë dhe u be simbol i përgjithshëm i shqiptarëve. Për shembull, flamuri i [[Kastriotët|Kastriotëve]], të cilët kishin si simbol shqiponjën e zezë dykrenare në një fushë të kuqe, prej nga rrjedh edhe [[Flamuri i Shqipërisë]].<ref>Elsie 2010, "Flag, Albanian", p. 140.</ref><ref>{{Cite book|title = The Flag Bulletin|url = https://books.google.com/books?id=wjIrAQAAIAAJ|publisher = Flag Research Center.|date = 1987-01-01|language = }}</ref><ref>{{Cite book|title = Scanderbeg: From Ottoman Captive to Albanian Hero|last = Hodgkison|first = Harry|publisher = |year = 2005|isbn = 1-85043-941-9|location = |pages = }}</ref>


==Përdorimi në vendet e Ish-Jugosllavisë==
==Përdorimi në vendet e Ish-Jugosllavisë==

Versioni i datës 1 shkurt 2019 23:47

Shqiptar (Shumës: Shqiptarët; Gegërisht: Shqyptar[1]) është emërimi që shqiptarët përdorin për të identifikuar veten. Vendi quhet Shqipëria (Gegërisht: Shqipnia). Gjatë periudhës mesjetare shqiptarët e quanin vendin e tyre Arbëria (Gegërisht: Arbënia) duke iu referuar vetes si Arbëresh (Gegërisht:Arbënesh) dhe njiheshin nga fqinjët e tyre si Arbanasi, Arbanenses / Albaneses, Arvanites (Arbanites), Arnaut, Arbineş e kështu me rradhë.[2][3][4] Në fundin e shekullit të 17 dhe ne fillim të shekullit të 18 toponimi Shqipëria dhe emërtimi Shqiptarë gradualisht zëvëndesuan Arbëria dhe Arbëreshë. Kjo erdhi si pasojë e kompleksiteteve kulturore, ekonomike, politiko-sociale dhe fetare qe shqiptarët hasën gjatë periudhës së sundimit osman.[5]

Teoritë e prejardhjes së emërimit

Gazeta Sqipetari, e publikuar nga komuniteti shqiptar ne Rumani (1889)
  • Gustav Meyer, Robert Elsie, Kristo Frashëri dhe Vadimir Orel kanë mendimin se prejardhja e këtij termi vjen nga foljet shqipoj dhe shqiptoj, që fillimisht kanë pasur kuptimin : qartësisht, fol pastër, shqip. Sipas tyre etnonimi u krijua si përcaktues i njerëzve qe flisnin të njëjtën gjuhë, njëlloj siç u krijua emërimi i përbashkët sllavë. Kristo Frashëri thekson se shprehja është përdorur fillimisht ne librin Meshari (1555).[6][7]
  • Petar Skok pretendon se fjala vjen nga Skupi, kryqendra e Dardanisë së lashtë (Shkupi i sotëm). Sipas kësaj teorie emri origjinal Shkuptar, fillimisht u shndërrua ne Shkiptar dhe më pas në Shqiptar.
  • Teoria që mbështetet më tepër nga vetë shqiptarët,[8] është ajo e Maximillian Lambertz, i cili hedh idenë se etnonimi vjen nga fjala shqiponjë. Shqiponja ka qenë simbol i shumë dinastive shqiptare gjate mesjetes së vonë dhe u be simbol i përgjithshëm i shqiptarëve. Për shembull, flamuri i Kastriotëve, të cilët kishin si simbol shqiponjën e zezë dykrenare në një fushë të kuqe, prej nga rrjedh edhe Flamuri i Shqipërisë.[9][10][11]

Përdorimi në vendet e Ish-Jugosllavisë

Mbishkrim në Maqedoni, ku lexohet: "Vdekje Šiptari"

Termi Šiptar (Shiptar) në gjuhën Serbe dhe atë Maqedonase (Шиптар) përdoret si një ofendim dhe ka përmbajtje tejet negative kundrejt shqiptarëve. Në gjuhët e sllavëve të jugut emërimi zyrtar për shqiptarët është Albanac (shumës: Albanci).

Pas vitit 1945, duke synuar krijimin e një kombi homogjen, Republika e Jugosllavisë i përfshiu të gjithë shqiptarët që jetonin brenda federatës ne termin ‘Šiptari’, i huazuar nga vetë-emërtimi që përdornin Shqiptarët. Nëpërmjet këtij veprimi ata kërkonin të krijonin një minoritet kulturor, si thjesht një prej shumë popujve që jetonin brenda Republikës, dhe jo një identitet kombëtar. Gjithsesi pas kërkesës që bënë autoritet shqiptare në Kosovë, me rritjen e autonomisë së Kosovës në 1960, termi 'Albanci' u pranua dhe u vendos në kushtetutën Jugosllave të vitit 1974. Por gjatë kësaj kohe, fjala ‘Šiptari’ kishte përftuar një domethënie vulgare dhe të rëndë, duke nënkuptuar inferioritet kulturor dhe racor. Në ditët e sotme emërtimi Šiptar përdoret shpesh herë edhe nga vetë autoritet shtetërore dhe media në Serbi apo Maqedoni.[12][13][14][15][16]

Shih edhe

Referencat

  1. ^ Fialuur i voghel Sccyp e ltinisct (Small Dictionary of Albanian and Latin), 1895, Shkodër
  2. ^ Lloshi, Xhevat (1999). “Albanian”. In Hinrichs, Uwe, & Uwe Büttner (eds). Handbuch der Südosteuropa-Linguistik. Otto Harrassowitz Verlag. p. 277.
  3. ^ Kamusella, Tomasz (2009).
  4. ^ Robert Elsie (2010), Historical Dictionary of Albania, Historical Dictionaries of Europe, 75 (2 ed.), Scarecrow Press, ISBN 978-0810861886 "Their traditional designation, based on a root *alban- and its rhotacized variants *arban-, *albar-, and *arbar-, appears from the eleventh century onwards in Byzantine chronicles (Albanoi, Arbanitai, Arbanites), and from the fourteenth century onwards in Latin and other Western documents (Albanenses, Arbanenses)."
  5. ^ Kristo Frasheri. History of Albania (A Brief Overview). Tirana, 1964.
  6. ^ Robert Elsie, A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture, C. Hurst & Co. Publishers, 2001, ISBN 978-1-85065-570-1, p. 79
  7. ^ Frashëri, Kristo. Etnogjeneza e shqiptarëve - Vështrim historik 2013
  8. ^ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html
  9. ^ Elsie 2010, "Flag, Albanian", p. 140.
  10. ^ The Flag Bulletin. Flag Research Center. 1987-01-01. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Hodgkison, Harry (2005). Scanderbeg: From Ottoman Captive to Albanian Hero. ISBN 1-85043-941-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Paul Mojzes (2011). Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the Twentieth Century. Rowman & Littlefield. fq. 202. ISBN 978-1-4422-0663-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Franke Wilmer (16 prill 2004). The Social Construction of Man, the State and War: Identity, Conflict, and Violence in Former Yugoslavia. Routledge. fq. 437–. ISBN 978-1-135-95621-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  14. ^ Guzina, Dejan (2003). "Kosovo or Kosova – Could it be both? The Case of Interlocking Serbian and Albanian Nationalisms". In Florian Bieber and Židas Daskalovski (eds.). Understanding the war in Kosovo. Psychology Press. p.30. "There is similar terminological confusion over the name for the inhabitants of the region. After 1945, in pursuit of a policy of national equality, the Communist Party designated the Albanian community as ‘Šiptari’ (Shqiptare, in Albanian), the term used by Albanians themselves to mark the ethnic identity of any member of the Albanian nation, whether living in Albania or elsewhere.… However, with the increased territorial autonomy of Kosovo in the late 1960s, the Albanian leadership requested that the term ‘Albanians’ be used instead—thus stressing national, rather than ethnic, self-identification of the Kosovar population. The term ‘Albanians’ was accepted and included in the 1974 Yugoslav Constitution. In the process, however, the Serbian version of the Albanian term for ethnic Albanians—‘Šiptari’—had acquired an openly pejorative flavor, implying cultural and racial inferiority. Nowadays, even though in the documents of post- socialist Serbia the term ‘Albanians’ is accepted as official, many state and opposition party leaders use the term ‘Šiptari’ indiscriminately in an effort to relegate the Kosovo Albanians to the status of one among many minority groups in Serbia. Thus the quarrel over the terms used to identify the region and its inhabitants has acquired a powerful emotional and political significance for both communities."
  15. ^ Neofotistos, Vasiliki P. (2010). "Cultural Intimacy and Subversive Disorder: The Politics of Romance in the Republic of Macedonia". Anthropological Quarterly. 83. (2): 288. “Because of their allegedly rampant aggression and concerted attempts to destroy national integrity, Albanians in Macedonia are stigmatized with the pejorative term Šiptar (singular)/Šiptari (plural) as an ethic Other. Especially important for the purposes of this paper, as I show below, is the ambivalent character of the stereotype Šiptar/i—after all, as Bhabha ([1994] 2004:95) reminds us "the stereotype [is] an ambivalent mode of knowledge and power," a "contradictory mode of representation, as anxious as it is assertive" (2004:100). In particular, the stereotype declares Albanians to be utterly incapable of participating in political and social life as Macedonian nationals who are committed to respecting and upholding state laws, and the territorial integrity and national sovereignty of Macedonia. In this sense, they are allegedly intrinsically "inferior"—"stupid," "dirty," "smelly," "uncultured," "backward," and so on. By the same token, however, and in the context of an ethnic-chauvinist and masculinist ideology (which I discuss in the next section), the stereotype also declares Albanians to be aggressive and capable of violating the territorial integrity of the Macedonian state and the moral integrity of Macedonian women. In this sense then, the stereotype invests Albanians with an excessive, disorderly energy that cannot be regulated and, hence, is dangerous (also see Lambevski 1997; for an analysis of the production and transgression of stereotypes, see Neofotistos 2004).
  16. ^ Neofotistos, Vasiliki P. (2010). "Postsocialism, Social Value, and Identity Politics among Albanians in Macedonia". Slavic Review. 69. (4): 884-891.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Shqiptar_(Emërtim)&oldid=1934017"