Qiproja: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
No edit summary Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari |
Βατο (diskuto | kontribute) v U kthyen ndryshimet e 213.163.125.246 (diskutimet) në versionin e fundit nga Wikicreator1234. Etiketa: Rollback |
||
Rreshti 20: | Rreshti 20: | ||
Qipro është republikë që nga viti 1960 dhe më parë ka qenë koloni Angleze. Më datë 01.05.2004 pjesa Greke e Qipros u anëtarësua në BE, përkundër votimit grek kundër bashkimit të ishullit ndërsa Turqit votuan për bashkim. |
Qipro është republikë që nga viti 1960 dhe më parë ka qenë koloni Angleze. Më datë 01.05.2004 pjesa Greke e Qipros u anëtarësua në BE, përkundër votimit grek kundër bashkimit të ishullit ndërsa Turqit votuan për bashkim. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
== Politika == |
== Politika == |
Versioni i datës 21 mars 2019 22:12
Republika e Qipros (greqisht: Κυπριακή Δημοκρατία, Kypriakí Dimokratía; turqisht: Kıbrıs Cumhuriyeti) apo Qipro (greqisht: Κύπρος, Kýpros; turqisht: Kıbrıs) është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në Detin Mesdhe, 113 kilometra në jug të Turqisë dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të Sirisë. 37 % i territorit të Republikës së Qipros është okupuar nga Turqia që nga 1974 (shiko Qiproja Veriore). Vendi ka dy gjuhë zyrtare: Greqishtja dhe Turqishtja.
Qiproja është vend ishullor në skajin verilindor të Detit Mesdhe, më afër Turqisë se Greqisë, i banuar shumë herët dhe i njohur për shfrytëzimin e bakrit, prej nga rrjedh edhe emri i tij. Më parë ka qenë i banuar kryesisht nga greko-qipriotët por më vonë edhe nga turko-qipriotët. Nga natyra vend tipik mesdhetar.
Në vitin 1974, pas një tentimi të juntës ushtarake greke për ta bashkuar me Greqinë, ushtria turke ndërhyri, pushtoi dhe e ndau ishullin në dy pjesë. Pjesa Greke (Limasol, Larnaka, Famagusta) me 5896 km² (63,7 %). Pjesa Turke (Girne, Gyzeljurt, Dipkarpaz) me 3355 km² (36,3 %).
Qipro është republikë që nga viti 1960 dhe më parë ka qenë koloni Angleze. Më datë 01.05.2004 pjesa Greke e Qipros u anëtarësua në BE, përkundër votimit grek kundër bashkimit të ishullit ndërsa Turqit votuan për bashkim.
Historia
Politika
Qiproja është Republikë Presidenciale, ku Presidenti i Qipros ka rol ekzekutiv. Presidenti i Qipros është Nicos Anastasiades.
Njësitë administrative
- Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Qipros
Qipro ndahet në gjashtë njësi administrative
- (Αμμόχωστος/Ammochostos - Gazimağusa)
- (Κερύvεια/Keryneia - Girne)
- (Λάρνακα/Larnaka - Larnaka)
- (Λεμεσός/Lemesos - Limasol/Leymosun)
- (Λευκωσία/Lefkosia - Lefkoşa)
- (Πάφος/Pafos - Baf)
Gjeografia
- Artikulli kryesor: Gjeografia e Qipros
Sipërfaqja e përgjithshme e Qipros së bashku me pjesën veriore është 9.250 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35° 00' V, 33° 00' L dhe 9.240 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 10 km² ujë.
Në vitin 1958 ne Qipro jetuan 639 mijë greko-qipriotë (85 %) dhe 88 mije turko-qipriotë (12 %).
Vija bregdetare e Qipros është 648 km e gjatë ndërsa të gjatësia për kufiri tokësorë me bazat britanike (Akrotiri dhe Dhekelia), nuk është e dhënë.
Klima e Qipros është Mesdhetare, me verë të nxehtë e të thatë dhe dimër të ftohtë.
Relievi i Qipros në pjesën qendrore është terren me rrafshnalta ndërsa në veri dhe jug terren malorë. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit të detit Mesdhe dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1.951 metrave në vendin e quajtur "Mali Olimpik" (ang.: Mount Olympus) në veriperëndim të vendit.
Demografia
Feja
Komuniteti greko-qipriot është pothuajse tërësisht në kishën ortodokse greke të Qipros , e cila është autonome. Turko-qipriotët, megjithatë, i përkasin fesë Islame. Janë edhe pakicat e Armenëve, katolikëve, Maronitë, Latins doktrinë, Anglikanë dhe protestantëve.
Gjuha dhe etnike
Gjuhët zyrtare janë greqisht dhe turqisht. Në ishullin e Qipros, greko-qipriotët përbejnë rreth 78% të popullsisë, turko-qipriotët 18%, ndërsa kombësitë e mbetur 5% ndryshme (armenëve, Maronite, angleze, etj.).
Arsim
Arsimi fillor është gjashtë vjet, falas dhe e detyrueshme. Arsimit mesatare është gjithashtu i lirë dhe është e ndarë në dy cikle dhe tre-vjeçar. E parë (të shkollave të mesme) është i detyrueshëm. Shkolla e dytë (të larta ose të arsimit profesional) është opsional. Ka shumë institucione të arsimit të lartë (publike dhe private). Më parë, greko-qipriotët që dëshironin të studimit në institucionet e lartë u detyruan të mbështetet në universitetet e huaja, por kryesisht në Greqi. Që nga viti 1992, megjithatë, e krijuar në Universitetin e Qipros. Analfabetizmit, në territorin e lirë të Qipros është e kufizuar në 2,4 %, ndërsa në territoret e pushtuara nga Turqia, i mbyllur në 16,7 %.
Kultura
Të tjera
- Telekomunikacioni
- Transporti
- Ushtria
- Pushime
Lidhje të jashtme
- Qeveria: Republic of Cyprus
- Kryetari
- Parlamenti
- Ministria e informimit: Press and Information Office
- Statistical Service of the Republic of Cyprus
Shih edhe
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Qipros është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |