Opera

Skeda:The Atlanta Opera Lucia di Lammermoor finale.jpg

Lucia di Lammermoor

Opera /ˈɒpre/ (italisht: [ˈɔːpera]; anglisht shumës: operat; italisht shumës: opere [ˈɔːpere]) është një formë e artit , në të cilin këngëtarë dhe muzikantë performojne një pune dramatike duke kombinuar tekstin (libreton) dhe bazen muzikore, zakonisht në një mjedis teatral. Në opera tradicionale, këngëtarët bejne dy lloje të të kënduarit: recitatativ, nje stil i influencuar nga fjalimet dhe arias,nje stil me melodik. Opera përfshin shumë elemente të teatrit te folur, të tilla si dramën, poezinë, aktrimin, , skenografinë, kostumografinë, dhe ndonjëherë përfshin vallezim. Performanca është zakonisht jepet në një shtepi opere, e shoqëruar nga një orkestër apo nje amsambel muzikor me te vogel, i cili që në fillim të viteve 1800, ka qenë e drejtuar nga një dirigjent.

Opera eshte pjese e tradites se muzikes klasike te perendimit. Ajo ka filluar ne Itali në fund të shekullit të 16-të (me vepren e humbur te Jacopo Peris'e Dafne, të prodhuar në Firence më 1598) dhe shpejt u përhapën nëpër pjesën tjetër të Evropës: Schütz në Gjermani, Lully në Francë, dhe Purcell në Angli, ku te gjitha ndihmuan per te arritur traditat nacionale te tyre te shekullit te 17. Ne shekullin e 18 opera italiane vazhdoi të dominojë shumicën e Evropës (përveç Francës), duke joshur kompozitore te huaj si Hendel. Opera seria ishte nje nga format me prestigjioze te operave italiane,derisa Gluk kundershtoi artificialitetin e saj me operat "reforma" te tij ne 1760. Në vitet 2000, figura me e njohur e fundit te shekullit të 18 ne opera është Mozart, i cili filloi me opera seria por është më e njohur , opera komike italiane, sidomos Martesa e Figaros (Le Nozze Di Figaro), Don Gjovani, dhe Così fan tutte, si dhe Flauta Magjike (Die Zauberflöte), si nje pike referimi ne traditen gjermane.

Historia

Fjala italiane opera do të thotë "ucu ucu", të dyja në kuptimin e punës së bërë dhe rezultatin e prodhuar. Fjala italiane rrjedh nga latinishtja opera, një njëjës emër do të thotë "punë" dhe gjithashtu në shumës "veper muzikore" . Sipas Fjalorit Angles Oxford, fjala italiane per here te pare u perdor ne kuptimin "kompozita në të cilën poezia, vallja dhe muzika janë të kombinuara" në 1639, perdorimi i pare anglez u regjistrua ne vitin 1648.

Dafne nga Jacopo Peri ishte kompozimi me I hereshem I operes, siq dihet sot. Ajo ishte shkruar rreth 1597, kryesisht nën frymëzimin e një elite të rrethit të shkolluar humanistet florentine që u mblodhën si "Camerata de' Bardi". Dukshëm, Dafne është një përpjekje për të ringjallur dramen klasike greke, pjese me e gjere e karakteristikave te antikitetit te Rilindjes. Anëtarët e Camerata konsideruan se "refreni" si pjesë e dramave greke janë kënduar fillimisht, dhe ndoshta edhe tërë tekstin e të gjitha roleve; opera ishte keshtu konceptuar si një mënyrë për të "restauruar" kete situatë. Dafne për fat të keq u humb . Nje pune me e vonshme nga Peri, Euridika, qe daton nga vitet 1600,eshte opera e pare qe ka mbijetuar deri ne ditet e sotshme. Nderin qe te jete opera e pare qe ende rregullisht performohet, sidoqofte, e ka vepra e Klaudio Monteverdit L'Orfeo, e kompozuar per gjykaten e Mantuas ne vitin 1607.

Opera Italiane

Epoka e Barokut

Opera nuk mbeti e mbyllur per publikin e gjykates. Në 1637, idea e një "sezoni" (Karnaval) morren pjese operat publikisht ne Venecia. Monteverdi kishte levizur ne qytet nga Mantua dhe kompozoo operat e tij te fundit, Il ritorno d'Ulisse in patria dhe L'incoronazione di Poppea, për teatrin e Venecias në 1640. Percjellesi i tij me i rendesishem Francesko Kavalli e ndihmoi qe ta perhapnin operen ne te gjithe Italine. Ne keto Opera te hershme te Barokut, komedia u perzie me elemente tragjike ne nje perzierje qe acaroj disa ndjeshmeri te edukuara,duke shkaktuar disa nga levizjet e reformave per opera, e sponzorizuar nga Akademia Arkadiane, e cila ne bashkpunim me Metastasion, libreto e te cilit ndihmoi te kthjelloj zhanrin e operave ne seri, te cilat u bene forma lidere ne Operat Italiane deri ne fund te shekullit te 18. Kur ideali Metastasian u vendos, komedia ne operen e Epokes se Barokut, u krijuan te ashtuquajturat opera bufa. Një arsye për këtë ishte një përpjekje për të tërhequr anëtarët e klases se rritur te tregtareve, sapo te pasur, por ende jo aq të kulturuar si fisnikët, për publikun me shtepite e operave. Opera serike ishte ngritur në ton dhe ne forme te stiluar, zakonisht e përbërë nga secco recitative te interpretuara me arie te gjata. Këto ofruan mundësi te madhe per kendim virtuoz dhe gjatë periudhes se arte te operes serike këngëtari me të vërtetë u bë yll. Roli i heroit zakonisht është shkruar per ze te larte mashkulli castrato zë,i cili ishte bere nga këngëtari para pubertetit, të cilat penguan laringun e nje mashkulli te transformohet ne pubertet. Ze Castrato të tille si Farinelli dhe Senesino, si dhe femra të sopranos , të tilla si Faustina Bordoni, u bëne në kërkesa të mëdha në të gjithë Europën si opera serike e tunden skenën në çdo vend përveç në Francë. Farinelli ishte një nga këngëtarët më të famshëm të shekullit të 18-të. Opera Italiane vendosi standard ne Barok. Libreto Italiane ishin norme, edhe kur nje kompozitor gjerman si Hendel, e gjeti veten të kompozonte pelqimet e Rinaldo dhe Giulio Cesare per publikun anglez. Libreto italiane mbeti dominante në këtë periudhë klasike si, për shembull, në operat e Mozart, i cili shkroi në Vjenë në perfundim te shekullit. Kompozitor te lindur italian përfshijnë Alessandro Scarlatti, Vivaldi dhe Porpora

Kompozitorët më të njohur të operës së periudhës së Barokut janë:

• Claudio Monteverdi (“Orfeu”, “Ariana”, “Kthimi i Odisesë”, “Kurorëzimi i papës” IV NE ITALI etj.).
• Jean Baptiste Lyli (“Tezej”, “Tezeu”, “Alceste”, “Armida”, etj.)
• Henry Percell (“Opera Didona”, “Eneu” etj.)

Shiko edhe

• True Symphonic Rockestra