Kombinatorika: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
v →Referimet: Referenca -> Referime duke përdorur AWB |
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 1 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0 |
||
Rreshti 35: | Rreshti 35: | ||
* [http://mathworld.wolfram.com/Combinatorics.html Combinatorics], a [[MathWorld]] article with many references. |
* [http://mathworld.wolfram.com/Combinatorics.html Combinatorics], a [[MathWorld]] article with many references. |
||
* [http://www.mathpages.com/home/icombina.htm Combinatorics], from a ''MathPages.com'' portal. |
* [http://www.mathpages.com/home/icombina.htm Combinatorics], from a ''MathPages.com'' portal. |
||
* [http://www.combinatorics.net/hyper/ The Hyperbook of Combinatorics], a collection of math articles links. |
* [https://web.archive.org/web/20090404113704/http://www.combinatorics.net/hyper/ The Hyperbook of Combinatorics], a collection of math articles links. |
||
[[Kategoria:Matematikë]] |
[[Kategoria:Matematikë]] |
Versioni i datës 13 shtator 2019 05:32
Kombinatorika merret me studimin e bashkësive të fundme, me grupimin e elementeve të tyre sipas ndonjë kriteri të caktuar, me renditjen e elementeve etj. Kuptimet themelore të kombinatorikës janë permutacioni, kombinacioni, variacioni, multibashkësia etj. . Ajo është e lidhur ngushtë me degë tjera të matematikës si Algjebra, Teoria e gjasës, dhe Gjeometria, dhe ka zbatime të shumta në Shkencat kompujterike në Statistikë etj. Aspekte të kombinatorikës konsistojnë në llogaritjen e numrit të objekteve të cilat plotësojnë ndonjë kriter të caktuar përbën objektin e studimit të Kombinatorikës numerike, Gjetjen e elementit ose objektit më të madh ose më të vogël ose zgjedhjen optimale këto probleme i studjon Kombinatorika ekstrmale, poashtu zhvillimi dhe gjetja e strukturave të cilat i plotësojnë objektet kombinatorike, i studjon Kombinatorika algjebrike.
Kombinatorika më shumë merret me zgjidhjen e problemeve se me ndërtimin e një teorie, por kjo nuk do të thotë se gjatë këtij zhvillimi nuk është ndërtuar një teori e fuqishme e kombinatorikës sidomos në fund të shekullit XX . Njëra nga pjesët e kombinatorikës është edhe Teoria e grafeve.
Matematikani i cili është i specializuar në kombinatorikë quhet kombinatorist.
Historia e kombinatorikës
Gjurmë të kombinatorikës gjejmë te Xhainistët në Indi, matematikani Pingala e zbuloi metodën e përcaktimit të numrit të kombinacioneve të një numri të dhënë shkronjash, prej të cilave zgjedhim 1, 2, etj. Mahavira rreth vitit 850 i dha formulat e përgjithshme për gjetjen e numrit të permutacioneve dhe kombinacioneve të një bashkësie të fundme. Bhaskaracharya për kombinatorikën përdorte emërtimin Anka Pasha në Lilavati. Ai dha disa formula të reja në kombinatorikë. [1] Disa arritje të rëndësishme janë dhënë nga grekët e vjetër dhe kinezët. Disa matematikan arab dhe çifut kanë përdorur konceptet e permutacionit dhe kombinacionit gjatë vështrimeve astronomike p.sh. Rabbi ben Ezra rreth vitit 1140). Libri i parë modern i shkruajtur me subjekt kombinatorikën është Ars Conjectandi i shkruajtur nga matematikani i shquar Jacob Bernoulli i cili u botua në vitin 1713.
Kombinatorika numerike
Kombinatorika numerike është fusha më klasike e kombinatorikës, ajo merret me llogaritjen e numrit të konfiguracioneve të cilat përkufizohen nga elementet e një bashkësie të caktuar objektesh. Shumica e problemeve të cilat hasen në kombinatorikën numerike kanë formulim të thjeshtë kombinatorik p.sh disa prej tyre janë Numrat e Fibonaccit, Numrat e Catalanit, Numri i permutacioneve, kombinacioneve, Particioni i numrit natyral Particioni i bashkësisë, Kompozicioni i numrit natyral etj.
Kombinatorika analitike
Kombinatorika analitike merret me studimin e strukturave kombinatorike duke shfrytëzuar konceptet nga Analiza komplekse dhe nga Teoria e gjasës. Përderisa kombinatorika numerike nxjer formula eksplicite duke i shfrytëzuar p.sh funksionet gjeneratrisa kombinatorika analitike përfundimet i jep me formula asimptotike.
Referimet
- Bjorner, A. and Stanley, R.P., A Combinatorial Miscellany
- Graham, R.L., Groetschel M., and Lovász L., eds. (1996). Handbook of Combinatorics, Volumes 1 and 2. Elsevier (North-Holland), Amsterdam, and MIT Press, Cambridge, Mass. ISBN 0-262-07169-X.
- Lindner, Charles C. and Christopher A. Rodger (eds.) Design Theory, CRC-Press; 1st. edition (October 31, 1997). ISBN 0-8493-3986-3.
- van Lint, J.H., and Wilson, R.M. (2001). A Course in Combinatorics, 2nd Edition. Cambridge University Press. ISBN 0-521-80340-3.
- Stanley, Richard P. (1997, 1999). Enumerative Combinatorics, Volumes 1 and 2. Cambridge University Press. ISBN 0-521-55309-1, ISBN 0-521-56069-1.
- Combinatorial Analysis – an article in Encyclopædia Britannica Eleventh Edition
- Riordan, John (1958). An Introduction to Combinatorial Analysis, Wiley & Sons, New York (republished).
Shënim
Lidhje të jashtme
- Combinatorics, a MathWorld article with many references.
- Combinatorics, from a MathPages.com portal.
- The Hyperbook of Combinatorics, a collection of math articles links.