Sanxhaku i Smederevës

Pashalluku i Beogradit, gjatë sundimit Osman ka qenë njësi administrative ushtarake e Sulltanit. Në vitet 1800 ka filluar çlirimi i kësaj hapësire dhe ka vazhduar deri më 1875 me që rastë janë çliruar dhe pastruar nga raca shqiptare dhe racat tjera ballkanike me përkatësi fetare muslimane edhe 6 nahije tjera. Nga ky Pashalluk ka filluar krijimi i shtetit serb i cili që nga themelimi ka ndjekur një politik agresive ndaj racave tjera që nuk e pranonin asimilimin.

Me pasrimet racore dhe fetare që bëri ky pushtet nga Lugina Moravës (ndër ta 150.000 shqiptar), regjimi i dinastis së Obrenoviqve (1817-1903) vazhdon politiken e njëjtë dhe ja arrin që të thirrë në jetë Principaten e Serbisë. Nga kjo principat lëshohen urdhëresa të ndrshme me qëllim të vijimit të politikës së filluar dhe kështu më 1832 lëshohet urdhëresa me të cilën ndalohet qarkullimi i shqiptarve dhe boshnjakëve në teritorin e saj. Kjo urdhëres i drejtohej kryesish vendasve shqiptar dhe boshnjak d.m.th ata duheshin të paraqiteshin si serb përndryshe pasonte dënimi me 25 goditje shkopinjës. Pas dy viteve (1834) po nga zyret e kësaj principate lëshohet urdhëresa që ushtria e rregulltt e posa formuar të djegë fshatra nga që nuk i nënshtroheshin asimilimit.

Me Paqen e Parisit më 1856, kjo pincipat e fiton një llojë mbështetje nga fuqit e mëdha, dhe këtë mbështetje e shfrytëzonë për të larguar të gjithë shqiptarët nga qyteti i Shumadisë dhe nga Hercgovina.

Më 2 mars 1865, Knjaz Mihaili nxjerrë ligjin për kolonizimin e vendeve të marrura nga të ndjekurit. Ky ligj edhe fillon të zbatohet me përqënrim në Sanxhakun e Nishit dhe Pirotit. Ishte kjo koha gjatë mbajtjes së Kongresit të Berlinit dhe qëllimi ishte që të krijohen fakte për pranimin e principates si shtet.

Mbetjet pas fazës së parë

Shiko dhe : Lokalitete Shqiptare në Principaten serbe (1817-1865)

Gjatë fazës së dytë të pastrimit, ka fundi i shekullit XIX ,shqitarët ishin përqëndruar në qytete, qyteza si Qupri, Paraqin, Uzhic, Krushec, Aleksinc, Karanovc(Kraleve) dhe Beograd dhe pjesa dërmuese në Sanxhakun e Nishit në qarkun e Toplicës (rrethi i Prokupljes, Dobriqit, Kosanicës, Jablanicës e Pustarekës dhe Kurshumlisë), në qarkun e Vranjës (rrethin e Polanicës, Gerdelicës, Masuricës, Pqinjat, Inogoshej etj.) si dhe në qarkun e vet Nishit dhe qarkun e Pirotit.

Nga regjistrat e publikuar deri më tani dihen gjithlsej 551 vendbanuime dhe po ashtu ka shënime indirekte të ilat flasin për rreth 700 vendbanime.

Faza e dytë e pastrimit

Gjatë luftës ruso-rurke të Krimit në vitet 1877-1878 fillon rritja e intezitetit të dëbimit që shënon edhe fazën e dytë të dëbimit masiv. Mbajtjes së këtyre viseve nën kontroll ju vijen nën ndihmë edhe reparte ushtarake e vullnetarë të racës rus.

Pushtimi i teritoreve turke, siq ishte predikuar në perendim në faktë ishte pushtimi i teritoreve të pa mbrojtura shqiptare apo të mbrojtura në një organizim të nivelit të ulët. Gjatë këtij operacioni ruso-serb gjejnë vdekjen mbi 35.000 shqiptarë të moshave të ndryshme. Shumica e tyre ishin të masakruar në forma të ndryhsme si therrje, djegrje (së bashku me shtëpin), hudhje në lumenjë të ngrirë etj. Në anën tjetër ky operacion filloë me plaçkitje në forma të ndryshme si dukat, stolit e deri te mobiljet,shtroj-mbuloj,veshjet,parat,drithrat,bulmetrat,bagtit etj dhe pas krijimit të terenit të përshtatëshë hynin ushtrit çlirimtare (Metodat e ushtrisë sllave).

Këtë e dëshmojnë rradhët në "Udhtimi në Srbin e Re":

Disa familje shqiptare iknin dhe terhiqeshin ne lugin e lumit te Moraves Jugore,nëpër te ftoftit të madh,pran rrugës nëpër gryken e Gerdelices deri te Vranja dhe Kumanova,shiheshin femijë te hedhur dhe te vdekur dhe pleq te ngrir.terheqja ka qen tragjike,kuajt dhe qet terhiqeshin ngadalë qerret nëpër borë,sepse qerre kishin pak.Disa femij te hedhur,te humbur apo gjysm te vdekur nga lodhja dhe uria kanë qen te enjtur dhe te fryr si daullja,disa i linte shpirti atëherë kur tanet i ushqenin ose pas ngrënies”.

E gjithë kjo bëhej me qëllim të transformimit të racës sllae të Pashallukut të Beogradit në një nacion brenda kufinjëve të një shteti. Si do që të pas pastrimit nga raca shqiptare dhe racat tjera që nuk pranonin të ishin pjesë e nacionit të racës serbe, shteti i tyre bënte planifikime për krijimin e sigurisë së shtetit të tyre. Këto qëllime më së miri i shpjegon Jovan Haxhivasileviq kur fletë për pushtimet në jug të shtetit serb kur thotë se "debimi i shqiptarve u bë me qëllim që Serbia te bëhet shtet i pastër nacional dhe te krijohet mundsi qe aksioni serb në të ardhmën te drejtohet ka pjesët e Kosovës"

Si do që të jetë nga këto vise për një kohë te shkurter u be pastrimi etnik mbi 700 fshatrave e vendbanimeve shqiptare me një popullsi rreth 300.000 veta. Në vend të tyre u vendosën sllavë dhe malazezet besnik te regjimit. Popullata e dëbuar shqiptare nga Sanxhaku i Nishit, kryesisht u vendos ne territorin e Kosovës së sotme, disa u vendosen ne territorine e Maqedonis e shumë përtej Bosforit, në Anadolli e më tutje. Ekzistojnë të dhënat e fshatrave në Kosovë, në të cilat u vendosen kjo popullat.

Shiko dhe këtë

• Doktrina e shejt serbe