Muhamet Kyçyku: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Sejko (diskuto | kontribute) No edit summary |
Sejko (diskuto | kontribute) |
||
| Rreshti 19: | Rreshti 19: | ||
{{DEFAULTSORT:Kyçyku, Muhamet Çami}} |
{{DEFAULTSORT:Kyçyku, Muhamet Çami}} |
||
{{Autorë shqiptarë|state=collapsed}} |
|||
[[Kategoria:Çamë]] |
[[Kategoria:Çamë]] |
||
Versioni i datës 12 tetor 2019 16:43
Muhamet Kyçyku i njohur edhe si Muhamet Çami (1784-1844) ka qenë hoxhë dhe ndër bejtexhinjtë më të njohur, autor i dy poemave fetare. Vepra e tij kryesore është Erveheja e shkruar më 1820 por e botuar vetëm më 1888.
Biografia
Muhamet Kyçyku lindi në Konispol në 9 korrik të vitit 1784, po nuk dimë shumë për fëmijërinë e tij të hershme. Studjoi për teologji njëmbëdhjetë vjet në al-Az'har në Kairo,[1] më pas u kthye në fshatin e lindjes dhe shërbeu si hoxhë deri kur vdiq më 1844.[2][3]
Kyçyku ka qenë autor më prodhimtar në krahasim me të tjerët. Ka shkruar në dialektin e tij çam dhe, me sa duket, ka qenë i pari autor shqiptar që është marrë me poemën e gjatë.[2] Është i njohur për dy poemat me subjekt dhe motive fetare: "Erveheja" dhe "Jusufi dhe Zylihaja".[4] Vepra e tij kryesore është Erveheja e shkruar më 1820, burimi i së cilës është "Tûtî-nâme"-ja persiane (Rrëfenja e një papagalli) e Zijaudin Nakshabit (Ziyâ'uddîn Nakhshabî), e frymëzuar nga origjinali sanskritisht Shukasaptati.[2]
Vepra tjetër e njohur është poema me motive fetare "Jusufi dhe Zylihaja",[4] një rrëfenjë moralizuese me 2430 vargje, mbështetur në historinë e rrëfyer në Suren Jusuf të Kuranit, mbi përpjekjen e gruas së Azizit për të joshur e bërë për vete Jusufin a.s..[2] Janë të njohura veprat e shkruara nga këto inspirime fetare në literaturën orientale e më gjerë. Në persisht, në një mënyrë shumë të bukur shkruajtën Firdeusi (935-1020) (persisht), mistiku Xha’ami, (1414-1492) dhe në turqisht Hamdullah Hamdi 1449-1508) e shumë të tjerë.[2]
Veprat tjera të Kyçykut janë poema Bekriu (1824) në të cilën dënon pirjen e rakisë e të verës, ajo historike nga viti 1826 për Ibrahim Pashën, fushatat e lavdishme të mbretit të Egjiptit Muhamed Aliut kundër rebelimit grek dhe poemën që merret me hallet e atyre që detyroheshin të kërkojnë kafshatën e bukës dhe fitimin larg vendlindjes – Gurbetlitë.[2]
Më 1888 në Bukuresht, Jani Vreto e botoi Ervehenë të adoptuer në si përrallë dhe të pastruar nga fjalët arabe, persishte dhe turke por megjithatë origjinali ngeli më i kuptueshëm dhe më lirik.
Përkthime
Kyçyku u mor edhe me përkthime nga arabishtja dhe turqishtja e ndër përkthimet më të njohura është padyshim Mevludi i shqipëruar Kasidatu’l Burda nga Al Busiri (?-1296).
Referimet
- ^ Harry Thirlwal Norris (1993), Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World, Columbia, S.C: University of South Carolina Press, fq. 211, ISBN 9780872499775, OCLC 28067651
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e f Robert Elsie (2005). Albanian Literature: A Short History. I.B.Taurus. fq. 41–42. ISBN 1-84511-031-5.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elsie, Robert (1992). "Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script" [Literatura shqipe në traditën islame: Gjuha shqipe me gërma arabe gjatë shekullit të 18të dhe 19të] (PDF). Oriens. Brill. 33: 287–306.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Anamali, Skënder; Prifti, Kristaq (2002). Historia e popullit shqiptar: vëllimi i parë. Tiranë: Toena. fq. 703. ISBN 9992716223.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)