Muhamet Kyçyku: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
Sejko (diskuto | kontribute)
No edit summary
U kthye versioni 2045763 i bërë nga Sejko (diskutimet)
Etiketa: Undo
Rreshti 1: Rreshti 1:
'''Muhamet Kyçyku''' i njohur edhe si '''Muhamet Çami''' (1784-1844) ka qenë hoxhë dhe ndër [[bejtexhinjtë]] më të njohur, autor i dy poemave fetare. Vepra e tij kryesore është [[Erveheja]] e shkruar më 1820 por e botuar vetëm më 1888.
'''Muhamet Kyçyku''' i njohur edhe si '''Muhamet Çami''' (1784-1844) ka qenë ndër [[bejtexhinjtë]] më të njohur, autor i dy poemave fetare. Vepra e tij kryesore është [[Erveheja]] e shkruar më 1820 por e botuar vetëm më 1888.


== Biografia ==
== Jeta dhe karriera ==
Lindi në [[Konispoli|Konispol]] në 9 korrik të vitit [[1784]], po nuk dimë shumë për fëmijërinë e tij të hershme. Studjoi për teologji njëmbëdhjetë vjet në al-Az'har në Kairo,<ref name="Norris">{{citation|url=https://books.google.com/books?id=RGmzir-ITtUC&pg=PA180&lpg=PA180&dq=dalip+frasheri&source=bl&ots=wbCpXnxsp9&sig=pYviWF6DeaQlZXCKBpdd3awxpHE&hl=en&sa=X&sqi=2&ved=0CDYQ6AEwB2oVChMIoevz1qbRyAIVhDM-Ch0bxwZp#v=onepage&q=dalip%20frasheri&f=false|author=Harry Thirlwal Norris|pages=211|title=Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World|location=Columbia, S.C|publisher=University of South Carolina Press|year=1993|isbn=9780872499775|oclc=28067651}}</ref> më pas u kthye në fshatin e lindjes dhe shërbeu si hoxhë deri kur vdiq më 1844.<ref name="Elsie">{{cite book|author1=Robert Elsie|authorlink1=Robert Elsie|title=Albanian Literature: A Short History|date=2005|publisher=I.B.Taurus|isbn=1-84511-031-5|pages=41-42}}</ref><ref name=":ElsieR">{{Cite journal|last=Elsie|first=Robert|date=1992|title=Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script|trans-title=Literatura shqipe në traditën islame: Gjuha shqipe me gërma arabe gjatë shekullit të 18të dhe 19të|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A1992MoslemTradition_LiteraturaShqipeTraditenIslame.pdf|journal=Oriens|publisher=Brill|volume=33|pages=287-306|via=}}</ref>
Muhamet Kyçyku lindi në [[Konispoli|Konispol]] në 9 korrik të vitit [[1784]], po nuk dimë shumë për fëmijërinë e tij të hershme. Studjoi për teologji njëmbëdhjetë vjet në al-Az'har në Kairo,<ref name="Norris">{{citation|url=https://books.google.com/books?id=RGmzir-ITtUC&pg=PA180&lpg=PA180&dq=dalip+frasheri&source=bl&ots=wbCpXnxsp9&sig=pYviWF6DeaQlZXCKBpdd3awxpHE&hl=en&sa=X&sqi=2&ved=0CDYQ6AEwB2oVChMIoevz1qbRyAIVhDM-Ch0bxwZp#v=onepage&q=dalip%20frasheri&f=false|author=Harry Thirlwal Norris|pages=211|title=Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World|location=Columbia, S.C|publisher=University of South Carolina Press|year=1993|isbn=9780872499775|oclc=28067651}}</ref> më pas u kthye në fshatin e lindjes dhe shërbeu si hoxhë deri kur vdiq më 1844.<ref name="Elsie">{{cite book|author1=Robert Elsie|authorlink1=Robert Elsie|title=Albanian Literature: A Short History|date=2005|publisher=I.B.Taurus|isbn=1-84511-031-5|pages=41-42}}</ref><ref name=":ElsieR">{{Cite journal|last=Elsie|first=Robert|date=1992|title=Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script|trans-title=Literatura shqipe në traditën islame: Gjuha shqipe me gërma arabe gjatë shekullit të 18të dhe 19të|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A1992MoslemTradition_LiteraturaShqipeTraditenIslame.pdf|journal=Oriens|publisher=Brill|volume=33|pages=287-306|via=}}</ref>


Kyçyku ka qenë autor më prodhimtar në krahasim me të tjerët. Ka shkruar në dialektin e tij çam dhe, me sa duket, ka qenë i pari autor shqiptar që është marrë me poemën e gjatë.<ref name="Elsie"/> Është i njohur për dy poemat me subjekt dhe motive fetare: "Erveheja" dhe "Jusufi dhe Zylihaja".<ref name="Toena"/> Vepra e tij kryesore është [[Erveheja]] e shkruar më 1820, burimi i së cilës është "Tûtî-nâme"-ja persiane (Rrëfenja e një papagalli) e [[Zijaudin Nakshabi|Zijaudin Nakshabit]] (Ziyâ'uddîn Nakhshabî), e frymëzuar nga origjinali sanskritisht [[Shukasaptati]].<ref name="Elsie"/>
Kyçyku ka qenë autor më prodhimtar në krahasim me të tjerët. Ka shkruar në dialektin e tij çam dhe, me sa duket, ka qenë i pari autor shqiptar që është marrë me poemën e gjatë.<ref name="Elsie"/> Është i njohur për dy poemat me subjekt dhe motive fetare: "Erveheja" dhe "Jusufi dhe Zylihaja".<ref name="Toena"/> Vepra e tij kryesore është [[Erveheja]] e shkruar më 1820, burimi i së cilës është "Tûtî-nâme"-ja persiane (Rrëfenja e një papagalli) e [[Zijaudin Nakshabi|Zijaudin Nakshabit]] (Ziyâ'uddîn Nakhshabî), e frymëzuar nga origjinali sanskritisht [[Shukasaptati]].<ref name="Elsie"/>
Rreshti 22: Rreshti 22:


[[Kategoria:Çamë]]
[[Kategoria:Çamë]]
[[Kategoria:Hoxhallarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Bejtexhinj shqiptarë]]
[[Kategoria:Bejtexhinj shqiptarë]]
[[Kategoria:Lindje 1784]]
[[Kategoria:Lindje 1784]]
[[Kategoria:Vdekje 1844]]
[[Kategoria:Vdekje 1844]]
[[Kategoria:Përkthyes shqiptarë]]
[[Kategoria:Poetë shqiptarë]]

Versioni i datës 15 tetor 2019 19:02

Muhamet Kyçyku i njohur edhe si Muhamet Çami (1784-1844) ka qenë ndër bejtexhinjtë më të njohur, autor i dy poemave fetare. Vepra e tij kryesore është Erveheja e shkruar më 1820 por e botuar vetëm më 1888.

Jeta dhe karriera

Muhamet Kyçyku lindi në Konispol në 9 korrik të vitit 1784, po nuk dimë shumë për fëmijërinë e tij të hershme. Studjoi për teologji njëmbëdhjetë vjet në al-Az'har në Kairo,[1] më pas u kthye në fshatin e lindjes dhe shërbeu si hoxhë deri kur vdiq më 1844.[2][3]

Kyçyku ka qenë autor më prodhimtar në krahasim me të tjerët. Ka shkruar në dialektin e tij çam dhe, me sa duket, ka qenë i pari autor shqiptar që është marrë me poemën e gjatë.[2] Është i njohur për dy poemat me subjekt dhe motive fetare: "Erveheja" dhe "Jusufi dhe Zylihaja".[4] Vepra e tij kryesore është Erveheja e shkruar më 1820, burimi i së cilës është "Tûtî-nâme"-ja persiane (Rrëfenja e një papagalli) e Zijaudin Nakshabit (Ziyâ'uddîn Nakhshabî), e frymëzuar nga origjinali sanskritisht Shukasaptati.[2]

Vepra tjetër e njohur është poema me motive fetare "Jusufi dhe Zylihaja",[4] një rrëfenjë moralizuese me 2430 vargje, mbështetur në historinë e rrëfyer në Suren Jusuf të Kuranit, mbi përpjekjen e gruas së Azizit për të joshur e bërë për vete Jusufin a.s..[2] Janë të njohura veprat e shkruara nga këto inspirime fetare në literaturën orientale e më gjerë. Në persisht, në një mënyrë shumë të bukur shkruajtën Firdeusi (935-1020) (persisht), mistiku Xha’ami, (1414-1492) dhe në turqisht Hamdullah Hamdi 1449-1508) e shumë të tjerë.[2]

Veprat tjera të Kyçykut janë poema Bekriu (1824) në të cilën dënon pirjen e rakisë e të verës, ajo historike nga viti 1826 për Ibrahim Pashën, fushatat e lavdishme të mbretit të Egjiptit Muhamed Aliut kundër rebelimit grek dhe poemën që merret me hallet e atyre që detyroheshin të kërkojnë kafshatën e bukës dhe fitimin larg vendlindjes – Gurbetlitë.[2]

Më 1888 në Bukuresht, Jani Vreto e botoi Ervehenë të adoptuer në si përrallë dhe të pastruar nga fjalët arabe, persishte dhe turke por megjithatë origjinali ngeli më i kuptueshëm dhe më lirik.

Përkthime

Kyçyku u mor edhe me përkthime nga arabishtja dhe turqishtja e ndër përkthimet më të njohura është padyshim Mevludi i shqipëruar Kasidatu’l Burda nga Al Busiri (?-1296).

Referimet

  1. ^ Harry Thirlwal Norris (1993), Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World, Columbia, S.C: University of South Carolina Press, fq. 211, ISBN 9780872499775, OCLC 28067651 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c d e f Robert Elsie (2005). Albanian Literature: A Short History. I.B.Taurus. fq. 41–42. ISBN 1-84511-031-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Elsie, Robert (1992). "Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script" [Literatura shqipe në traditën islame: Gjuha shqipe me gërma arabe gjatë shekullit të 18të dhe 19të] (PDF). Oriens. Brill. 33: 287–306. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b Anamali, Skënder; Prifti, Kristaq (2002). Historia e popullit shqiptar: vëllimi i parë. Tiranë: Toena. fq. 703. ISBN 9992716223. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)