Taq Dafa: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

(View all pending changes)

[redaktim i pashqyrtuar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 16 nëntor 2019 19:02

Për përdorime të tjera të kësaj fjale, shiko Taq Dafa (kthjellim).

Stampa:Selfref

Semi-protected

TAQ DAFA (1913 – 1991) Polisportist, notar dhe atlet i shquar shqipetar, pjesemarres, fitues dhe vendoses i rekordeve te para ne Kampionatin e Pare Kombetar te notit te vitit 1931. Mbajtes i ketyre rekordeve deri ne vitin 1955. Aktivist dhe pjesemares i shquar ne Kampionatet Kombetare te Atletikes, ne garat e hedhjes se diskut, cakicit dhe kercimit me shkop. Pjesemeres ne disa etapa te rrethit ciklistik te shqiperise viti 1937.

Biografia

Ne redaktim

Pak Histori

Noti si nje sport i hereshem i perdorur nga njerezit, u cfaq per here te pare si sport garues ne Angline e fillimit te viteve 1800. Rreth viteve 1837 ishte krijuar Shoqata Kombetare Angleze e notit, e cila organizonte gara ne pishina artificiale te ndertuara ne rrethinet e Londres. Me pas rreth viteve 1880, krijohet Shoqata e Amatoreve te notit, e cila numeronte rreth 300 klube rajonale ne te gjithe Angline.

Garat e para te notit u organizuan ne Lojtat e Para Olimpite te vitit 1896 ne Athine dhe me pas ne te Dytat ne vitin 1900 ne Paris. ne keto gara u konkurua ne garat 100m, 200m, 400m, 1000m, 4000m etj. Fitues te pare te ketyre garave ishin notare anglez qe munden le lehtesi notaret belg, frances apo gjerman.

Ne vitet ne vijim, sporti i notit merr zhvillim edhe ne vende te tjera te cilat behen pjesemarrese ne Olimpiaden Verore te notit ne vitin 1904 ne ST. Louis te Shteteve te Bashkuara, ne te cilen u garua ne stil te lire dhe bretkocke, por edhe ne stafete 4x50m stil i lire.

Ne vitin 1908 ishin vendosur rekordet e para boterore kur themelohet Shoqata Boterore e Notit. - Fédération Internationale de Natation Amateur (FINA). Pjesmarja e fremrave ne garat e notit u be ne Lojrat Olimpike Verore te Stokholmit ne vitin 1912, ne te cilen u garua vetem ne stil te lire.

Thuajse e njejta histori perseritet edhe ne Itali , ku menjehere dy vite pas Lojrave te Para Olimpike te Athines ne vitin 1896, pikerisht ne 14/08/1898 ne Liqenin e Angnillara Sabazia organizohet Kampionatei i Pare Kombetar i Italise. Menjehere pas realizimit te ketij kampionati me 1899, themelohet Federata Italiane e Notit ( FIN).

Ne kushtet e Shqiperise se atyre viteve, edhe pas shpalljes se pamvarsise ne vitin 1912, nuk diskutohej fare realizimi i ndonje kampionati noti. Nuk ekzistonte infrastruktura e nevojshme, nuk kishte mjete te informimit viziv ku te ilustrohej menyra e notimit etj, nuk kishte traniera, apo mesues te edukimit fizik qe te promovonin notin apo te organizonin gara mes notareve amator. Shenjat e para qe noti te futej si sport konkurues ne Shqiperi ishin veprimtarite lokale ne Shkoder nga viti 1920 dhe ne 1928 ne Durres e Vlore. Stili i vetem i notit te atyre viteve i cili u perdor edhe ne garat e Kampionatit te Pare Kombetar te vitit 1931, ishte stili " pash ", pasi stili " krol " ne ato vite nuk njihej fare dhe nuk notohej. Ai lloj notimi demostrohej ne nje fare menyre nga notaret e fllores angleze ne garat amatore te organizuara ne Durres, por ishte e pamundur te notohej nga notaret amator shqipetar. Rezultatet e aritura ne garat e Kampionatit Kombetar te vitit 1931, ndonese rekorde kombetare, ishin te ulta. Distanca 100 m u realizua nga Taq Dafa me kohen 1.36.2/5, nje rezultat i dobet i krahasuar me notaret boteror, por vleresohet si rezultati i pare i realizuar nga nje notar shqipetar, ne kushtet e Shqiperise ne gara te organizuara ne det te hapur. Me garen 100 m e kampionatit te vitit 1931, lind dhe merr jete edhe historia a notit shqipetar, e cila do te pasurohej me ngjarjet dhe rezultatet e viteve ne vijim.

Luajtja ne kinemate e qytetit te Durresit e filmit " Tarzan the Ape Man " xhiruar ne vitin 1932, ku roli kryesor ne ate film luhet nga aktori, notari, the kampioni i Lojrave Olimpike te vitit 1924 i gares 100 m stil i lire, Johnny Weissmuller u prit me shume interes nga Taq Dafa. Fakti qe ne nje fragment te atij filmi, aktori shfaqet duke notuar stilin e tij krol, beri qe ai, ta shikonte ate film dhjetra here, vetem per te pare dhe mesuar tekniken e notimit te "krolit me gjoks nen uje". Aktori dhe notari boteror Johnny Weissmuller u be illulli i tij, prandaj filloj stervitjet se bashku me dajen e tij Nikolla Jukano, notar i ekipit Teuta dhe kampion ne garat 200 dhe 1000 metra, per aplikimin e ketij notimi ne garat kombetare, ku gradualisht te kalohej nga notimi ne stilin "pash" ne ate "krol". Ai u be notari e pare shqipetar qe notoj stilin krol dhe imitoj Johnyy Weissmuller, prandaj dhe nga sportdashesit durrsak filloj te thirrej " Tarzani i Detit"

Kalimi nga stili " pash " ne ate " krol " dha rezultatet e veta edhe ne permiresimin e rekordeve kombetare. Rekordi i Kampionatit te Pare te vitit 1931 i gares 100m prej 1.36.2/5 u permiresua ne vitin 1936 ne 1.15.00 dhe me vone ne vitin 1938 ne 1.09.4/10.

Gjate ketyre viteve, numri i sport dashesve te tij u rrit ndjeshem, si brenda dhe jasht vendit. Ne kujtimet e Taq Dafes mbetet i paharuar rasti kur Kristaq Spiru, nje student shqipetar qe studjonte jasht Shiperise, i dergonte nje kartoline ne te cilen shkruhej nje vjershe qe i dedikohej atij.

^{Taq Dafa hero i notit,

Djale durrsak me trup atlet,

Mban medalje te cdo moti,

T'fituara n'gara n'det.}

^{S'ka durrsak qe mos ta njofi,

Taqin e Nices kete notar,

Dhe gjithkush don ta shofi,

Sepse eshte Kampion Kombetar.}

Disa nga rezultatet e arritura ne sporte te ndryshme

Ne garat e realizuara nga Taq Dafa ne sportet e notit, atletikes dhe ciklizimt disponohen diplloma te kohes, mbi baze te te cilave saktesohen rezultatet e arritura te cilat pasqyrohen ne pasqyren me poshte:

Disa rezultate te arritura ne gara te ndryshme
Nr	Ne sportin e Notit	Gara	Renditja	Stil	Rezultati	Diplloma
1	Kampionati Kombetar i Notit, 23/08/1931	100 m	I pari	I lire	1'36''2/5	100 m, viti 1931
2	Kampionati Kombetar i Notit, 28/08/1932	1000 m	I pari	I lire		1000 m, viti 1932
3	Kampionati Kombetar i Notit, 28/08/1932	200m	I pari	I lire	3'19''	200 m, viti 1932
4	Kampionati Kombetar i Notit, 27/08/1933	100 m	I dyti	I lire	1'25''2/5	100 m, viti 1933
5	Kampionati Kombetar i Notit, 27/08/1933	1000 m	I pari	I lire	19'42''4/5	1000 m, viti 1933
6	Kampionati Kombetar i Notit, 26/08/1934	100 m	I pari	I lire	1'26''	100 m, viti 1934
7	Kampionati Kombetar i Notit, 23/08/1936	100 m	I pari	I lire	1'15''	100 m, viti 1936
8	Kampionati Kombetar i Notit, 23/08/1937	1000 m	I pari	I lire	17'56''6/10	1000 m, viti 1937
9	Kampionati Kombetar i Notit, 23/08/1937	100 m	I pari	I lire	1'14''2/10	100 m, viti 1937
10	Kampionati Kombetar i Notit, 31/08/1938	100 m	I pari	I lire	1'9''4/10	100 m, viti 1938
11	Kampionati Kombetar i Notit, 19/08/1945	200 m	I pari	I lire	2'55''2/5	200 m, viti 1945
12	Kampionati Kombetar i Notit, 09/08/1951	50 m	I pari	Not ushtarak	1'07''	50 m, not ushtarak
13	Kampionati Kombetar i Notit, 14/08/1952	50 m	I pari	Not ushtarak	1'04''7	50 m, not ushtarak
14	Kampionati Kombetar i Notit, 14/08/1953	50 m	I pari	Not ushtarak	1'06''	50 m, not ushtarak
Nr	Ne sporte te tjera	Sporti	Renditja	disiplina	Rezultati	Diplloma
1	Kampionati Kombetar i Ciklizmit, Tirane 20/11/1937	ciklizem	Ne grup	Shkoder-Tirane 120 km 520 m	6 h 21’’	Shkoder-Tirane
2	Kampionati Kombetar i Ciklizmit, Tirane 21/11/1937	ciklizem	Ne grup	Tirane-Kavaje 54 km 418 m	2 h 37’20’’	Tirane-Kavaje
3	Kampionati Kombetar i Notit, Durres 31/08/1938	Trampolin	I pari	Kercim nga trampolina 8 m		Kercim trampolini
4	Kampionati Kombetar i Atletikes, Tirane 21-23/09/1945	Atletike	I pari	Hedhje disku	29.62 m	Hedhje disku
5	Kampionati Kombetar i Atletikes, Tirane 25-28/06/1953	Atletike	I pari	Hedhje cekici	27.11 m	Hedhje cekici

Krahasimi i rezultateve

Per te analizuar rezultatet shqipetare te gares 100 metra stil i lire, te viteve 1931-1938 ne raport me ato boterore, apo italiane mundet te shohim pasqyren me poshte :

Krahasimi i Rekordit Shqipetar te gares 100 m stil I lire me Rekordet Boterore dhe Italiane
viti	Rekordi boteror			Rekordi italian			Rekordi shqipetar
viti	rezultati	notari	kombesia	rezultati	notari	kombesia	rezultati	notari	kombesia
1905	1.05.8	Zoltan Halmay	Flamur Hungarez	Kampionati Kombetar i pare Italian i Notit, zhvilluar ne daten 14/08/1898 ne Liqenin e Angnillara Sabazia			Kampionati Kombetar i pare Shqipetar i Notit, zhvilluar ne daten 31/08/1931 ne Durres
1924	0.57.4	Johnny Weissmuller	Flamur Amerikan
1926	0.57.4	Johnny Weissmuller	Flamur Amerikan	1.05.6	Emilio Poli	Flamur Itali
1928	0.57.4	Johnny Weissmuller	Flamur Amerikan	1.03.4	Emilio Poli	Flamur Itali
1931	0.57.4	Johnny Weissmuller	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.36.2/5	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1934	0.56.8	Peter Fick	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.26.00	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1936	0.56.4	Peter Fick	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.15.00	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1937	0.56.4	Peter Fick	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.14.2	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1938	0.56.4	Peter Fick	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1944	0.55.9	Alan Ford	Flamur Amerikan	1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1947	0.55.8	Alex Jany		1.03.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1948	0.55.4	Alan Ford	Flamur Amerikan	1.00.00	Siro Bachelli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1950	0.55.5	Alan Ford	Flamur Amerikan	0.59.5	Carlo Pedersoli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1954	0.54.8	Dick Cleveland	Flamur Amerikan	0.59.6	Carlo Pedersoli	Flamur Itali	1.09.7	Taq Dafa	Flamur Shqipetar
1955	0.54.9	Dick Cleveland	Flamur Amerikan	0.59.7	Carlo Pedersoli	Flamur Itali	1.06.4	Pertit Caslli	Flamur Shqipetar

Shtypi lidhur me aktivitetin sportiv te Taq Dafes

Shume artikuj ne gazeta sportive apo libra te historikut te notit ne Shqiperi, kane shkruajtur lidhur me aktivitetin sportiv te notarit dhe rekordmenit Taq Dafa.

Ne materialet referuese te paraqitura me poshte Gazetari Profesionist Sportiv Besnik Dizdari shkruan:

Noti shqiptar ka një histori zyrtare 82-vjeçare, qysh kur u zhvilluar Kampionati i Parë në vitin 1931, por gjurmët e tij datojnë më herët, të paktën veprimtaritë lokale në Shkodër janë zhvilluar nga viti 1920. Veprimtaritë lokale të notit ishin zhvilluar qysh në vitin 1920 në Shkodër, ndërsa në vitin 1928 në Vlorë, por Kampionati i Parë shqiptar i Notit është organizuar më 23 gusht të vitit 1931, pra kur Shqipëria ishte Mbretëri nën mbretin Ahmet Zog. Pikërisht, në atë kampionat të zhvilluar në det të hapur, në molin e Durrësit, nisin edhe rrënjët e sportit modest shqiptar, edhe pse në atë kohë nuk kishte asnjë pishinë. Një kampionat i zhvilluar brenda një dite dhe në vetëm katër gara, por vetëm në një stil: ai i lirë, i fituar nga Sportklub Teuta, që i fitoi edhe gjashtë kampionatet pasardhëse: 1931-1938 (nuk u zhvillua në 1935). Kampionët e parë: Taq Dafa i Teutës fiton në 100 metra stil i lirë; Nikollaq Jukano (Teuta) në 200 metra stil i lirë; në 400 metra stil i lirë fitoi Todi Dhami i Dragoit të Pogradecit, ndërsa në 1000 metra është Spiro Goga i Teutës.

Ne artikullin "Kur Mbretëria Shqiptare themelonte Kampionatin Kombëtar të Notit " … te Gazetarit sportiv Besnik Dizdari vec te tjerave shruhet:

Në atë 23 gusht 1931 nis sundimi i gjatë durrsak në sportin e notit. Dhe vetëm në këto vite ’30, kur Mbretëria do të zhvillojë jo pak, por plot 7 Kampionate Kombëtare të Notit, ato kanë vetëm një fitues: Sportklub Teutën e Durrësit.

Kemi mundur të zbulojmë kampionët e parë të Shqipërisë në këtë sport, tre nga katër prej të cilëve janë të Teutës së Durrësit:

Në 100 metra stil i lirë fiton Taq Dafa i Teutës, një figurë e hershme karizmatike e sportit shqiptar, fitoret e të cilit nuk do të ndalnin. Dafa fiton në një duel me bashkëqytetarin e tij Spiro Goga dhe vendi i tretë bëhet pronë e Sulejman Toptanit të Sportklub Tiranës.

E diela e 26 gushtit 1934 është një ditë vërtet e rrallë. Në “Molon e Re” të Durrësit, siç njoftohet, janë të pranishëm “Princeshat Myzejen e Adile, princat, suita, anëtarë të kabinetit, trupi diplomatik”. Ekipet parakalojnë para tribunës së improvizuar ku ndodhet patronesha e sporteve, princesha Myzejen. Ekzekutohet Himni Kombëtar. Dhe mandej garat, që doemos janë gjithnjë nën sundimin e Teutës së Durrësit, ndonëse më në fund ka mbërritur dhe Shkodra. Por që nuk ia arrin të bëjë thuajse asgjë përballë forcës durrsake.

Kështu, Taq Dafa nuk ka rival në 100 e 1000 metrat. Po ta linin, do t’i kishte fituar të gjitha garat, por rregullorja e rreptë e pedagogëve të mësipërm tashmâ lejonte pjesëmarrje vetëm në dy gara për çdo notar, jo më tepër.

Në 100 metra, Dafa lë në vend të dytë e të tretë bashkëqytetarin e tij Tom Gjiri dhe Marjan Skanjetin e Shkodrës. Për autorin e këtyre radhëve, dhe besoj se jo vetëm për të, befasia përmblidhet në garën e 100 metrave. Këtu Taq Dafa i famshëm triumfon ndaj Nënkampionit të ri Lin Shestani të Shkodrës, duke lënë në vendin e tretë një djalë 18-vjeçar nga Berati me emrin e panjohur Jusuf Vrioni!

Per garat e Kampionatit 1938

Dhe si gjithnjë Durrësi sundues. Taq Dafa është përsëri protagonist. 1.12.4 sekonda në 100 metrat stil i lirë dhe rekord befasues për kohën, në një garë të rreptë të tij me Shaqir Kafexhiun po të Teutës së tij. Arrijnë të dy në një kohë, por vendi i parë i kampionit është falë mbërritjes “dinake” të Dafës! Mund të duket diçka arkaike episodi i 74 vjetëve më parë, që elektrizon spektatorët, sepse në jetën e tyre ata nuk kishin parë skena të tilla që i interpreton Taq Dafa, i cili nuk kënaqet me kaq. Një ditë më vonë ai kërkon t’u dhurojë sportdashësve të pamatë spektaklin e radhës. Ai kërkon ta thyejë përsëri rekordin kombëtar. Kështu bëhet dhe ky sportist i rrallë i periudhës së Paraluftës, hyn si i pari në historinë e sportit kombëtar që themelon “skemën” e garave që zhvillohen vetëm për thyerje rekordi, çka do të vazhdonte me vrull në Shqipërinë sportive të Mbasluftës.

Shtypi njofton se: “Më 1 shtator, ditën e tretë të garave Taq Dafa hudhet në ujë për rekord të njiqind metrave, dhe me të vërtetë, me kapacitetin e tij që nderon mbarë Sportin Shqiptar, muejti të shënojë kohën mâ të vogël 1.9.4 tue u deklarue kështu rekordmen i Shqipnis…”.

Është një kampionat i rekordeve të cilësisë së lartë për kohën dhe gjithçka vendoset në këtë 30 gusht-1 shtator 1938. Ashtu si dhe për atletikën e lehtë do të fiksohen ata që Mbasluftës Partia do t’i quante “rekordet e Paraçlirimi të Atheut”. Në të vërtetë nuk do të thyheshin me aq lehtësi. Rezultatet pionieristike të Taq Dafës me shokë do të kishin guximin të rezistonin jo pak. Protagonisti legjendar për ne, Taq Dafa, është kampion kombëtar i Shqipërisë në 100 metra stil i lirë (me 1.09.9) edhe më 1945 e 1946, ndonëse pa e mbërritur rekordin historik të tij të vitit 1938! Në gara të ndryshme, ai është Kampion i Shqipërisë deri përtej vitit 1950! Mbi 20 vjet mbas titullit të tij të parë, atij të vitit 1931! Rast i vetëm në historinë e sportit shqiptar! Meriton një monument të vogël në qarqet sportive të Durrësit. Mjafton të kujtojmë se më 1955, rekordmeni i 100 metrave stil i lirë, i përkujtueshmi i madh Petrit Caslli, me shifrat 1.06.4 që i përkisnin fitimit të titullit të Mjeshtrit, nuk do të ishte fort larg rekordit të Paraluftës të Taq Dafës.

Tituj mirenjohje

Gjate gjithe periudhes qe Taq Dafa u aktivizua ne aktivitetet e ndryshme sportive, ai mori nje numer te konsiderueshem medaljesh dhe diplomash, disa prej te cilave jane pasqyruar ne kete material. Gjithashtu, pas vdekjes, organet e qeverisjes vendore ne qytetin e Durresit, Bashkia Durres, Federata Shqipetare e Notit e si dhe Shoqata Durresi, duke vleresuar kontributet e tij ne fushen e sportit kane dhene tituj te ndryshem sportv dhe tituj nderi si me poshte:

" Mjeshter Sporti "
Me vendim te Keshillit Bashkiak te Bashkise Durres, t'i vendosej e emrit te pishines se qytetit te Durresit " Pishina e qytetit Taq Dafa "

Tre vite më parë, pikërisht më 28 korrik 2015, Qeveria shqiptare akordoi një fond të veçantë për rehabilitimin e pishinës publike “Taq Dafa” në qytetin e Durrësit, një projekt ky me ndikim të gjerë publik. Pishina e re, tashmë ka një vit që është në funksion të plotë, e cila u ka shërbyer jo vetëm frekuentuesve, por edhe përmirësimit të imazhit të zonës ku është vendosur. E ndodhur pranë shëtitores “Taulantia”, dhe një sërë godinave me funksion social, edukativ e shoqëror, si Muzeu Arkeologjik, Kisha, Shkolla etj, pishina e rikonstruktuar, me ndërhyrjet që iu bënë, po shoqërohet me rigjallërimin e hapësirave përreth dhe me elemente të mobilimit urban. Kjo pishinë ofron mundësi të mira për trajnimin dhe formimin profesional të notarëve të qytetit të Durrësit, me tradita në këtë sport, por edhe atyre nga e gjithë Shqipëria.

Me vendim te Keshillit Bashkiak te Bashkise Durres,t'i vendosej emri i nje rruge ne qytetin e Durresit " Rruga Taq Dafa "

http://www.maps/place/Rruga+Taq+Dafa,+Durr%C3%ABs,+Albania/@41.320436,19.4421752,19.75z/data=!4m5!3m4!1s0x134fda441577be67:0xfede97585f93461a!8m2!3d41.3204861!4d19.442295

Me vendim te Keshillit Bashkiak te Bashkise Durres, ne daten 08/06/2011 i jepet Titullit " Qytetar Nderi " Me motivacionin " Per kontributin e shquar qe ka dhene ne sportin e notit duke qene simbol i qytetit te Durresit dhe te mbare vendit "
Dhenia nga Federata Shqiperate e Notit ne date 25/11/2002 e Dipllomes " Nderi i Notit Shqipetar " me motivacionin " Per nje kontribut te shquar ne zhvillimin e sportit te bukur te notit".

Foto nga aktivitetet sportive

Skeda:Me partizanin.jpg

Ekipi i Partizanit

Materiale Referuese

@@ Rreshti 394: / Rreshti 394: @@
 |0.55.8
 |Alex Jany
-|[[File:Flamur Francez.png|Flamur Francez]]
+|[[File:Flag of France.svg|65px|Flamur Francez]]
 |1.03.00
 |Siro Bachelli
@@ Rreshti 446: / Rreshti 446: @@
 |[[File:Flamur Shqipetar.png|Flamur Shqipetar]]
 |}
 == Shtypi lidhur me aktivitetin sportiv te Taq Dafes ==