Buatët: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
Fillim i ripunimit, te enwiki tashme asht ndryshuar
Rreshti 1: Rreshti 1:
Familja '''Bua''' apo '''Boua''', ka qenë një derë a farë fisnike arbërore<ref>{{Cite web |url=http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_01/01/2005_1283609 |title=Καθημερινή, 7 Ημέρες |accessdate=19 janar 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119073905/http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_01/01/2005_1283609 |archivedate=19 janar 2012 |url-status=dead }}</ref> ose [[Vllehët|vllehe]],<ref>{{Harvnb|Madgerau|2008|page=83.}}</ref> me prejardhje nga malësitë e Thesalisë ose Epirit.
Fisi '''Bua''', ka qenë një derë a farë fisnike shqiptare <ref>{{Cite web |url=http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_01/01/2005_1283609 |title=Καθημερινή, 7 Ημέρες |accessdate=19 janar 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119073905/http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_01/01/2005_1283609 |archivedate=19 janar 2012 |url-status=dead }}</ref> me prejardhje nga malësitë e Thesalisë ose Epirit.


== Emri ==
== Emri ==

Versioni i datës 10 korrik 2020 20:49

Fisi Bua, ka qenë një derë a farë fisnike shqiptare [1] me prejardhje nga malësitë e Thesalisë ose Epirit.

Emri

Sipas Zef Skiroit, Bua e ka prejardhjen nga një mbiemër apo emër i përveçëm që mbase rrjedh nga forma diminutive e emrit "Benedikt".[2] Një tjetër prejardhje e mundshme është nga buall.[3]

Historia

Sipas historianit dhe perandorit bizantin Kantakuzenit, më 1333 fara e Μπουοιοίων (sq. Buoiojon, Buatët) me ato të Μαλακασαίων dhe Μεσαριταίων (Malakasaion dhe Mesaritaion) zbritën nga malësitë e Thesalisë në ultësirë së bashku me 12 mijë Αλβανούς (arbërorë) të tjerë që premtuan se do të jetonin në paqe.[4] Ky pohim i Kantakuzenit[5] është përshkuar nga disa autorë; sipas Pukvilit (1825), Aravantinos (1857),[6] Jireček (1912),[7] Wace & Thompson (1914), Iorga (1917),[8] Th. Capidan (1920-1921) dhe Τ.J. Winnifrith (1993)[9] këta janë quajtur gabimisht arbërorë duke qenë vllehë. Ende ditët e sotme vllehët popullojnë lartësitë e Thesalisë, si atëherë.[10] Edhe historiani Hammond i konsideron vllehë dhe sipas tij quheshin arbër nga Kantakuzeni sepse vinin nga ato vise që quante Arbëri.[11]

Shuflaj flet për një simbiozë arbëro-vllehe në Pind që përvijoi dhe në farat që zbritën dhe më pas sunduan Thesalinë, Epirin, Atikën dhe Morenë.[12] Më 1400 i quajturi Μποκόης (Bokoes), sipas kronikës së Janinës, pushtoi qytetin nga Shpatajt deri kur këta e rimorën sërish më 1401. Sipas Skiroit kjo është një trajtë e mëhershme e emrit Bua, i cili në fillim ishte Buchia.[13]

Në Peloponez, grupe arbërishtfolëse u ftuan nga despotët e Mistrës kishin ardhur që në gjysmën e shek. XIV dhe fillim shek. XV. Pas rënies së Kostandinopojës më 1453, Thomai dhe Dhimitri, vëllezërit e perandorit Paleolog dhe despotë të Mistrës, ia dorëzuan gadishullin osmanëve. Shohim Pjetër Bua Sklepën (i çalë) në Arkadi[14] që ngre krye kundër despotëve prej taksave.[15] Përfshihet Manuel Kantakuzeni në përpjekje për t'ia shqitur despotatin Paleologëve; këta të fundit thërritën osmanët për ndihmë shtrimi të kryengritjes.[16]

Në fillimet e pushtimit osman shumë grupe arbërorësh bënë aleanca me venedikasit dhe emigruan drejt ishujve jonianë e më tej drejt gadishullit apenin, ku shërbyen si stradiotë. Më 1502 arbërorët u vendosën në Qefaloni me lejen e autoriteteve venedikase me kreun e tyre - ndër të tjerë - Zguro Kankadi Bua (Σγούρο Καγκάδη Μπούα), dhe po atë vit një ngulitje në ishullin e shkretuar të Itakës me në krye Theodor Bua Grivas.[17] Më 1490 Buatët gjenden në Librin e Artë të familjeve fisnike në ujdhesën e Korfuzit, zotërim tejdetar i Venedikut.[18] Në një letër drejtuar senatit venedikas më 30 prill 1541 u vendos që të themeloheshin katër njësi të armatosura arbërorësh ndër zotërimet venedikase në Kretë, Zante, Qefaloni dhe Korfuz, njëra prej të cilave drejtohej nga Paulo Bua Repushi.[19]

Ndër stradiotët më të famshëm të periudhës ishte Mërkur Bua, komandant që luftoi ndër shumë sheshbeteja evropiane.

Trashëgimia

Në historinë e arvanitëve, sipas Kostis Biris në librin e tij "Arvanitët: Dorët e Helenizmit", mendon se fara e Buave u zhduk tërësisht, ndërsa Aristidh Kola ishte i mendimit se prej Buave rrjedhin fara e Grivasve, Kladenjve, Shpatajve, Ljoshajve, Merkurajve dhe Murrikajve.[20] Sipas Skiroit, Buatët nuk ishin gjak me Shpatajt e mëpërparshëm.[21] Mbiemëri Bua, si emër vendbanimi në More vazhdoi deri më 1928, si Bujati.[22]

Burime

  1. ^ "Καθημερινή, 7 Ημέρες". Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2012. Marrë më 19 janar 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ Schirò & Biblioteca Apostolica Vaticana 1975, p. 15: "Ili R° 48 e 23, Val AAV 1367) che cita Paolo Spata come Paolo Sguros Spata e non Paolo Bua Spata, si deduce che « Bua » aveva il duplice valore di nome proprio (= Benedetto?) oppure di cognome. Ciò comporta che si debba scindere..."
  3. ^ Janua Linguarum: Series maior. Mouton. 1966. fq. 78. Namen wie Bua, "Buffel" {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Κόλλιας 1990, p. 129.
  5. ^ «...οι τα ορεινά της Θεσσαλίας νεμόμενοι Αλβανοί αβασίλευτοι Μαλακάσιοι, Μπούοιοι και Μεσαρίται από των φυλάρχων προσαγορευόμενοι, περί δισχιλίους και μυρίους όντες προσεκύνησαν ελθόντες και υπέσχεντο δουλεύσειν». Καντακουζηνός, έκδοση Βόννης, Ι, 474.
  6. ^ Αραβαντινός Παναγιώτης, Χρονογραφία της Ηπείρου, Αθήνα 1856, τομ. Α, σελ. 112, υποσημείωση.
  7. ^ Pipa 2014, p. 66.
  8. ^ Iorga Nicolae, Histoire des Roumains de la Peninsule des Balcans, Βουκουρέστι, 1919, p. 22 κλπ.
  9. ^ Winnifrith, Tom J. (1993). "The Vlachs of the Balkans: A rural minority which never achieved ethnic identity". Roots of rural ethnic mobilization. NY: New York University Press. fq. 120–1. ISBN 9780814787649. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ Σούλης Χρ. Γεώργιος, Περί των μεσαιωνικών αλβανικών φύλων των Μαλακασίων, Μπουΐων και Μεσαριτών. Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, ΚΓ' (1953), σ. 213.
  11. ^ Lemprière Hammond Nicholas Geoffrey, Migrations and invasions in Greece and adjacent areas, Noyes Press, 1976, p. 39.
  12. ^ Pipa, Arshi (2014) [1978]. "Trilogia Albanica III: Albanian Literature: Social Perspectives" [Trilogjia Albanika III: Letërsia shqipe: Perspektiva shoqërore]. Princi. fq. 51. ISBN 978-9928-4090-9-6. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Schiró Giuseppe, La genealogia degli Spata tra il XIV e XV sec. e due Bua sconosciouti, Rivista di Studi Bizantini e Neoellenici, Universita di Roma, Roma, 1971-1972, pp. 84-85.
  14. ^ Κόλλιας 1990, p. 184.
  15. ^ Cheetham 1981, p. 218.
  16. ^ Κόλλιας 1990, p. 187.
  17. ^ Κόλλιας 1990, pp. 205-206.
  18. ^ Sturdza, Mihail-Dimitri (1983). Dictionnaire historique et Genealogique des Grandes Familles de Grece d’Albanie et de Constantinople. Paris: M.-D. Sturdza. fq. 234. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Κόλλιας 1990, p. 204.
  20. ^ Κόλλιας 1990, p. 16.
  21. ^ Schirò 1971–1972, p. 81
  22. ^ Bellusci, Antonio (1994). Ricerche e Studi tra gli Arberori dell'Ellade - Da radici arbėreshe in Italia a matrici arberore in Grecia - Documenti e Testi. Cosenza: Centro ricerche socio-culturali G. Castriota. fq. 41. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografia

  • Α. Κόλλιας, Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων, Αθήνα, 1990 (6η έκδοση)
  • Κ. Μπίρης, Αρβανίτες - Οι Δωριείς του νεώτερου Ελληνισμού
  • Cheetham, Nicholas (1981). Mediaeval Greece. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10539-1. {{cite book}}: |ref=harv i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Buatët&oldid=2135783"