Malakasi: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Alltan (diskuto | kontribute) No edit summary |
Alltan (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 7: | Rreshti 7: | ||
==Historia== |
==Historia== |
||
Malakasit së bashku me fiset e tjera shqiptare, Buajt dhe Mesaretët pushtuan Thesalinë pas vitit 1318.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=289}} Sipas Alain Ducellier-it ata u larguan nga zonat e tyre të origjinës në Shqipëri për shkak të shtypjes shoqërore dhe trazirave.<ref>Kukudes 2003, p. 214</ref> NGL Hammondi përmend mbipopullimin në Shqipëri dhe nënpopullimin e Greqisë kontinentale si një faktor kontribues në migrime.<ref name="Hammond"/> Perandori Bizantin Gjon VI Kantakouzenos në ''Historinë'' e tij i regjistron ato si një nga fiset shqiptare që arriti një armëpushim me Perandorinë Bizantine në 1332-33.{{sfn|Fine|1994|p=253}} |
Malakasit së bashku me fiset e tjera shqiptare, Buajt dhe Mesaretët pushtuan Thesalinë pas vitit 1318.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=289}} Sipas Alain Ducellier-it ata u larguan nga zonat e tyre të origjinës në Shqipëri për shkak të shtypjes shoqërore dhe trazirave.<ref>Kukudes 2003, p. 214</ref> NGL Hammondi përmend mbipopullimin në Shqipëri dhe nënpopullimin e Greqisë kontinentale si një faktor kontribues në migrime.<ref name="Hammond"/ref> Perandori Bizantin Gjon VI Kantakouzenos në ''Historinë'' e tij i regjistron ato si një nga fiset shqiptare që arriti një armëpushim me Perandorinë Bizantine në 1332-33.{{sfn|Fine|1994|p=253}} |
||
Në historinë e Despotatit mesjetar të Epirit, ato paraqiten si një ndër fiset që mbështetën drejtuesit vendas shqiptarë në luftërat e tyre për të fituar kontrollin e rajonit kundër despotatit. Malakasi dhe Mazaraki rrethuan qytetin e Janinës në 1367-70 dhe përsëri në 1374-75 nën udhëheqjen e Pjetër Loshës, i cili ishte udhëheqësi i tyre.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=294}} Paqja u përmbyll në atë kohë, por në vitin 1377 Malakasi sulmoi përsëri Janinë por u mposhtën. Në vitin 1379, ata ishin përsëri midis atyre që rrethuan qytetin. Malakasi u rebelua në 1389 kundër Esau de 'Buondelmont-it.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=295}} Buondelmonti ishte një vasal osman të cilit i nevojiteshte mbështetje osmane për sundimin e tij kundër shqiptarëve. Mbas vdekjes së Muratit I në 1389 në betejën e Kosovës, shqiptarët në Epir bënë kryengritje. Malakasajt sulmuan territoret e Esaut rreth Janinës dhe Gjon Shpata sulmoi qytetin {{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=295}}.Malakasajt dhe Shpata formuan një aleancë për një sulm të drejtpërdrejtë kundër qytetit. Esau lidhi një pakt me sundimtarin Bizantin të Thesalisë. Në betejën vijuese, Malakasi u mposht. Në vitin 1390, Esau siguroi përsëri mbështetjen osmane dhe një ushtri e madhe osmane nën Evrenosin hyri në Epir për të luftuar kundër fiseve shqiptare, të cilët u detyruan të tërhiqeshin drejt zonave malore. Në vitin 1396 u arrit një pakt i ri antiosman midis Shpatës dhe Esaut kundër osmanëve, të cilët u mundën. Në 1411, Karlo I Toku u ngrit si zot i Janinës dhe siç është regjistruar në ''Kronikë'' një ''Stephanos Bouisavos'' , i cili mund të jetë nga Malakasi mori titullin protostrator{{sfn|PLP|loc=19769. Μπουΐσαβος, Στέφανος}}, megjithëse shumica e burimeve e konsiderojnë Bouisavosin si serb.<ref>{{cite book |last1=Ellis |first1=Steven G. |last2=Klusáková |first2=Lud'a |title=Imagining Frontiers, Contesting Identities |date=2007 |publisher=Edizioni Plus |isbn=978-88-8492-466-7 |page=152 |url=https://books.google.gr/books?id=3zXFCs9EfEYC&pg=PA441&dq= |language=en |quote=VIII, n. 19769) and A. Rigo (Lo Horismòs di Sinân Pascià, la presa di Ioannina (1430) e la “lettera” del sultano MurâdII, in “Θησαυρίσματα“, 1998, XXVIII, p. 64) have a different opinion and say he is an Albanian from the clan of the Malakasaioi.}}</ref><ref>{{cite book |last1=Ellis |first1=Steven G. |last2=Klusáková |first2=Lud'a |title=Imagining Frontiers, Contesting Identities |date=2007 |publisher=Edizioni Plus |isbn=978-88-8492-466-7 |page=152 |url=https://books.google.gr/books?id=3zXFCs9EfEYC&pg=PA441&dq= |language=en |quote=It seems probable, from an onomastic and political point of view, that he was a Serb, an opinion shared by D. Nicol, Kordoses, Schiro and after him the PLP and A Rigo, in 'Θησαυρίσματα' have a different opinion and say he is an Albanian from the Malakasaioi.}}</ref> |
Në historinë e Despotatit mesjetar të Epirit, ato paraqiten si një ndër fiset që mbështetën drejtuesit vendas shqiptarë në luftërat e tyre për të fituar kontrollin e rajonit kundër despotatit. Malakasi dhe Mazaraki rrethuan qytetin e Janinës në 1367-70 dhe përsëri në 1374-75 nën udhëheqjen e Pjetër Loshës, i cili ishte udhëheqësi i tyre.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=294}} Paqja u përmbyll në atë kohë, por në vitin 1377 Malakasi sulmoi përsëri Janinë por u mposhtën. Në vitin 1379, ata ishin përsëri midis atyre që rrethuan qytetin. Malakasi u rebelua në 1389 kundër Esau de 'Buondelmont-it.{{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=295}} Buondelmonti ishte një vasal osman të cilit i nevojiteshte mbështetje osmane për sundimin e tij kundër shqiptarëve. Mbas vdekjes së Muratit I në 1389 në betejën e Kosovës, shqiptarët në Epir bënë kryengritje. Malakasajt sulmuan territoret e Esaut rreth Janinës dhe Gjon Shpata sulmoi qytetin {{sfn|Sansaridou-Hendrickx|2017|p=295}}.Malakasajt dhe Shpata formuan një aleancë për një sulm të drejtpërdrejtë kundër qytetit. Esau lidhi një pakt me sundimtarin Bizantin të Thesalisë. Në betejën vijuese, Malakasi u mposht. Në vitin 1390, Esau siguroi përsëri mbështetjen osmane dhe një ushtri e madhe osmane nën Evrenosin hyri në Epir për të luftuar kundër fiseve shqiptare, të cilët u detyruan të tërhiqeshin drejt zonave malore. Në vitin 1396 u arrit një pakt i ri antiosman midis Shpatës dhe Esaut kundër osmanëve, të cilët u mundën. Në 1411, Karlo I Toku u ngrit si zot i Janinës dhe siç është regjistruar në ''Kronikë'' një ''Stephanos Bouisavos'' , i cili mund të jetë nga Malakasi mori titullin protostrator{{sfn|PLP|loc=19769. Μπουΐσαβος, Στέφανος}}, megjithëse shumica e burimeve e konsiderojnë Bouisavosin si serb.<ref>{{cite book |last1=Ellis |first1=Steven G. |last2=Klusáková |first2=Lud'a |title=Imagining Frontiers, Contesting Identities |date=2007 |publisher=Edizioni Plus |isbn=978-88-8492-466-7 |page=152 |url=https://books.google.gr/books?id=3zXFCs9EfEYC&pg=PA441&dq= |language=en |quote=VIII, n. 19769) and A. Rigo (Lo Horismòs di Sinân Pascià, la presa di Ioannina (1430) e la “lettera” del sultano MurâdII, in “Θησαυρίσματα“, 1998, XXVIII, p. 64) have a different opinion and say he is an Albanian from the clan of the Malakasaioi.}}</ref><ref>{{cite book |last1=Ellis |first1=Steven G. |last2=Klusáková |first2=Lud'a |title=Imagining Frontiers, Contesting Identities |date=2007 |publisher=Edizioni Plus |isbn=978-88-8492-466-7 |page=152 |url=https://books.google.gr/books?id=3zXFCs9EfEYC&pg=PA441&dq= |language=en |quote=It seems probable, from an onomastic and political point of view, that he was a Serb, an opinion shared by D. Nicol, Kordoses, Schiro and after him the PLP and A Rigo, in 'Θησαυρίσματα' have a different opinion and say he is an Albanian from the Malakasaioi.}}</ref> |
||
Versioni i datës 10 korrik 2020 22:06
Malakasi ishte një fis historik shqiptar në Epir, Thesali dhe më vonë Greqinë jugore mesjetare. Emri i tyre është një referencë për zonën e origjinës së tyre, Mallakastra në jug të Shqipërisë . Ato paraqiten në të dhënat historike si një ndër fiset shqiptare që sulmuan dhe pushtuan Thesalinë pas vitit 1318 dhe përgjatë shekullit XIV ishin aktive në luftimet e Despotatit Shqiptar të Artës kundër Despotatit të Epirit .
Emri
Burimet kryesore historike për Malakasajt janë Historia e Gjon VI Kantakouzenosit e shkruar në gjysmën e dytë të shekullit XIV dhe Kronika e Tokos, shkruar në fillim të shekullit XV. Te këto fisi dokumentohet si Malakasaioi.[1] Në regjistrimet veneciane të kolonëve shqiptarë në Greqinë e Jugut, ata përmenden si Malacassi . Emri mendohet se i referohet rajonit të origjinës së tyre në rrafshinën e Mallakastrës në jug të Shqipërisë[2]. Disa valë migrimesh nga ky rajon u vendosën në Greqinë Jugore dhe Italinë. Si një emërtim, Malakasa ishte një mbiemër tipik shqiptar i kolonëve, të cilët ishin të ftuar kryesisht nga venedikasit për tu vendosur në Greqinë e Jugut , disa prej të cilëve më vonë u vendosën në Itali. Ato përmenden në mbiemrat e themeluesve të bashkësive arbëreshe të San Demetrio Corone dhe Palazzo Adriano në 1488. [2]
Historia
Malakasit së bashku me fiset e tjera shqiptare, Buajt dhe Mesaretët pushtuan Thesalinë pas vitit 1318.[3] Sipas Alain Ducellier-it ata u larguan nga zonat e tyre të origjinës në Shqipëri për shkak të shtypjes shoqërore dhe trazirave.[4] NGL Hammondi përmend mbipopullimin në Shqipëri dhe nënpopullimin e Greqisë kontinentale si një faktor kontribues në migrime.Gabim referencash: Etiketë <ref>
e pavlefshme;
emra të pavlefshëm, p.sh. shumë[5]
Në të njëjtën kohë, ata gjithashtu filluan të vendosen në Greqinë Jugore. Në Atikë ( Malakasa ) dhe Elis, dy vendbanime të dallueshme u krijuan prej tyre. Ata gjithashtu figurojnë në refugjatët shqiptarë që themeluan San Demetrio Coronen dhe Palazzo Adriano . Në malet e Pindusit dhe kufirin midis Thesalisë dhe Epirit, ekziston një fshat i quajtur Malakasi dhe në kohërat osmane ka ekzistuar një nahije me emrin Malakasi në rajon. Banorët e saj u regjistruan në shekullin XIX si vllahishtfolës. Origjina e tyre është e diskutueshme. Giuseppe Valentini mbështeti teorinë se ata ishin pasardhës të Malakasit origjinal që kishin adoptuar arumunët pas bashkëjetesës shekullore me vllehët.[2] NGL Hammondi i konsideroi ata një fis të ndryshëm nga ai shqiptar, i cili zbriti në Thesali në vitin 1334 pas dyndjeve të para shqiptare dhe që u regjistrua me një emër të ngjashëm në të dhënat historike, sepse ata të dy vinin me origjinë nga rrafshi i Mallakastrës.<ref name="Hammond">{{harvnb|Hammond|1976|p=59:
References
- ^ Nicol 1984, f. 145.
- ^ a b c Valentini 1956, p. 306
- ^ Sansaridou-Hendrickx 2017, f. 289.
- ^ Kukudes 2003, p. 214
- ^ Ellis, Steven G.; Klusáková, Lud'a (2007). Imagining Frontiers, Contesting Identities (në anglisht). Edizioni Plus. fq. 152. ISBN 978-88-8492-466-7.
It seems probable, from an onomastic and political point of view, that he was a Serb, an opinion shared by D. Nicol, Kordoses, Schiro and after him the PLP and A Rigo, in 'Θησαυρίσματα' have a different opinion and say he is an Albanian from the Malakasaioi.
Bibliography
- Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-08260-5
{{citation}}
:|ref=harv
i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Nicol, Donald MacGillivray (1984). The Despotate of Epiros, 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge University Press. ISBN 9780521261906.
{{cite book}}
:|ref=harv
i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond (1976). Migrations and invasions in Greece and adjacent areas. Noyes Press. ISBN 978-0-8155-5047-1.
{{cite book}}
:|ref=harv
i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Valentini, Giuseppe (1956). Il diritto delle comunità nella tradizione giuridica albanese; generalità. Vallecchi.
{{cite book}}
:|ref=harv
i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Sansaridou-Hendrickx, Thekla (2017). "The Albanians in the Chronicle(s) of Ioannina: An Anthropological Approach". Acta Patristica et Byzantina. 21 (2). doi:10.1080/10226486.2010.11879131.
{{cite journal}}
:|ref=harv
i pavlefshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Asterios I. Kukudes (2003). The Vlachs: Metropolis and Diaspora. Zitros Publ. ISBN 978-960-7760-86-9.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Hammond, Nicholas (1987). Tom Winnifrith (red.). The Vlachs: The History of a Balkan People. Duckworth. fq. 120. ISBN 978-0-7156-2135-6.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - Stampa:Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit