Qiproja: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

(View all pending changes)

[Redaktim i kontrolluar]

[redaktim i pashqyrtuar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 11 tetor 2020 16:28

35°N 33°E / 35°N 33°E / 35; 33

Republika e Qipros (greqisht: Κυπριακή Δημοκρατία, Kypriakí Dimokratía; turqisht: Kıbrıs Cumhuriyeti) apo Qipro (greqisht: Κύπρος, Kýpros; turqisht: Kıbrıs) është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në Detin Mesdhe, 113 kilometra në jug të Turqisë dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të Sirisë. 37 % i territorit të Republikës së Qipros është nën administrimin e Turqisë që nga 1974 (shiko Qiproja Veriore). Vendi ka dy gjuhë zyrtare: Greqishtja dhe Turqishtja.

Qiproja është vend ishullor në skajin verilindor të Detit Mesdhe, më afër Turqisë se Greqisë, i banuar shumë herët dhe i njohur për shfrytëzimin e bakrit, prej nga rrjedh edhe emri i tij. Më parë ka qenë i banuar kryesisht nga greko-qipriotët por më vonë edhe nga turko-qipriotët. Nga natyra vend tipik mesdhetar.

Në vitin 1974, pas një tentimi të juntës ushtarake greke për ta bashkuar me Greqinë, ushtria turke ndërhyri, pushtoi dhe e ndau ishullin në dy pjesë. Pjesa Greke (Limasol, Larnaka, Famagusta) me 5896 km² (63,7 %). Pjesa Turke (Girne, Gyzeljurt, Dipkarpaz) me 3355 km² (36,3 %).

Qipro është republikë që nga viti 1960 dhe më parë ka qenë koloni Angleze. Më datë 01.05.2004 pjesa Greke e Qipros u anëtarësua në BE, përkundër votimit grek kundër bashkimit të ishullit ndërsa Turqit votuan për bashkim.

Historia

Politika

Qiproja është Republikë Presidenciale, ku Presidenti i Qipros ka rol ekzekutiv. Presidenti i Qipros është Nicos Anastasiades.

Njësitë administrative

Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Qipros

Qipro ndahet në gjashtë njësi administrative

Gjeografia

Artikulli kryesor: Gjeografia e Qipros

Sipërfaqja e përgjithshme e Qipros së bashku me pjesën veriore është 9.250 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35° 00' V, 33° 00' L dhe 9.240 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 10 km² ujë.

Në vitin 1958 ne Qipro jetuan 639 mijë greko-qipriotë (85 %) dhe 88 mije turko-qipriotë (12 %).

Vija bregdetare e Qipros është 648 km e gjatë ndërsa të gjatësia për kufiri tokësorë me bazat britanike (Akrotiri dhe Dhekelia), nuk është e dhënë.

Klima e Qipros është Mesdhetare, me verë të nxehtë e të thatë dhe dimër të ftohtë.

Relievi i Qipros në pjesën qendrore është terren me rrafshnalta ndërsa në veri dhe jug terren malorë. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit të detit Mesdhe dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1.951 metrave në vendin e quajtur "Mali Olimpik" (ang.: Mount Olympus) në veriperëndim të vendit.

Demografia

Feja

Komuniteti greko-qipriot është pothuajse tërësisht në kishën ortodokse greke të Qipros , e cila është autonome. Turko-qipriotët, megjithatë, i përkasin fesë Islame. Janë edhe pakicat e Armenëve, katolikëve, Maronitë, Latins doktrinë, Anglikanë dhe protestantëve.

Gjuha dhe etnike

Gjuhët zyrtare janë greqisht dhe turqisht. Në ishullin e Qipros, greko-qipriotët përbejnë rreth 78% të popullsisë, turko-qipriotët 18%, ndërsa kombësitë e mbetur 5% ndryshme (armenëve, Maronite, angleze, etj.).

Arsim

Arsimi fillor është gjashtë vjet, falas dhe e detyrueshme. Arsimit mesatare është gjithashtu i lirë dhe është e ndarë në dy cikle dhe tre-vjeçar. E parë (të shkollave të mesme) është i detyrueshëm. Shkolla e dytë (të larta ose të arsimit profesional) është opsional. Ka shumë institucione të arsimit të lartë (publike dhe private). Më parë, greko-qipriotët që dëshironin të studimit në institucionet e lartë u detyruan të mbështetet në universitetet e huaja, por kryesisht në Greqi. Që nga viti 1992, megjithatë, e krijuar në Universitetin e Qipros. Analfabetizmit, në territorin e lirë të Qipros është e kufizuar në 2,4 %, ndërsa në territoret e pushtuara nga Turqia, i mbyllur në 16,7 %.

Kultura

Të tjera

Telekomunikacioni
Transporti
Ushtria
Pushime

Lidhje të jashtme

Qeveria: Republic of Cyprus
Kryetari
Parlamenti
Ministria e informimit: Press and Information Office
Statistical Service of the Republic of Cyprus

Commons: Qiproja – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

Shih edhe

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Qipros është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.

@@ Rreshti 12: / Rreshti 12: @@
 |PBB: PËR BANOR        = 26.109
 }}
-'''Republika e Qipros''' ([[gjuha greke|greqisht]]: ''Κυπριακή Δημοκρατία'', ''Kypriakí Dimokratía''; [[gjuha turke|turqisht]]: ''Kıbrıs Cumhuriyeti'') apo '''Qipro''' (greqisht: Κύπρος, ''Kýpros''; turqisht: ''Kıbrıs'') është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në [[Deti Mesdhe|Detin Mesdhe]], 113 kilometra në jug të [[Turqia|Turqisë]] dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të [[Siria|Sirisë]].  37 % i territorit të Republikës së Qipros është okupuar nga Turqia që nga [[1974]] (shiko [[Qiproja Veriore]]). Vendi ka dy gjuhë zyrtare: [[Gjuha greke|Greqishtja]] dhe [[Turqishtja]].
+'''Republika e Qipros''' ([[gjuha greke|greqisht]]: ''Κυπριακή Δημοκρατία'', ''Kypriakí Dimokratía''; [[gjuha turke|turqisht]]: ''Kıbrıs Cumhuriyeti'') apo '''Qipro''' (greqisht: Κύπρος, ''Kýpros''; turqisht: ''Kıbrıs'') është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në [[Deti Mesdhe|Detin Mesdhe]], 113 kilometra në jug të [[Turqia|Turqisë]] dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të [[Siria|Sirisë]].  37 % i territorit të Republikës së Qipros është nën administrimin e Turqisë që nga [[1974]] (shiko [[Qiproja Veriore]]). Vendi ka dy gjuhë zyrtare: [[Gjuha greke|Greqishtja]] dhe [[Turqishtja]].
 Qiproja është vend ishullor në skajin verilindor të Detit Mesdhe, më afër Turqisë se Greqisë, i banuar shumë herët dhe i njohur për shfrytëzimin e bakrit, prej nga rrjedh edhe emri i tij. Më parë ka qenë i banuar kryesisht nga greko-qipriotët por më vonë edhe nga turko-qipriotët. Nga natyra vend tipik mesdhetar.