Sulltanesha Kosem

Qësem Sulltana Hanëm

Qësem Sulltana Hanëm (1589-1651) e njohur në fillimet e saj edhe si Sulltanesha Mahpejqer, ishte sulltanesha më e fuqishme e historisë së Perandorisë Osmane pas sulltaneshes Hyrrem dhe nëna e 3 sulltanëve. Ajo fitoi reputacion gjatë sundimit të Sulltan Ahmeti I si konkubina e preferuar e tij dhe më vonë gruaja e tij legale. Që atëherë Kosem ndikonte në politikat e perandorisë duke u bërë edhe këshilltarja e sulltanit. Sulltanesha Kosem ishte nënë sulltaneshë gjatë regjimit të 3 sulltanëve, Murati IV, Ibrahimi dhe nipit të saj sulltan Mehmeti IV. Sulltanesha Kosem ishte e para grua që kishte të drejtë legjitime të merrte vendime në emer të padishahut, në rolin e regjentes, si fillim nga 1623-1632 në epoken e Muratit IV dhe pastaj nga 1648-1651 në epoken e Mehmetit IV.

Vitet e para të jetës

Sulltanesha Kosem lindi në një ishull të Greqisë që quhet Kefalonia. Ajo ishte vajza e një prifti ortodoks që quajtur Enzo. Emri i saj i fëmijërisë ishte Anastasia. Anastasia ishte një vajzë tipike greke e kohë, e cila merrej me bujqësi dhe blegtori por ngaqe ishte vajza e një intelektuali, ajo edhe studionte. Anastasia njihej për bukurinë e saj dhe sytë e saj me ngjyre, gojëdhënat tregojnë se ishte një pikturë e portretit të saj të cilen e kishte Sulltan Ahmeti që bëri këtë të fundit të dashurohej me të. Anastasia dinte të këndonte dhe kishte një zë të fuqishëm. Në moshën 14 vjeçare në 1603, ajo u grabit me forcë nga ushtarët osmanë me urdhër të sulltaneshës Safije, për tu dërguar në sarajet e sulltanit si konkubinë e tij.

Jeta si sulltanesha e preferuar e sulltanit

Kur Sulltanesha Kosem atëherë me emrin Anastasia erdhi në haremin e Sulltan Ahmetit I, fillimisht Sulltanesha Safije i vëndosi emrin Mahpejqer. Ajo ishte e ndrojtur, e sinqertë dhe nuk ishte përballur kurrë me intrigat dhe jeten e sarajeve. E mërzitur nga kjo, Anastasia tentoi disa herë të arratisej deri kur u takua me sulltan Ahmetin. Ajo mendonte se sulltani ishte një burrë i vjetër që do ta përdorte si konkubinë dhe nuk e dinte se djali qe ajo filloi të dashuronte ishte vetë Sulltan Ahmeti. Anastasia apo Mahpejqer mbajti këtë emer deri kur Sulltan Ahmeti i vëndosi emrin Kosem, që do të thotë "udhëheqëse". Këtë emer Ahmeti ia vëndosi sepse ishte Kosem ajo që e shpëtoi atë kur ai u sëmur nga sëmundja e lisë dhe askush nuk e mendonte se do të shpëtonte. Në 1605 ajo lindi djalin e saj të parë dhe djalin e dytë të sulltanit, Mehmetin, duke u bërë kështu sulltaneshë e Perandorisë Osmane. Duke këshilluar Sulltan Ahmetin ajo filloi të ndikonte në politikat e perandorisë dhe jo vetëm, Sulltanesha Kosem bënte bamirësi dhe dëgjonte hallet e popullit dhe u bë kështu një sulltaneshë shumë e dashur nga populli. Fuqia e saj nuk mbeti me kaq, me një zgjuarsi që e karakterizonte, Sulltanesha Kosem arriti të rrisë influencën e saj në ushtri dhe në këshill, kjo bëri që fjala e saj të dëgjohej më shumë. Ajo "fitoi" luftën me kundërshtaren e saj të betuar Sulltaneshën Safije, duke e dërguar këtë të fundit në sarajet e vjetra për shumë vite.

Me 1617 Sulltan Ahmeti vdiç duke i lënë amanet Sulltaneshës Kosem fëmijët. Kjo e fundit për të ruajtur fëmijët e saj, ndryshoi ligjin 300 vjeçar të trashëgimisë duke i dhënë të drejten e fronit pasardhësit më të madh në moshë. Si rrjellojë, ishte princ Mustafai që u bë sulltan dhe jo djali i madh Sulltan Ahmetit princ Osmani. Sulltan Mustafai I vuante nga paqëndrueshmeria mendore dhe ishte një sulltan kukull i cili drejtohej nga nëna e tij Sulltanesha Halime dhe veziri i dytë Davut Pasha. Sulltaneshë Halime për të treguar forcen e saj urdhëroi syrgjenosjen e Sulltaneshës Kosem në sarajet e vjetra dhe vrasjen e të gjithë princave, Osmanit, Mehmetit, Muratit, Bajazitit, Kasemit dhe Ibrahimit. Kjo gjë nuk ndodhi pasi Sulltanesha Kosem me mbështetjen e këshillit dhe jeniçerëve e ndaloi. Syrgjenosja e saj në sarajet e vjetra zgjati vetëm 3 mua pasi ajo do të rrëzonte Sulltan Mustafain I nga froni në 1618 për të vëndosur djalin e Sulltan Ahmetit princ Omanin, i cili u bë Sulltan Osmani II. Mosmarrëveshjet me Osmanin II filluan kur ky i fundit vrau vëllain e tij dhe djalin e Sulltaneshës Kosem princ Mehmetin. Sulltanati i Osmanit II do të zgjaste vetëm 4 vjet sepse ky i fundit do të rrëzohej nga jeniçerët me komplot nga Sulltanesha Halime për të vëndosur përsëri Sulltan Mustafain I. Regjimi i dytë i tij zgjati 1 vit e gjysëm me Sulltaneshën Kosem që në 1623 rrëzoi përfundimisht Sulltan Mustafain I nga froni dhe e mbylli në dhomen e izoluar. Ajo vëndosi në fron djalin e saj të dytë Sulltan Muratin IV që ishte vetëm 11 vjeç dhe u bë për herë të parë në historinë e Perandorisë Osmane një sulltaneshë që kishte të drejtë legjitime për të marrë vendime, në rolin e regjencës.

Vdekja

Sulltanesha Kosem vdiq ne moshen 65 ose 70 vjecare. Ajo vdiq ne gjendje te mjerueshme duke u ekzekututar ose duke u vrare me litar ne fyt. Por shkaqet qe e sollen ishte armiqesia qe kshte me nusen e djait qe ishte Sulltanesha Turhan. Ne ate kohe Kosem sapo kishte vrare djalin e saj Ibrahimin por ajo nuk kishte vrare vetem ate por edhe djemte e tjere te saj . Kosem ka qene nena e 3 Sulltaneve. Sulltanesha Turhan kerkonte me doemos qe ajo te ishte nena Sulltaneshe . Sepse djali i saj ishte edhe ajo mund te bente cfare te donte . Pasi Kosem u plak shume ajo pati tentuar qe te helmonte Padishahun sepse asaj nuk i kishte pelqyer qe ne fron ishte djali i Turhan edhe ajo nuk mund te bente asgje sepse nuke lejonte Turhan qe ajo te Udheheqte vendin. Kosem donte qe ai te vdiste duke u helmuar me qumesht por Turhan e morri vesh ate ne momentin e fundit. Edhe qe aty filluan armiqesite midis te dyjave. Turhan kishte mbledhur te gjithe njrezit e saj te besuar per te mpshtur ose per te vrare Kosemin . Por edhe Kosem kishte njerezit e saj te besuar . Pasi njerezit e Turhan vdiqen Kishte mbetur vetem Kosemin por edhe ate vrane duke e ekzekutuar . Ne fund mbati vetem Turhan bashke me njerezit e saj te besuar edhe me Mehmetin gjithashtu. Por ne dore kosem kishte edhe unazen Jeshile qe vetem Sulltaneshat e fuqishme e merrnin ate . Edhe unazen e mori Turhan qe ajo u be edhe nena e Sulltaneshe . Edhe perandorine osmane ngeli ne doren e NENES SULLTANESHE TURHANIT edhe PADISHAHUT MEHMET.

Në kinematografi

Një film serial turk nga kompania Tims Production për jetën e Sulltaneshës Kosem i titulluar Muhteşem Yüzyil: Kösem. Në rolin e Anastasia, vajzës greke është Anastasia Tsilimpiou, në rolin e të preferuares së sulltanit është Beren Saat dhe në rolin e nënës sulltaneshë Nurgül Yeşilçay.