Angjelina Araniti: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 10 janar 2021 16:02

Angjelina Araniti Komneni (l. shek. XV, Berat - v. 30 korrik 1520, Krushedoli; shqip: Angjelina Arianit Komneni, Shën Angjelina, Shën Angjelina e Krujës (?), Shën Angjelina e Arbërisë, serbisht: Angelina Branković, Мати Ангелина, Ангелина Бранковић, Shën Angjelina e Serbisë) ishte një despoteshë e shekullit XV, bashkëshortja e despotit serb Stefan Brankoviq. Ajo rridhte nga një familje fisnike shqiptare dhe ishte kunatë e Skënderbeut. Për jetën e saj të devotshme ajo është shpallur shenjtore dhe nderohet si e tillë nga Kisha ortodokse serbe.

Jeta

Angjelina Aranit Komneni u lind në Berat, në kohën kur shumica e shqiptarëve ishin të krishterë ortodoksë^[1] dhe ishte bija e gjashtë e fisnikut Gjergj Arianit Komneni.^[2] Angjelina ishte e motra e Donika Kastriotit, e cila ishte gruaja e Gjergj Kastrioti Skënderbeut.^[3] Angjelina u martua me udhëheqësin serb Stefan Brankoviq (afro. 1460—1461) në Shkodër,^[4] të birin e despotit serb Gjuragj Brankoviq (afro. 1427—1456).^[5]^[6]

Njohja e saj me Stefanin e verbër, djalin e Despotit të Sërbisë, ndodhi më 1460 kur ai erdhi për vizitë tek Skënderbeu.

Angjelina dhe Stefani patën dy djem Gjergjin (Maksim) e Joanin^[4] dhe dy (ose tre) vajza Maria, Milica (e ndoshta dhe Irena). Zonja Angjelina dhe despoti Brankoviq u larguan për në territoret e Lidhjes së Lezhës dhe më pas në Friuli, Itali, kur Despotati serb dhe territoret e Lidhjes u pushtuan nga Perandoria Osmane.^[3] Territori i despotatit që nga viti 1459 ishte nën pushtimin osman.

Stefan Stefan Brankoviq vdiq në vitin 1476. Në vitin 1485, me shpalljen e të birit, Gjergjit, despot titullar i Despotatit serb në ekzil Angjelina shkoi në Mbretërinë e Hungarisë. Me vete mori edhe eshtrat e të shoqit. Mbreti hungarez Mateja i jep në pronësi qytetin dhe pasurinë e Kupinovës në Vojvodinë. Duke parë se ajo vetë nuk ishte në gjendje të mbante të gjithë manastiret, i shkruan një letër prekëse Princit të Madh të Moskës, Vasilit III Ivanoviq:

Pushteti tonë po i vjen fundi, ndërsa tëndi sa vjen e rritet. Prandaj edhe të marresh përsipër detyren tonë për tu përkujdesur e ndihmuar Kishat edhe manastiret e shenjta, të ngritura prej të parëve tuaj të pershpirtshem edhe të mitë.
— Letër e Angjelinës drejtuar Princit të Moskës, Vasilit III Ivanoviq

Me ndihmat që dërgoi Vasili III, Angjelina ndërtoi Manastirin e Krushedolit dhe disa manastire të tjerë. Besohet se ndërtimi i këtij manastiri filloi në vitin 1509. Më vonë Angjelina u bë murgeshë në Manastirin e Krushedolit, në malin Frushka Gora, Syrmia, ku edhe vdiq në fillim të shek. XVI.^[3] Eshtrat e saj u ruajtën në këtë manastir. Më 1716, kur turqit u vunë zjarrin këtyre kishave dhe manastireve, murgeshat arritën ta shpëtojnë vetëm një pjesë të eshtrave të Shën-Angjelinës, dorën e majtë, që sot e kësaj dite ruhet në kivotin e kishës së Manastirit të Krushedolit.^[4]

Ajo nderohet si shenjtore nga Kisha ortodokse serbe me emrin Shën Angjelina e Serbisë dhe dita e saj festohet më 30 korrik dhe më 10 dhjetor.^[3]^[5] Kulti i saj dhe i bashkëshortit të saj Stefanit si shenjtorë, u ngritën për shkak të jetës së vuajtur që kaluan. Angjelina gjatë gjithë jetës u përpoq të ndihmojë të varfërit. Ajo shkroi një hagiografi të njohur si Hagiografia e Nënë Angjelinës (serbisht: Житије мајке Ангелине).

Mirënjohje

Kisha ortodokse serbe e ka shpallur Angjelinën shenjtore dhe kremton diten e saj më 12 gusht/30 korrik dhe 23/10 dhjetor. Shumë kisha të tjera në Serbi mbajnë ikona ose emrin e saj. Manastiri në Prats-de-Mollo-la-Preste, Francë mban një statujë të Angjelinës. Rrethanat se si është vendosur një statujë ortodokse në një manastirn katolik ende nuk dihen. Në Beograd një rrugë mban emrin majke Angeline (serbisht: Мати Ангелина) 44°47′18″N 20°31′09″E / 44.788308°N 20.519146°E / 44.788308; 20.519146.

Literatura

Artikuj gazete

Artikulli Shën Angjelina Shqiptare, e bija e Arianit Komnenit : Historia e princeshës shqiptare, që ngriti Manastirin e Krushedolit në Serbi Republika. - nr. 268, 11 nëntor, 2001, faqe. 21
Artikulli Shenjtore shqiptare në Manastirin Kushedol të Vojvodinës : Shën Angjelina Shqiptare Gazeta 55. - Nr. 200, 24 gusht, 2002, f. 16

Dokumente dhe libra

Elsie, Robert (2000). A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture. New York University Press. fq. 9. ISBN 0-8147-2214-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Slobodan Mileusnić: Serbët e shenjtë (serbisht: Свети Срби/Sveti Srbi) , Novi Sad 2000

Lidhje të jashtme

Commons: Shën Angjelina – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
Radovan Pilipović. "Sremski Brankovici". Marrë më 2013-02-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)^{[lidhje e vdekur]}

Referimet

^ "Lives of the Serbian Saints, by Voyeslav Yanich". Arkivuar nga origjinali më 27 prill 2014. Marrë më 5 prill 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Musachi, John (1515). "John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty". Arkivuar nga origjinali më 10 shtator 2010. Marrë më 3 tetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b ^c ^d Elsie, Robert (2000). A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture. New York University Press. fq. 9. ISBN 0-8147-2214-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b ^c Pirro Prifti (31 dhjetor 2010). "Shënjtorja Ortodokse Shqiptare Angjelina Araniti (Komneni), dhe Kisha Ortodokse Shqiptare". Marrë më 5 prill 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b St. Angelina of Serbia
^ Saint Angelina of Serbia

[1] "Lives of the Serbian Saints, by Voyeslav Yanich". Arkivuar nga origjinali më 27 prill 2014. Marrë më 5 prill 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Musachi, John (1515). "John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty". Arkivuar nga origjinali më 10 shtator 2010. Marrë më 3 tetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Elsie-3] Elsie, Robert (2000). A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture. New York University Press. fq. 9. ISBN 0-8147-2214-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[pirroprifti-4] Pirro Prifti (31 dhjetor 2010). "Shënjtorja Ortodokse Shqiptare Angjelina Araniti (Komneni), dhe Kisha Ortodokse Shqiptare". Marrë më 5 prill 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Antiochian-5] St. Angelina of Serbia

[6] Saint Angelina of Serbia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
 {{Ky artikull|Ky artikull bën fjalë për jetën e shenjtores Angjelina nga familja e aranitëve dhe jo për motrën e Skënderbeut [[Angjelina Kastrioti]]n.}}
 [[Skeda:Sv. Angelina, freska u manastiru Krušedol.jpg|thumb|250px]]
-'''Angjelina Araniti Komneni''' (l. [[shekulli XV|shek. XV]], [[Berati|Berat]] - v. [[30 korrik]] [[1520]], [[Krushedoli]]; {{lang-sq|Angjelina Arianit Komneni, Shën Angjelina, Shën Angjelina e Krujës (?), Shën Angjelina e Arbërisë}}, {{lang-sr|Angelina Branković, Мати Ангелина, ''Ангелина Бранковић'', Shën Angjelina e Serbisë}}) ishte një [[despoti|despoteshë]] e [[shekulli XV|shekullit XV]], bashkëshortja e despotit [[serbët|serb]] [[Stefan Brankoviç]]. Ajo rridhte nga një familje fisnike [[shqiptarët|shqiptare]] dhe ishte kunatë e [[Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)|Skënderbeut]]. Për jetën e saj të devotshme ajo është shpallur shenjtore dhe nderohet si e tillë nga [[Kisha ortodokse serbe]].
+'''Angjelina Araniti Komneni''' (l. [[shekulli XV|shek. XV]], [[Berati|Berat]] - v. [[30 korrik]] [[1520]], [[Krushedoli]]; {{lang-sq|Angjelina Arianit Komneni, Shën Angjelina, Shën Angjelina e Krujës (?), Shën Angjelina e Arbërisë}}, {{lang-sr|Angelina Branković, Мати Ангелина, ''Ангелина Бранковић'', Shën Angjelina e Serbisë}}) ishte një [[despoti|despoteshë]] e [[shekulli XV|shekullit XV]], bashkëshortja e despotit [[serbët|serb]] [[Stefan Brankoviq]]. Ajo rridhte nga një familje fisnike [[shqiptarët|shqiptare]] dhe ishte kunatë e [[Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)|Skënderbeut]]. Për jetën e saj të devotshme ajo është shpallur shenjtore dhe nderohet si e tillë nga [[Kisha ortodokse serbe]].
 ==Jeta==
 [[Skeda:Civot sa mostima svete Angeline.jpg|parapamje|Relike me eshtrat e Shën Angjelinës në [[Manastiri i Krushedolit|Manastirin e Krushedolit]]]]
-Angjelina Aranit Komneni u lind në [[Berati|Berat]], në kohën kur shumica e shqiptarëve ishin të [[Kisha ortodokse|krishterë ortodoksë]]<ref>{{Cite web |url=http://www.roca.org/OA/34/34k.htm |title=Lives of the Serbian Saints, by Voyeslav Yanich |accessdate=5 prill 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140427031952/http://www.roca.org/OA/34/34k.htm |archivedate=27 prill 2014 |url-status=dead }}</ref> dhe ishte bija e gjashtë e fisnikut [[Arianit Komneni|Gjergj Arianit Komneni]].<ref>{{cite web|url=http://www.albanianhistory.net/texts16-18/AH1515.html|title=John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty|last=Musachi|first=John|year=1515|accessdate=3 tetor 2010|archive-date=10 shtator 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100910095427/http://www.albanianhistory.net/texts16-18/AH1515.html|url-status=dead}}</ref> Angjelina ishte e motra e [[Donika Kastrioti]]t, e cila ishte gruaja e [[Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)|Gjergj Kastrioti Skënderbeut]].<ref name=Elsie>{{cite book|last=Elsie|first=Robert|title=A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture|url=http://books.google.com/books?id=aAtQZ0vjf5gC&printsec=frontcover&source=gbs_slider_thumb#v=onepage&q&f=false|year=2000|publisher=New York University Press|isbn=0-8147-2214-8|page=9}}</ref> Angjelina u martua me udhëheqësin serb [[Stefan Brankoviç]] (afro. 1460—1461) në [[Shkodra|Shkodër]],<ref name="pirroprifti">{{cite web | url = http://www.zemrashqiptare.net/news/id_19243/rp_0/act_print/rf_1/Printo.html | title = Shënjtorja Ortodokse Shqiptare Angjelina Araniti (Komneni), dhe  Kisha Ortodokse Shqiptare|author=Pirro Prifti|date = 31 dhjetor 2010|accessdate=5 prill 2013}}</ref> të birin e despotit serb [[Gjurađ Brankoviç]] (afro. 1427—1456).<ref name=Antiochian>[http://www.antiochian.org/node/19134 St. Angelina of Serbia]</ref><ref>[http://www.saintstevens.org/history.htm Saint Angelina of Serbia]</ref>
+Angjelina Aranit Komneni u lind në [[Berati|Berat]], në kohën kur shumica e shqiptarëve ishin të [[Kisha Ortodokse Lindore|krishterë ortodoksë]]<ref>{{Cite web |url=http://www.roca.org/OA/34/34k.htm |title=Lives of the Serbian Saints, by Voyeslav Yanich |accessdate=5 prill 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140427031952/http://www.roca.org/OA/34/34k.htm |archivedate=27 prill 2014 |url-status=dead }}</ref> dhe ishte bija e gjashtë e fisnikut [[Arianit Komneni|Gjergj Arianit Komneni]].<ref>{{cite web|url=http://www.albanianhistory.net/texts16-18/AH1515.html|title=John Musachi: Brief Chronicle on the Descendants of our Musachi Dynasty|last=Musachi|first=John|year=1515|accessdate=3 tetor 2010|archive-date=10 shtator 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100910095427/http://www.albanianhistory.net/texts16-18/AH1515.html|url-status=dead}}</ref> Angjelina ishte e motra e [[Donika Kastrioti]]t, e cila ishte gruaja e [[Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)|Gjergj Kastrioti Skënderbeut]].<ref name=Elsie>{{cite book|last=Elsie|first=Robert|title=A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture|url=http://books.google.com/books?id=aAtQZ0vjf5gC&printsec=frontcover&source=gbs_slider_thumb#v=onepage&q&f=false|year=2000|publisher=New York University Press|isbn=0-8147-2214-8|page=9}}</ref> Angjelina u martua me udhëheqësin serb [[Stefan Brankoviq]] (afro. 1460—1461) në [[Shkodra|Shkodër]],<ref name="pirroprifti">{{cite web | url = http://www.zemrashqiptare.net/news/id_19243/rp_0/act_print/rf_1/Printo.html | title = Shënjtorja Ortodokse Shqiptare Angjelina Araniti (Komneni), dhe  Kisha Ortodokse Shqiptare|author=Pirro Prifti|date = 31 dhjetor 2010|accessdate=5 prill 2013}}</ref> të birin e despotit serb [[Gjuragj Brankoviq]] (afro. 1427—1456).<ref name=Antiochian>[http://www.antiochian.org/node/19134 St. Angelina of Serbia]</ref><ref>[http://www.saintstevens.org/history.htm Saint Angelina of Serbia]</ref>
-Njohja e saj me Stefanin e verbër,  djalin e Despotit të Sërbisë, ndodhi më 1460 kur ai erdhi për vizitë tek [[Gjergj Kastrioti (Skënderbeu)|Skënderbeu]].
+Njohja e saj me Stefanin e verbër,  djalin e Despotit të Sërbisë, ndodhi më 1460 kur ai erdhi për vizitë tek [[Skënderbeu]].
-Angjelina dhe Stefani patën dy djem Gjergjin (Maksim) e Joanin<ref name="pirroprifti" /> dhe dy (ose tre) vajza Maria, Milica (e ndoshta dhe Irena). Zonja Angjelina dhe despoti Brankoviç u larguan për në territoret e [[Besëlidhja e Lezhës|Lidhjes së Lezhës]] dhe më pas në [[Friuli]], [[Italia|Itali]], kur [[Despotati serb]] dhe territoret e Lidhjes u pushtuan nga [[Perandoria Osmane|Perandoria osmane]].<ref name=Elsie/> Territori i despotatit që nga viti 1459 ishte nën pushtimin osman.
+Angjelina dhe Stefani patën dy djem Gjergjin (Maksim) e Joanin<ref name="pirroprifti" /> dhe dy (ose tre) vajza Maria, Milica (e ndoshta dhe Irena). Zonja Angjelina dhe despoti Brankoviq u larguan për në territoret e [[Besëlidhja e Lezhës|Lidhjes së Lezhës]] dhe më pas në [[Friuli]], [[Italia|Itali]], kur [[Despotati serb]] dhe territoret e Lidhjes u pushtuan nga [[Perandoria Osmane]].<ref name=Elsie/> Territori i despotatit që nga viti 1459 ishte nën pushtimin osman.
-Stefan [[Stefan Brankoviç]] vdiq në vitin 1476. Në vitin 1485, me shpalljen e të birit, Gjergjit, despot titullar i [[Despotati serb|Despotatit serb]] në ekzil Angjelina shkoi në [[Mbretëria e Hungarisë|Mbretërinë e Hungarisë]]. Me vete mori edhe eshtrat e të shoqit. Mbreti hungarez Mateja i jep në pronësi qytetin dhe pasurinë e [[Kupinova|Kupinovës]] në [[Vojvodina|Vojvodinë]]. Duke parë se ajo vetë nuk ishte në gjendje të mbante të gjithë manastiret, i shkruan një  letër prekëse Princit të Madh të Moskës, Vasilit III Ivanoviç:
+Stefan [[Stefan Brankoviq]] vdiq në vitin 1476. Në vitin 1485, me shpalljen e të birit, Gjergjit, despot titullar i [[Despotati serb|Despotatit serb]] në ekzil Angjelina shkoi në [[Mbretëria e Hungarisë|Mbretërinë e Hungarisë]]. Me vete mori edhe eshtrat e të shoqit. Mbreti hungarez Mateja i jep në pronësi qytetin dhe pasurinë e [[Kupinova|Kupinovës]] në [[Vojvodina|Vojvodinë]]. Duke parë se ajo vetë nuk ishte në gjendje të mbante të gjithë manastiret, i shkruan një  letër prekëse Princit të Madh të Moskës, Vasilit III Ivanoviq:
-{{Citat|Pushteti tonë po i vjen fundi, ndërsa tëndi sa vjen e rritet. Prandaj edhe të marresh përsipër detyren tonë për tu përkujdesur e ndihmuar Kishat edhe manastiret e shenjta, të ngritura prej të parëve tuaj të pershpirtshem edhe të mitë.|Letër e Angjelinës drejtuar Princit të Moskës,  Vasilit III Ivanoviç}}
+{{Citat|Pushteti tonë po i vjen fundi, ndërsa tëndi sa vjen e rritet. Prandaj edhe të marresh përsipër detyren tonë për tu përkujdesur e ndihmuar Kishat edhe manastiret e shenjta, të ngritura prej të parëve tuaj të pershpirtshem edhe të mitë.|Letër e Angjelinës drejtuar Princit të Moskës,  Vasilit III Ivanoviq}}
 Me ndihmat që dërgoi Vasili III, Angjelina ndërtoi [[Manastiri i Krushedolit|Manastirin e Krushedolit]] dhe disa manastire të tjerë. Besohet se ndërtimi i këtij manastiri filloi në vitin 1509. Më vonë Angjelina u bë murgeshë në [[Manastiri i Krushedolit|Manastirin e Krushedolit]], në malin [[Frushka Gora]], [[Syrmia]], ku edhe vdiq në fillim të [[shekulli VI|shek. XVI]].<ref name=Elsie/> Eshtrat e saj u ruajtën në këtë manastir. Më 1716, kur turqit u vunë zjarrin këtyre kishave dhe manastireve, murgeshat arritën ta shpëtojnë vetëm një pjesë të eshtrave të Shën-Angjelinës, dorën e majtë, që sot e kësaj dite ruhet në kivotin e kishës së Manastirit të Krushedolit.<ref name="pirroprifti" />
 Ajo nderohet si shenjtore nga [[Kisha ortodokse serbe]] me emrin ''Shën Angjelina e Serbisë'' dhe dita e saj festohet më [[30 korrik]] dhe më [[10 dhjetor]].<ref name=Elsie/><ref name=Antiochian/> Kulti i saj dhe i bashkëshortit të saj Stefanit si shenjtorë, u ngritën për shkak të jetës së vuajtur që kaluan. Angjelina gjatë gjithë jetës u përpoq të ndihmojë të varfërit. Ajo shkroi një [[hagiografi]] të njohur si Hagiografia e Nënë Angjelinës ({{lang-sr|Житије мајке Ангелине}}).
-==Mirënjohje==
+== Mirënjohje ==
-[[Kisha ortodokse serbe]] e ka shpallur Angjelinën shenjtore dhe kremton diten e saj më 12 gusht/30 korrik dhe 23/10 dhjetor. Shumë kisha të tjera në [[Serbia|Serbi]] mbajnë ikona ose emrin e saj. Manastiri në [[Prats-de-Mollo-la-Preste]], [[Franca|Francë]] mban një statujë të Angjelinës. Rrethanat se si është vendosur një statujë ortodokse në një manastirn katolik ende nuk dihen. Në [[Beogradi|Beograd]] një rrugë mban emrin ''majke Angeline'' ({{lang-sr|Мати Ангелина}}) {{coord|44.788308|20.519146|display=inline}}.
+[[Kisha ortodokse serbe]] e ka shpallur Angjelinën shenjtore dhe kremton diten e saj më 12 gusht/30 korrik dhe 23/10 dhjetor. Shumë kisha të tjera në [[Serbia|Serbi]] mbajnë ikona ose emrin e saj. Manastiri në [[Prats-de-Mollo-la-Preste]], [[Franca|Francë]] mban një statujë të Angjelinës. Rrethanat se si është vendosur një statujë [[Kisha ortodokse e lindjes|ortodokse]] në një manastirn katolik ende nuk dihen. Në [[Beogradi|Beograd]] një rrugë mban emrin ''majke Angeline'' ({{lang-sr|Мати Ангелина}}) {{coord|44.788308|20.519146|display=inline}}.
-==Referimet==
+== Literatura ==
-<references/>
-==Literatura==
 ; Artikuj gazete
 * Artikulli [http://www.bksh.al/adlib/scripts/wwwopac.exe?DATABASE=catalo&OPAC_URL=/adlib/beginner/index_al.html&LANGUAGE=1&%250=200129065&LIMIT=50 Shën Angjelina Shqiptare, e bija e Arianit Komnenit : Historia e princeshës shqiptare, që ngriti Manastirin e Krushedolit në Serbi] [[Republika (gazetë)|Republika]]. - nr. 268, 11 nëntor, 2001, faqe. 21
@@ Rreshti 30: / Rreshti 28: @@
 * Slobodan Mileusnić: Serbët e shenjtë (serbisht: Свети Срби/Sveti Srbi) , Novi Sad 2000
-==Lidhje të jashtme==
+== Lidhje të jashtme ==
 * {{commonscat|St. Angelina of Serbia|Shën Angjelina}}
 * {{cite web| url = http://pravoslavlje.spc.rs/broj/1063/tekst/sremski-brankovici/print| title = Sremski Brankovici| accessdate = 2013-02-17| author = Radovan Pilipović}}{{Lidhje e vdekur}}
+== Referimet ==
+<references/>
 [[Kategoria:Lindje - Shekulli XV]]