Skemat piramidale në Shqipëri: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

(View all pending changes)

[redaktim i pashqyrtuar]

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 10 janar 2021 23:44

Skemat piramidale në Shqipëri ishin skema Ponzi që degjeneruan Rebelimin e vitit 1997. Nisën veprimtarinë e tyre së pari më 1991, i pari që hapi një firmë piramidale ishte Hajdin Sejdia, asokohe këshilltar ekonomik i kryeministrit Fatos Nano;^[1]^[2] pasi nisi punën për ndërtimin e pandehur të një hoteli në Tiranë, u largua me disa miliona dollarë. Vendi mbeti i hapur për themelet dhe për vite me radhë u njoh si Gropa e Hajdin Sejdisë. Pas kësaj disa kreditorë u likuiduan por shumica jo. Besohet se pjesa më e madhe e shumave mbahet ndër bankat e huaja.

Skemat piramidale të vitit 1997

Viti tragjik 1997 erdhi si pasojë e falimentimit të rreth 25 firmave piramidale, vlera nominale e shifrës të cilën kishin grumbulluar ishte 1.2 miliardë $.^[3]

Sudja

Kjo firmë u krijua në vitin 1993 nga Maksude Kadëna e njohur si Sudja, rome që kishte punuar në fabrikën e këpucëve. Kjo firmë ekzistoi në gjysmë-ilegalitet deri në vitin 1996, kur dy javë para zgjedhjeve u regjistrua tek e njëjta gjykatë dhe gjyqtare ku u regjistruan Xhaferri dhe Populli. Loja e parë mashtruese e Sudes, e quajtur Fitorja është pranuar si iniciativë personale e Xhaferrit. Sudja nuk kishte llogari bankare, prandaj me falimentimin e saj humbën edhe paratë e futura aty. Falimentimi i saj nxiti disa protesta në Tiranë, ku ishte edhe zona e saj e veprimit.

Pas 20 vjetësh, 12.991 kreditorë dhe qindra miliona lekë të arkëtuara; me anë të një padie depozituar në Gjykatën e Tiranës, më 18 dhjetor 2013 u pranua kërkesa për shpalljen e falimentimit të kësaj firme.^[4]

VEFA

VEFA Holding ishte firma kryesore piramidale. Ajo u krijua në vitin 1994 nga Vehbi Alimuça dhe u shtri në gjithë vendin. VEFA investoi në fusha të ndryshme të ekonomisë si hotele, karburante, dyqane dhe fabrika. I njohur është atentati me bombë disa javë para zgjedhjeve të 26 majit 1996 tek supermarketi i VEFA-s në qendër të Tiranës. VEFA shihej shpeshherë si firma rentiere e PD. Ajo falimentoi në vitin 1998, kurse presidenti i saj ndodhet në burg.

Gjallica

Firma Gjallica u krijua nga 3 ish-efektivë të Sigurimit të Shtetit me origjinë nga Kukësi. Presidente e kësaj firme ishte Shemsie Kadria. Gjallica e kishte qendrën e saj në Vlorë. Firma falimentoi më 5 shkurt 1997, duke nxitur protestat e dhunshme në Vlorë, që më pas u kthyen në rebelim kundër qeverisë.

Demokracia Popullore-Xhaferri

Kjo firmë u krijua në vitin 1995 dhe filloi të shtrinte veprimtarinë e saj në fshatrat e Lushnjes, Fierit dhe Beratit. Zyrtarisht ajo ishte nje "fondacion" por në fakt u bë një nga firmat më të ashpra piramidale të vendit. Drejtuesi i saj, Rrapush Xhaferri u arrestua më 22 janar 1997, gjë që nxiti demonstratat e dhunshme të 24-25 janarit në Lushnje.

Populli

Kjo firmë u krijua më 16 korrik 1996 dhe u shtri në të njëjtat zona si edhe "Xhaferri". Presidenti i saj ishte Bashkim Driza ish-agjent i Sigurimit të Shtetit. Ai bashkëpunoi thellësisht me partitë opozitare shqiptare duke financuar fushatat dhe gazetat e tyre. Gjatë trazirave të vitit '97, ai u largua me një helikopter amerikan.

Lista e plotë e firmave piramidale shqiptare

Gjallica
VEFA
Populli
Demokracia Popullore-Xhaferri
Kamberi
Cenaj
Silva
Malvasia
Kambo
Grunjasi
Dypero
Bashkimi
Beno
Pogoni
B&G
Kobuzi
Arkond
Adelin
A.Delon
Agi
M.Leka Company
Global Limited Co.
Çashku
Sudja

Numri i kreditorëve të 9 firmave kryesore piramidale

Firma	Numri i kreditorëve
Gjallica	81.632
VEFA	59.005
Cenaj	19.078
Kamberi	13.241
Sude	12.991
Beno	10.793
Silva	4.490
M.Leka	2.464
Global	1.793
Totali	205.404

Referimet

^ Gumbel, Andrew (1997). "Albanian 'financiers' fail to play the game". independent.co.uk. The Independent. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "Saga Hajdin Sejdia nuk ka fund". gazeta-shqip.com. Shqip (gazetë), marrë nga gazeta “Jeta” në Kosovë. 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Jarvis, Christopher (2000). "The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes". imf.org. Finance Development Volume 37, Number 1. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Çobo, Sokol (26 dhjetor 2013). "Falimenton pas 20 vitesh "Sude", një nga firmat e para piramidale që u hap në Shqipëri". Shqip (gazetë). {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Burime të tjera

Krasniqi, Afrim (1997). Rënia e demokracisë: Shqipëria në muajt janar- qershor 1997: publicistikë, politikë. Tiranë: Eur-Rilindja. OCLC 123266859. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Zilja, Gëzim (2000). Unë e pashë kush e dogji Vlorën: 168 dite Kryetar Bashkie. Tiranë: Pelioni. ISBN 9789992765845. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Impakti i piramidave në Shqipëri

[1] Gumbel, Andrew (1997). "Albanian 'financiers' fail to play the game". independent.co.uk. The Independent. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] "Saga Hajdin Sejdia nuk ka fund". gazeta-shqip.com. Shqip (gazetë), marrë nga gazeta “Jeta” në Kosovë. 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Jarvis, Christopher (2000). "The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes". imf.org. Finance Development Volume 37, Number 1. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] Çobo, Sokol (26 dhjetor 2013). "Falimenton pas 20 vitesh "Sude", një nga firmat e para piramidale që u hap në Shqipëri". Shqip (gazetë). {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
+'''Skemat piramidale''' në [[Shqipëria|Shqipëri]] ishin skema Ponzi që degjeneruan [[Rebelimi i vitit 1997|Rebelimin e vitit 1997]]. Nisën veprimtarinë e tyre së pari më 1991, i pari që hapi një ''firmë piramidale'' ishte [[Hajdin Sejdia]], asokohe këshilltar ekonomik i kryeministrit [[Fatos Nano]];<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/news/world/albanian-financiers-fail-to-play-the-game-1277155.html|title=Albanian 'financiers' fail to play the game|date=1997|website=independent.co.uk|publisher=The Independent|last=Gumbel|first=Andrew}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2013/04/22/saga-hajdin-sejdia-nuk-ka-fund/|title=Saga Hajdin Sejdia nuk ka fund|date=2013|website=gazeta-shqip.com|publisher=[[Shqip (gazetë)]], marrë nga gazeta “Jeta” në Kosovë}}</ref> pasi nisi punën për ndërtimin e pandehur të një hoteli në Tiranë, u largua me disa miliona dollarë. Vendi mbeti i hapur për themelet dhe për vite me radhë u njoh si Gropa e Hajdin Sejdisë. Pas kësaj disa kreditorë u likuiduan por shumica jo. Besohet se pjesa më e madhe e shumave mbahet ndër bankat e huaja.
+==Skemat piramidale të vitit 1997==
+Viti tragjik 1997 erdhi si pasojë e falimentimit të rreth 25 firmave piramidale, vlera nominale e shifrës të cilën kishin grumbulluar ishte 1.2 miliardë $.<ref>{{Cito web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2000/03/jarvis.htm|title=The Rise and Fall of Albania's Pyramid Schemes|date=2000|website=imf.org|publisher=Finance Development Volume 37, Number 1|last=Jarvis|first=Christopher}}</ref>
+===Sudja===
+Kjo firmë u krijua në vitin 1993 nga Maksude Kadëna e njohur si ''Sudja'', rome që kishte punuar në fabrikën e këpucëve. Kjo firmë ekzistoi në gjysmë-ilegalitet deri në vitin 1996, kur dy javë para zgjedhjeve u regjistrua tek e njëjta gjykatë dhe gjyqtare ku u regjistruan '''Xhaferri''' dhe '''Populli'''. Loja e parë mashtruese e Sudes, e quajtur '''Fitorja''' është pranuar si iniciativë personale e Xhaferrit. Sudja nuk kishte llogari bankare, prandaj me falimentimin e saj humbën edhe paratë e futura aty. Falimentimi i saj nxiti disa protesta në Tiranë, ku ishte edhe zona e saj e veprimit.
+Pas 20 vjetësh, 12.991 kreditorë dhe qindra miliona lekë të arkëtuara; me anë të një padie depozituar në Gjykatën e Tiranës, më 18 dhjetor 2013 u pranua kërkesa për shpalljen e falimentimit të kësaj firme.<ref>{{cite web|last=Çobo|first=Sokol|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2013/12/26/falimenton-pas-20-vitesh-sude-nje-nga-firmat-e-para-piramidale-qe-u-hap-ne-shqiperi/|title=Falimenton pas 20 vitesh “Sude”, një nga firmat e para piramidale që u hap në Shqipëri|publisher=[[Shqip (gazetë)]]|date=26 dhjetor 2013}}</ref>
-==Skemat piramidale të viteve 1994-1996==
 ===VEFA===
-VEFA Holding u krijua në vitin 1994 nga [[Vehbi Alimuça]] dhe u shtri në gjithë vendin. VEFA investoi në fusha të ndryshme të ekonomisë si hotele, karburante, dyqane dhe fabrika. I njohur është atentati me bombë disa javë para zgjedhjeve të 26 majit 1996 tek supermarketi i VEFA-s në qendër të Tiranës.Ajo falimentoi në vitin 1998.
+VEFA Holding ishte firma kryesore piramidale. Ajo u krijua në vitin 1994 nga [[Vehbi Alimuça]] dhe u shtri në gjithë vendin. VEFA investoi në fusha të ndryshme të ekonomisë si hotele, karburante, dyqane dhe fabrika. I njohur është atentati me bombë disa javë para zgjedhjeve të 26 majit 1996 tek supermarketi i VEFA-s në qendër të Tiranës. VEFA shihej shpeshherë si firma rentiere e PD. Ajo falimentoi në vitin 1998, kurse presidenti i saj ndodhet në burg.
 ===Gjallica===
@@ Rreshti 8: / Rreshti 16: @@
 ===Demokracia Popullore-Xhaferri===
-Kjo firmë u krijua në vitin 1995 dhe filloi të shtrinte veprimtarinë e saj në fshatrat e [[Lushnja|Lushnjes]], [[Fieri|Fierit]] dhe [[Berati|Beratit]]. Drejtuesi i saj, Rrapush Xhaferri u arrestua më 22 janar 1997, gjë që nxiti demonstratat e dhunshme të 24-25 janarit në Lushnje.
+Kjo firmë u krijua në vitin 1995 dhe filloi të shtrinte veprimtarinë e saj në fshatrat e [[Lushnja|Lushnjes]], [[Fieri|Fierit]] dhe [[Berati|Beratit]]. Zyrtarisht ajo ishte nje "fondacion" por në fakt u bë një nga firmat më të ashpra piramidale të vendit. Drejtuesi i saj, Rrapush Xhaferri u arrestua më 22 janar 1997, gjë që nxiti demonstratat e dhunshme të 24-25 janarit në Lushnje.
 ===Populli===
-Kjo firmë u krijua më 16 korrik 1996 dhe u shtri në të njëjtat zona si edhe "Xhaferri". Presidenti i saj ishte Bashkim Driza ish-agjent i Sigurimit të Shtetit. Ai bashkëpunoi thellësisht me partitë opozitare shqiptare duke financuar fushatat dhe gazetat e tyre.
+Kjo firmë u krijua më 16 korrik 1996 dhe u shtri në të njëjtat zona si edhe "Xhaferri". Presidenti i saj ishte Bashkim Driza ish-agjent i Sigurimit të Shtetit. Ai bashkëpunoi thellësisht me partitë opozitare shqiptare duke financuar fushatat dhe gazetat e tyre. Gjatë trazirave të vitit '97, ai u largua me një helikopter amerikan.
 ==Lista e plotë e firmave piramidale shqiptare==
@@ Rreshti 38: / Rreshti 46: @@
 *Çashku
 *Sudja
+==Numri i kreditorëve të 9 firmave kryesore piramidale==
+{| class="wikitable"
+|-
+! Firma !! Numri i kreditorëve
+|-
+| Gjallica || 81.632
+|-
+| VEFA || 59.005
+|-
+| Cenaj || 19.078
+|-
+| Kamberi || 13.241
+|-
+| Sude || 12.991
+|-
+| Beno || 10.793
+|-
+| Silva || 4.490
+|-
+| M.Leka || 2.464
+|-
+| Global || 1.793
+|-
+| Totali || 205.404
+|-
+|}
 ==Referimet==

v t e Rebelimi i vitit 1997
Grupet ndërluftuese	Forumi për Demokraci · Komiteti i Shpëtimit Publik · Qeveria e Pajtimit Kombëtar Misioni ndërkombëtar për rivendosjen e rendit "Alba" · Forcat Vullnetare të vitit 1997
Bandat e vitit 1997	Banda e Çoles · Banda e Gaxhait · Banda e Pusit të Mezinit · Banda e Altin Dardhës · Banda e Lul Cakës · Banda e Otllakut · Banda e Tepelenës · Banda e Lushnjes · Banda e Loshit të Karbunarës · Banda e Cërrikut · Banda e Mandelës · Banda e Kateshit · Banda e Nehat Kullës · Banda e Dedeve · Banda e Kolajve · Banda e Haklajve
Masakrat e vitit 1997	Masakra e 28 Shkurtit 1997 · Masakra e Qafë-Gjashtës · Masakra e Levanit · Masakra e Cërrikut · Masakra e Urës Vajgurore
Tragjeditë e vitit 1997	Tragjedia e Otrantos · Tragjedia e Qafë Shtamës
Grabitje në vitin 1997	Grabitja e Thesarit të Krrabës · Grabitja e Thesarit të Veriut
Marrëveshjet e vitit 1997	Marrëveshja e 6 Marsit 1997 · Marrëveshja e 9 Marsit 1997
Operacionet e shpëtimit	Operacioni "Silver Wake" · Operacioni Libelle
Rezolutat e OKB	Rezoluta nr. 1101 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara · Rezoluta nr. 1114 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara
Ngjarje të rëndësishme	Hapja e depove · Dezertimi i 4 Marsit 1997 · Sulmi i 7-8 Marsit 1997 mbi Gjirokastrën · Vizita e Romano Prodit në Vlorë · Zgjedhjet e 29 Qershorit 1997
Shih edhe	Skemat piramidale në Shqipëri · Roli i medias në vitin 1997 · Literatura mbi ngjarjet e vitit 1997 · Teoritë konspirative mbi vitin 1997