Bushatllinjtë: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
v →Referimet: Referencat -> Referimet duke përdorur AWB |
Urisbiy (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
[[ |
[[Skeda:Flag of Mahmut pasha Bushatli - 1796.png|parapamje|Stema e Mahmut Pashe Bushatlliut]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Llagëpi == |
== Llagëpi == |
||
Pavarësisht konvencionit për ta emërtuar këtë oxhak ''Bushatllinj'', dokumentacioni tregon se ky emërtim është relativisht më i rishtë sesa mendohet për mënyrën se si janë pasqyruar ndër anale, gojëdhëna, dokumentime e letërkëmbime anëtarët e këtij oxhaku. Vetë fshati me të cilin llagëpi ka lidhje të drejtëpërdrejtë, dokumentohet herët, por në bashkërendim me këtë familje për herë të parë e pasqyron kronisti turk [[Evlia Çelebiu|Çelebi]] me togfjalëshin "''Bushatllar |
Pavarësisht konvencionit për ta emërtuar këtë [[Oxhaqet feudalë|oxhak]] ''Bushatllinj'', dokumentacioni tregon se ky emërtim është relativisht më i rishtë sesa mendohet për mënyrën se si janë pasqyruar ndër anale, gojëdhëna, dokumentime e letërkëmbime anëtarët e këtij oxhaku. Vetë fshati me të cilin llagëpi ka lidhje të drejtëpërdrejtë, dokumentohet herët, por në bashkërendim me këtë familje për herë të parë e pasqyron kronisti turk [[Evlia Çelebiu|Çelebi]] me togfjalëshin "''Bushatllar [[kasaba]]si" ,'' pra e quan [[Bushati]]n "''qyteza e Bushatllijve".'' Pas tij i vetmi që e përdor shkoqur llagëpin është [[Ahmet Xhevdet Pasha]] më 1895. Çelebiu kur takoi çifligarin e Bushatit, e identifikon "pasardhës i Jusuf Beut, trashëgimtar i pallatit nga Jusuf bej Plaku, që prej kohës së sulltan [[Mehmet Fatihu|Mehmet Fatihu II]]". |
||
Pinjolli i familjes dhe studjuesi [[Hamdi Bushati]] konstaton se asnjëri prej pashallarëve të këtij oxhaku nuk e ka përdorur llagëpin "Bushatlli" dhe nuk figuron në literaturën osmane pas-Çelebiut. Vetë pashallarët përdornin epitetin "''Ishkodrali",'' pra "''Shkodrani"''<ref name=":0">Bushati H., ''Bushatllinjtë'', Shkodër: Idromeno, 2003, fq. 28-36. ISBN 99927-841-2-1</ref>''.'' |
Pinjolli i familjes dhe studjuesi [[Hamdi Bushati]] konstaton se asnjëri prej pashallarëve të këtij oxhaku nuk e ka përdorur llagëpin "Bushatlli" dhe nuk figuron në literaturën osmane pas-Çelebiut. Vetë pashallarët përdornin epitetin "''Ishkodrali",'' pra "''Shkodrani"''<ref name=":0">Bushati H., ''Bushatllinjtë'', Shkodër: Idromeno, 2003, fq. 28-36. ISBN 99927-841-2-1</ref>''.'' |
||
| Rreshti 20: | Rreshti 19: | ||
=== Dukagjinët === |
=== Dukagjinët === |
||
Lidhja me Mirditën bëhet më e hershme duke e çuar mbrapa në kohë mundësinë e prejardhjes nga familja e Dukagjinëve mesjetarë, meqë edhe Mirdita ishte ndër zotërimet e tyre. Ndër përkrahësit e këtij varianti ishin [[Sami Frashëri]],<ref>{{Cite book|title=Shqipëria dhe shqiptarët: Materiali nxjerrë nga "Diksionieri historik e gjeografik"|last=Frashëri|first=Sami|authorlink=Sami Frashëri|publisher=Dajti 2000|year=2002|isbn=9789992772027|location=Tiranë|pages=244|quote=Origjina e kësaj familjeje shkodrane, sipas një thënieje, është nga familja princore e Dukagjinit...|translator=Zyber Hasan Bakiu}}</ref> [[Tefë Curani]], [[Elena Gjika|Dora d'Istria]] dhe [[Hyacinthe Hecquard|Hekardi]] pohojnë se "''... ky bark rrjedh prej parisë së Dukagjinit që janë përmendë qysh në kohë të Skënderbeut."'' Për H. Bushatin e tyrja është vetëm këmbëngulje. |
[[Skeda:Qazim_bushati_pushkatuar_komunistet.jpg|parapamje|Qazim Bushati, pushkatuar nga komunistët]] |
||
Lidhja me Mirditën bëhet më e hershme duke e çuar mbrapa në kohë mundësinë e prejardhjes nga familja e Dukagjinëve mesjetarë, meqë edhe Mirdita ishte ndër zotërimet e tyre. Ndër përkrahësit e këtij varianti ishin [[Sami Frashëri]],<ref>{{Cite book|title=Shqipëria dhe shqiptarët: Materiali nxjerrë nga "Diksionieri historik e gjeografik"|last=Frashëri|first=Sami|authorlink=Sami Frashëri|publisher=Dajti 2000|year=2002|isbn=9789992772027|location=Tiranë|pages=244|quote=Origjina e kësaj familjeje shkodrane, sipas një thënieje, është nga familja princore e Dukagjinit...|translator=Zyber Hasan Bakiu}}</ref> [[Tefë Curani]], [[Elena Gjika|Dora d'Istria]] dhe [[Hyacinthe Hecquard|Hekardi]] pohojnë se "''... ky bark rrjedh prej parisë së Dukagjinit që janë përmendë qysh në kohë të Skënderbeut."'' Për H. Bushatin e tyrja është vetëm këmbëngulje. |
|||
=== Sumej-Beganji === |
=== Sumej-Beganji === |
||
[[Skeda:Shaqir_bej_bushati_me_ded_gjo_lulin.jpg|parapamje|Shaqir Bej Bushati, luftëtar me Ded Gjo Lulin]] |
|||
Shënimet e priftit shqiptar Gjergj Bardhi mbi udhëtimet e veta në viset veriore në maj 1638 shkruajnë:<blockquote>Megjithëse Shqipëria e Veriut është në Turqinë, në fakt atë e sundonin, sikurse në shek. XV, disa zotër feudalë të fuqishëm. E përmendur ishte asokohe shtëpia e Sumejve ose e Beganëve. Sulltan Murati IV në vitet 1623-1640 ia besoi [[Sanxhaku i Shkodrës|sanxhakun e Shkodrës]] Mehmet beut, pjesëtar i oxhakut Sumej-Beganji.</blockquote>Në referencën popullore në Shkodrën e qëmotit, qytet e krahinë, përdorej shpesh shprehja "''si Begajt e Bushatit e [[Aliajt]] e [[Njësia administrative Kastrat|Kastratit]]"'', me anë të së cilës diktohej hershmëria e fisnikëria e një familjeje. Shprehje kjo me fjalën ''Begaj'' që për H. Bushatin ndihmon në vërtetimin e pohimit të priftit Bardhi. |
Shënimet e priftit shqiptar Gjergj Bardhi mbi udhëtimet e veta në viset veriore në maj 1638 shkruajnë:<blockquote>Megjithëse Shqipëria e Veriut është në Turqinë, në fakt atë e sundonin, sikurse në shek. XV, disa zotër feudalë të fuqishëm. E përmendur ishte asokohe shtëpia e Sumejve ose e Beganëve. Sulltan Murati IV në vitet 1623-1640 ia besoi [[Sanxhaku i Shkodrës|sanxhakun e Shkodrës]] Mehmet beut, pjesëtar i oxhakut Sumej-Beganji.</blockquote>Në referencën popullore në Shkodrën e qëmotit, qytet e krahinë, përdorej shpesh shprehja "''si Begajt e Bushatit e [[Aliajt]] e [[Njësia administrative Kastrat|Kastratit]]"'', me anë të së cilës diktohej hershmëria e fisnikëria e një familjeje. Shprehje kjo me fjalën ''Begaj'' që për H. Bushatin ndihmon në vërtetimin e pohimit të priftit Bardhi. |
||
Autorët e tekstit "Historia e Shqipërisë" më 1967 kanë arritur gjithashtu të njëjtin konkluzion kundrejt prejardhjes nga kjo familje<ref name=":0" />. |
Autorët e tekstit "Historia e Shqipërisë" më 1967 kanë arritur gjithashtu të njëjtin konkluzion kundrejt prejardhjes nga kjo familje<ref name=":0" />. |
||
Në Regjistrin e Kadastrës i quajturi ''Aleks'' ''Begani'' përmendet ka prona në përkatësitë e Shkodrës, mban prona me konçension, krye i fshatit [[Balldren|Balldre]].<ref>''Regjistri i Kadastrës dhe i Koncensioneve për rrethin e Shkodrës 1416-1417,'' përgatitur nga [[Injac Zamputti]], Tiranë: Akademia e Shkencave e Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, Instituti i Historisë, 1977. fq. 23.</ref> Për t'u siguruar rreth mërgimtarëve shkodranë të ikur në Venedik që do t'u lidhej pension, më 1483 ipeshkvi i Shkodrës Françesk de Santi dëshmon se kishte njohur Katerina Began, gruan e Tane Progon Began nga Shkodra. Më 1484 iu dha në ndihmë paja Sana Beganit, vajza e fisnikut shkodran Marin Began, duke marrë 20 dukate pajë. Ndër dokumentet e Senatit të Venedikut përmendet edhe Lukë Begani, ndaj të cilit thuhet se duhet treguar respekt i veçantë; i përkiste një familjeje nga më të shquarat.<ref>{{Cite book|title=Shqiptarët në Venedik: Mërgim e integrim 1479-1552|last=Nadin|first=Lucia|authorlink=Lucia Nadin|publisher=55|year=2008|isbn=978-99943-56-41-6|location=Tiranë|pages=32-33, 56|translator=[[Pëllumb Xhufi]]}}</ref> |
Në Regjistrin e Kadastrës i quajturi ''Aleks'' ''Begani'' përmendet ka prona në përkatësitë e Shkodrës, mban prona me konçension, krye i fshatit [[Balldren|Balldre]].<ref>''Regjistri i Kadastrës dhe i Koncensioneve për rrethin e Shkodrës 1416-1417,'' përgatitur nga [[Injac Zamputti]], Tiranë: Akademia e Shkencave e Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, Instituti i Historisë, 1977. fq. 23.</ref> Për t'u siguruar rreth mërgimtarëve shkodranë të ikur në Venedik që do t'u lidhej pension, më 1483 ipeshkvi i Shkodrës Françesk de Santi dëshmon se kishte njohur Katerina Began, gruan e Tane Progon Began nga Shkodra. Më 1484 iu dha në ndihmë paja Sana Beganit, vajza e fisnikut shkodran Marin Began, duke marrë 20 dukate pajë. Ndër dokumentet e Senatit të Venedikut përmendet edhe Lukë Begani, ndaj të cilit thuhet se duhet treguar respekt i veçantë; i përkiste një familjeje nga më të shquarat.<ref>{{Cite book|title=Shqiptarët në Venedik: Mërgim e integrim 1479-1552|last=Nadin|first=Lucia|authorlink=Lucia Nadin|publisher=55|year=2008|isbn=978-99943-56-41-6|location=Tiranë|pages=32-33, 56|translator=[[Pëllumb Xhufi]]}}</ref> |
||
== Referimet == |
== Referimet == |
||
Versioni i datës 26 shkurt 2021 11:20
Bushatllinjtë, ndryshe oxhaku i Bushatllinjve, në Shkodër beglerët Bushatlij qenë një familje feudale e njohur në historinë e Perandorisë Osmane dhe për kontributin e tyre në pavarësinë e Shqipërisë.
Llagëpi
Pavarësisht konvencionit për ta emërtuar këtë oxhak Bushatllinj, dokumentacioni tregon se ky emërtim është relativisht më i rishtë sesa mendohet për mënyrën se si janë pasqyruar ndër anale, gojëdhëna, dokumentime e letërkëmbime anëtarët e këtij oxhaku. Vetë fshati me të cilin llagëpi ka lidhje të drejtëpërdrejtë, dokumentohet herët, por në bashkërendim me këtë familje për herë të parë e pasqyron kronisti turk Çelebi me togfjalëshin "Bushatllar kasabasi" , pra e quan Bushatin "qyteza e Bushatllijve". Pas tij i vetmi që e përdor shkoqur llagëpin është Ahmet Xhevdet Pasha më 1895. Çelebiu kur takoi çifligarin e Bushatit, e identifikon "pasardhës i Jusuf Beut, trashëgimtar i pallatit nga Jusuf bej Plaku, që prej kohës së sulltan Mehmet Fatihu II".
Pinjolli i familjes dhe studjuesi Hamdi Bushati konstaton se asnjëri prej pashallarëve të këtij oxhaku nuk e ka përdorur llagëpin "Bushatlli" dhe nuk figuron në literaturën osmane pas-Çelebiut. Vetë pashallarët përdornin epitetin "Ishkodrali", pra "Shkodrani"[1].
Prejardhja
Nga radhitja e varianteve, origjinat e lakuara nga historishkruesit janë:
- Prej Gojanit të Mirditës.
- Prej familjes princërore Dukagjini
- Prejardhje nga një familje e fisme vendase të kohës së Venedikut, e konvertuar në Islam.
Mirdita
Ky variant i mbështetur tek një gojëdhënë popullore, e cila thotë se të parët e tyre ranë nga fshati Gojan i Mirditës dhe u vendosën në fshatin Bushat të Shkodrës rreth vitit 1630. Përafërsisht vitit 1650 i pari i tyre i njohur, Ymer beu, u bë spahi i fshatit dhe i zonës përreth.[2]
Ky variant bëhet i pavlefshëm sipas argumentimit të H. Bushatit, i cili shpjegon se bëhet fjalë për një situatë kur Reshiti i Mehmed begut (jo Plaku) u strehua në Gojan pas vrasjes së të atit, për 6 vjet tek familja e Gjin Lekës. Prej kësaj i mbeti nofka Beu i Gojanit, duke dhënë shkas për bashkëshoqërimin e një origjine me Gojanin[1] e përhapur edhe prej Dom Ndoc Nikës.
Dukagjinët
Lidhja me Mirditën bëhet më e hershme duke e çuar mbrapa në kohë mundësinë e prejardhjes nga familja e Dukagjinëve mesjetarë, meqë edhe Mirdita ishte ndër zotërimet e tyre. Ndër përkrahësit e këtij varianti ishin Sami Frashëri,[3] Tefë Curani, Dora d'Istria dhe Hekardi pohojnë se "... ky bark rrjedh prej parisë së Dukagjinit që janë përmendë qysh në kohë të Skënderbeut." Për H. Bushatin e tyrja është vetëm këmbëngulje.
Sumej-Beganji
Shënimet e priftit shqiptar Gjergj Bardhi mbi udhëtimet e veta në viset veriore në maj 1638 shkruajnë:
Megjithëse Shqipëria e Veriut është në Turqinë, në fakt atë e sundonin, sikurse në shek. XV, disa zotër feudalë të fuqishëm. E përmendur ishte asokohe shtëpia e Sumejve ose e Beganëve. Sulltan Murati IV në vitet 1623-1640 ia besoi sanxhakun e Shkodrës Mehmet beut, pjesëtar i oxhakut Sumej-Beganji.
Në referencën popullore në Shkodrën e qëmotit, qytet e krahinë, përdorej shpesh shprehja "si Begajt e Bushatit e Aliajt e Kastratit", me anë të së cilës diktohej hershmëria e fisnikëria e një familjeje. Shprehje kjo me fjalën Begaj që për H. Bushatin ndihmon në vërtetimin e pohimit të priftit Bardhi.
Autorët e tekstit "Historia e Shqipërisë" më 1967 kanë arritur gjithashtu të njëjtin konkluzion kundrejt prejardhjes nga kjo familje[1].
Në Regjistrin e Kadastrës i quajturi Aleks Begani përmendet ka prona në përkatësitë e Shkodrës, mban prona me konçension, krye i fshatit Balldre.[4] Për t'u siguruar rreth mërgimtarëve shkodranë të ikur në Venedik që do t'u lidhej pension, më 1483 ipeshkvi i Shkodrës Françesk de Santi dëshmon se kishte njohur Katerina Began, gruan e Tane Progon Began nga Shkodra. Më 1484 iu dha në ndihmë paja Sana Beganit, vajza e fisnikut shkodran Marin Began, duke marrë 20 dukate pajë. Ndër dokumentet e Senatit të Venedikut përmendet edhe Lukë Begani, ndaj të cilit thuhet se duhet treguar respekt i veçantë; i përkiste një familjeje nga më të shquarat.[5]
Referimet
- ^ a b c Bushati H., Bushatllinjtë, Shkodër: Idromeno, 2003, fq. 28-36. ISBN 99927-841-2-1
- ^ Vlora, Eqrem bej; Von Godin, Marie Amelie von Godin (2010) [1956]. Kontribute në historinë e sundimit turk në Shqipëri: një Skicë Historike v. I (gjerm. Beiträge zur Geschichte der Türkenherrschaft in Albanien: eine historische Skizze). Tiranë: Shtëpia Botuese "55". fq. 291–292. ISBN 978-99943-56-83-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Frashëri, Sami (2002). Shqipëria dhe shqiptarët: Materiali nxjerrë nga "Diksionieri historik e gjeografik". Përkthyer nga Zyber Hasan Bakiu. Tiranë: Dajti 2000. fq. 244. ISBN 9789992772027.
Origjina e kësaj familjeje shkodrane, sipas një thënieje, është nga familja princore e Dukagjinit...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Regjistri i Kadastrës dhe i Koncensioneve për rrethin e Shkodrës 1416-1417, përgatitur nga Injac Zamputti, Tiranë: Akademia e Shkencave e Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë, Instituti i Historisë, 1977. fq. 23.
- ^ Nadin, Lucia (2008). Shqiptarët në Venedik: Mërgim e integrim 1479-1552. Përkthyer nga Pëllumb Xhufi. Tiranë: 55. fq. 32–33, 56. ISBN 978-99943-56-41-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)