Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

(View all pending changes)

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 28 nëntor 2021 13:14

Shpallja e Pavarësisë është shpallja e pavarësisë së vilajetit shqiptar nga Perandoria Osmane në kushtet e Luftës së Parë Ballkanike. Shqipëria u vetëshpall e pavarur në Vlorë më 28 nëntor 1912 nga Ismail Qemali. Në shpalljen e pavarësisë morën pjesë 40 delegatë nga të gjitha trevat shqiptare. Menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, Asambleja e Vlorës formoi qeverinë e parë të Shqipërisë së Pavarur të drejtuar nga Ismail Qemali si dhe Pleqësinë.

Arritja e kryengritjes shqiptare të 1912 u dha të kuptonte shteteve ballkanike se gjendja e Perandorisë Osmane ishte e dobët. Mbretëria e Serbisë ishte kundër planit të Vilajetit Shqiptar, duke parapëlqyer një shkartisje të Rumelisë mes katër shteteve ballkanike. Shtete të cilat planifikuan ndarjen e territoreve evropiane osmane dhe gjithashtu u ujdisën që territoret e pushtuara gjatë Luftës Ballkanike të qeveriseshin si Condominium. Kjo edhe është arsyeja e Asamblesë Mbarëshqiptare të tubuar nga Ismail Qemali, ku morën pjesë 83 delegatë nga të gjitha trevat shqiptare.

Pavarësia

Shpallja

Asambleja prej 40 delegatëve në kasabanë e Vlorës më 28 nëntor 1912, shpalli pavarësinë e Shqipërisë. Procesverbali pas të cilit u radhitën firmat e të dërguarve që u ujdisën për shpalljen u diktua nga Ismail Qemali, u shkrua në gjuhën shqipe nga Luigj Gurakuqi dhe në vijim në osmanisht nga Shefqet Dajiu. Teksti i procesverbalit të mbledhjes nis me fjalët:

"Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtës së Tretë 1328/1912
Pas fjalëvet që tha z. Kryetar Ismail Kemal beu, me të cilat tregoi rrezikun e math në të cilin ndodhet sot Shqipëria, të gjithë delegatët me një zâ venduan që Shqipëria më sot të bâhet në vehte, e lirë e e mosvarme."

Firmëtarët

Pamja origjinale e procesverbalit të shpalljes së pavarësisë, foto Marubi me 1937. Shënimi i mëposhtëm, i paidentifikuar autori, është bërë për emrat që ishin nga ana e pasme

Lista e atyre që e firmosën dokumentin që protokolloi shpalljen u botua më pas te gazeta e qeverisë së dalë nga ajo asamble, Përlindja e Shqipniës. Akti i shpalljes u shkrua në një copë letre, ku në formulimin protokollar radhiten 34 firma dhe në pjesën e pasme janë gjashtë firma tjera.^[1]

Ismail Qemali
(Ismaïl Kemal)
Nikoll Kaçorri
(Kaçorri)
Vehbi Dibra Agolli
(me shkrimin osman)
Jorgji Karbunara
(J. Karbunara)
Elmas Boçe
(Elmas Boce)
Veli Harçi
(Veli Harçi)
Qazim Kokoshi
(Qazim Kokoshi)
Jani Minga
(J K Minga)
Rexhep Mitrovica
(Rexhep)
Dhimitër Tutulani
(E padiktueshme)
Aristidh Ruçi
(A. Rruçi)
Abdi bej Toptani
(Abdi)
Abaz Dilaver Çelkupa
(Abas Dilaver)
Mid'hat Frashëri
(Midhat Frashëri)
Shefqet Dajiu
(Sefqit Daji)
Zihni Abaz Kanina
(Zihni Abbas Kanina)
Xhelal Koprëncka
(Xelal Ko)
Hajredin bej Cakrani
(Hajredin Çakran)
Qemal Karaosmani
(Qemal Elbasani)
Ilias bej Vrioni
(Iljas Vrijon)
Salih Gjuka
(Salih Gjuka)
Dhimitër Beratti
(D Beratti)
Dhimitër Mborja
(Dh Emmanuel)
Dhimitër Zografi
(Dimitri Zografi)
Murad bej Toptani
(Murad Toptani)
Pandeli Cale
(Pandeli Cale)
Luigj Gurakuqi
(Luz Gurakuqi)
Bedri Pejani
(Bedri Pejani)
Spiridon Ilo
(Spiro T. Ÿlo)
Thanas Floqi
(Thanas V. Floqi)
Qemal Mullaj
(E padiktueshme)
Lef Nosi
(Lef Nosi)
Myrteza Ali Struga
(D. H. Murtezi)
Nuri Sojliu
(Nuri)
Mustafa Merlika-Kruja
(Mustafa Asim Kruja)
Ferit bej Vokopola
(M. Ferid Vokopola)
Ymer Deliallisi
(Ymer)
Xhemal Deliallisi
(Cemmalyyddin bey)
Nebi Sefa
(Nebi Sefa Lusja)
Zyhdi Ohri
(Zuhdi Ohria)

Cungimi i dokumentit të Pavarësisë

Dokumenti u ruajt më pas nga Lef Nosi,^[2] i cili e vendosi në dispozicion të një ekspozite të mbajtur me 25 vjetorin e pavarësisë më 1937. Për qëllimet e kësaj ekspozite fotografi zyrtar i Oborrit Mbretëror Kel Marubi e fotografoi së bashku me një riprodhim të anës së pasme ku gjendeshin firma të tjera.

Në kohën e regjimit komunist, nga ndërhyrjet historiografike u cungua edhe dokumenti i pavarësisë. Në albumin Rilindja Kombëtare botuar më 1962, duke u mbuluar me dy fotografi firmëtarët e censuruar janë 9,^[2] në albumin PPSH 1941-1966 me drejtoreshë Instituti Nexhmije Hoxhën firmëtarët e censuruar janë 14, ndërsa në tekstin kombëtar i Historisë së Shqipërisë 2008-2012 janë 4 të censuruar.^[3]

Shih edhe

Shpallja e Pavarësisë së Kosovës

Referimet

^ Frashëri, Kristo (2008). Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë: 28 Nëntor 1912. Akademia e Shkencave e Shqipërisë. ISBN 978-99956-10-14-2.
^ ^a ^b Alpan, Necip (30 tetor 2015). ""28 nëntori"/ Akti i Pavarësisë, gabimet në kopjen e Lef Nosit (2)". Shqiptarja.com.
^ Alpan, Necip (31 tetor 2015). ""28 Nëntori" / Çfarë di Kristo Frashëri për Aktin e Pavarësisë (3)". Shqiptarja.com.

[1] Frashëri, Kristo (2008). Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë: 28 Nëntor 1912. Akademia e Shkencave e Shqipërisë. ISBN 978-99956-10-14-2.

[:0-2] Alpan, Necip (30 tetor 2015). ""28 nëntori"/ Akti i Pavarësisë, gabimet në kopjen e Lef Nosit (2)". Shqiptarja.com.

[3] Alpan, Necip (31 tetor 2015). ""28 Nëntori" / Çfarë di Kristo Frashëri për Aktin e Pavarësisë (3)". Shqiptarja.com.

[1]

[2]

[3]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
-[[Skeda:28nentor.jpg|thumb|djathtas|350px|[[Ismail Qemali]] në 1-vjetorin28 nëntor]] '''Shpallja e Pavarësisë''' është shpallja e pavarësisë së [[Vilajeti shqiptar|vilajetit shqiptar]] nga [[Perandoria Osmane]] në kushtet e [[Lufta e Parë Ballkanike|Luftës së Parë Ballkanike]]. [[Shqipëria]] u vetëshpall e pavarur në [[Vlorë]] më [[28 nëntor]] [[1912]] nga [[Ismail Qemali]]. Në shpalljen e pavarësisë morën pjesë 40 delegatë nga të gjitha trevat shqiptare. Menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, Asambleja e Vlorës formoi qeverinë e parë të Shqipërisë së Pavarur të drejtuar nga [[Ismail Qemali]] si dhe Pleqësinë.
+[[Skeda:28nentor.jpg|parapamje|djathtas|350px|[[Ismail Qemali]] në 1-vjetorin28 nëntor]] '''Shpallja e Pavarësisë''' është shpallja e pavarësisë së [[Vilajeti shqiptar|vilajetit shqiptar]] nga [[Perandoria Osmane]] në kushtet e [[Lufta e Parë Ballkanike|Luftës së Parë Ballkanike]]. [[Shqipëria]] u vetëshpall e pavarur në [[Vlorë]] më [[28 nëntor]] [[1912]] nga [[Ismail Qemali]]. Në shpalljen e pavarësisë morën pjesë 40 delegatë nga të gjitha trevat shqiptare. Menjëherë pas shpalljes së pavarësisë, Asambleja e Vlorës formoi qeverinë e parë të Shqipërisë së Pavarur të drejtuar nga [[Ismail Qemali]] si dhe Pleqësinë.
-Arritja e kryengritjes shqiptare të 1912 u dha të kuptonte shteteve ballkanike se gjendja e Perandorisë Osmane ishte e dobët. Mbretëria e Serbisë ishte kundër planit të Vilajetit Shqiptar, duke parapëlqyer një shkartisje të [[Rumelia|Rumelisë]] mes katër shteteve ballkanike. Shtete të cilat planifikuan ndarjen e territoreve evropiane osmane dhe gjithashtu u ujdisën që territoret e pushtuara gjatë Luftës Ballkanike të qeveriseshin si Condominium. Kjo edhe është arsyeja e Asamblesë Mbarëshqiptare të tubuar nga Ismail Qemali, ku morën pjesë [[Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë#Delegatet|83 delegatë]] nga të gjitha trevat shqiptare.
+Arritja e kryengritjes shqiptare të 1912 u dha të kuptonte shteteve ballkanike se gjendja e Perandorisë Osmane ishte e dobët. [[Mbretëria e Serbisë]] ishte kundër planit të [[Vilajeti]]t Shqiptar, duke parapëlqyer një shkartisje të [[Rumelia|Rumelisë]] mes katër shteteve ballkanike. Shtete të cilat planifikuan ndarjen e territoreve evropiane osmane dhe gjithashtu u ujdisën që territoret e pushtuara gjatë Luftës Ballkanike të qeveriseshin si ''Condominium''. Kjo edhe është arsyeja e Asamblesë Mbarëshqiptare të tubuar nga Ismail Qemali, ku morën pjesë [[Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë#Firmëtarët|83 delegatë]] nga të gjitha trevat shqiptare.
 == Pavarësia ==
 === Shpallja ===
-Asambleja prej 40 delegatëve në [[Kasaba|kasabanë]] e Vlorës më 28 nëntor 1912, shpalli pavarësinë e Shqipërisë. Procesverbali pas të cilit u radhitën firmat e të dërguarve që u ujdisën për shpalljen u diktua nga Ismail Qemali, u shkrua në [[Gjuha shqipe|gjuhën shqipe]] nga [[Luigj Gurakuqi]] dhe në vijim në [[Turqishtja osmane|osmanisht]] nga [[Shefqet Dajiu]]. Teksti i procesverbalit të mbledhjes nis me fjalët:
+Asambleja prej 40 delegatëve në [[kasaba]]në e Vlorës më 28 nëntor 1912, shpalli pavarësinë e Shqipërisë. Procesverbali pas të cilit u radhitën firmat e të dërguarve që u ujdisën për shpalljen u diktua nga Ismail Qemali, u shkrua në [[Gjuha shqipe|gjuhën shqipe]] nga [[Luigj Gurakuqi]] dhe në vijim në [[Turqishtja osmane|osmanisht]] nga [[Shefqet Dajiu]]. Teksti i procesverbalit të mbledhjes nis me fjalët:
-<blockquote>"''Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtës së Tretë 1328/1912''
+<blockquote>"''Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtës së Tretë [[Kalendari hixhri|1328]]/1912''
 :''Pas fjalëvet që tha z. Kryetar [[Ismail Qemali|Ismail Kemal beu]], me të cilat tregoi rrezikun e math në të cilin ndodhet sot Shqipëria, të gjithë delegatët me një zâ venduan që Shqipëria më sot të bâhet në vehte, e lirë e e mosvarme.''"</blockquote>
@@ Rreshti 17: / Rreshti 16: @@
 # [[Ismail Qemali]]<br/>''(Ismaïl Kemal)''
 # [[Nikoll Kaçorri]]<br/>''(Kaçorri)''
-# [[Vehbi Dibra|Vehbi Dibra Agolli]]<br/>''(Ottoman writing)''
+# [[Vehbi Dibra|Vehbi Dibra Agolli]]<br/>''(me [[Alfabeti osman|shkrimin osman]])''
 # [[Babë Dud Karbunara|Jorgji Karbunara]]<br/>''(J. Karbunara)''
 # [[Elmas Boçe]]<br/>''(Elmas Boce)''
@@ Rreshti 26: / Rreshti 25: @@
 # [[Dhimitër Tutulani]]<br/>''(E padiktueshme)''
 # [[Aristidh Ruçi]]<br/>''(A. Rruçi)''
-# [[Abdi Toptani]]<br/>''(Abdi)''
+# [[Abdi bej Toptani]]<br/>''(Abdi)''
 # [[Abaz Çelkupa|Abaz Dilaver Çelkupa]]<br/>''(Abas Dilaver)''
 # [[Mid'hat Frashëri]]<br/>''(Midhat Frashëri)''
@@ Rreshti 32: / Rreshti 31: @@
 # [[Zihni Abaz Kanina]]<br/>''(Zihni Abbas Kanina)''
 # [[Xhelal Koprëncka]]<br/>''(Xelal Ko)''
-# [[Hajredin Cakrani]]<br/>''(Hajredin Çakran)''
+# [[Hajredin bej Cakrani]]<br/>''(Hajredin Çakran)''
 # [[Qemal Karaosmani]]<br/>''(Qemal Elbasani)''
-# [[Ilias Vrioni]]<br/>''(Iljas Vrijon)''
+# [[Iljaz bej Vrioni|Ilias bej Vrioni]]<br/>''(Iljas Vrijon)''
 # [[Salih Gjuka]]<br/>''(Salih Gjuka)''
 # [[Dhimitër Beratti]]<br/>''(D Beratti)''
 # [[Dhimitër Mborja]]<br/>''(Dh Emmanuel)''
 # [[Dhimitër Zografi]]<br/>''(Dimitri Zografi)''
-# [[Murad Toptani]]<br/>''(Murad Toptani)''
+# [[Murad bej Toptani]]<br/>''(Murad Toptani)''
 # [[Pandeli Cale]]<br/>''(Pandeli Cale)''
 # [[Luigj Gurakuqi]]<br/>''(Luz Gurakuqi)''
@@ Rreshti 50: / Rreshti 49: @@
 # [[Nuri Sojliu]]<br/>''(Nuri)''
 # [[Mustafa Merlika-Kruja]]<br/>''(Mustafa Asim Kruja)''
-# [[Ferit Vokopola]]<br/>''(M. Ferid Vokopola)''
+# [[Ferit bej Vokopola]]<br/>''(M. Ferid Vokopola)''
 # [[Ymer Deliallisi]]<br/>''(Ymer)''
 # [[Xhemal Deliallisi]]<br/>''(Cemmalyyddin bey)''