Domatja qershi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v Përmirësime teknike dhe rregullime të gabimeve me referimet: (-(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*)\|[^=]+=\s*([\|\}]) +\1\2)
v Përmirësime teknike dhe rregullime të gabimeve me referimet: (-(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*)\|[^=]+=\s*([\|\}]) +\1\2)
Rreshti 8: Rreshti 8:
== Historia ==
== Historia ==
[[Skeda:Handheld-Cherry-Tomatoes-in-hand_8063.jpg|parapamje|Domatet qershi]]
[[Skeda:Handheld-Cherry-Tomatoes-in-hand_8063.jpg|parapamje|Domatet qershi]]
Domatja qershi besohet të jetë paraardhësja e drejtpërdrejtë e domateve të kultivuara moderne dhe është e vetmja domate e egër që gjendet jashtë Amerikës së Jugut.<ref name="cambridge">{{Cite book|title=The Cambridge World History of Food|volume=1|page=352|url=https://books.google.com/books?id=RSSkDNzKQacC&printsec=frontcover&dq=cambridge+world+history+of+food&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwjJgZzwwIHnAhWRnOAKHVejDbMQ6AEwAHoECAcQAg#v=onepage&q=cherry%20tomato&f=false|editor-last=Kiple, Kenneth F.|date=2000|last=|first=|publisher=|language=en}}</ref> Domatja mendohet se është zbutur për herë të parë në zonën Puebla-Veracruz të Meksikës dhe se ka arritur në këtë zonë nga Amerika e Jugut në formën e një domateje të qershisë.
Domatja qershi besohet të jetë paraardhësja e drejtpërdrejtë e domateve të kultivuara moderne dhe është e vetmja domate e egër që gjendet jashtë Amerikës së Jugut.<ref name="cambridge">{{Cite book|title=The Cambridge World History of Food|volume=1|page=352|url=https://books.google.com/books?id=RSSkDNzKQacC&printsec=frontcover&dq=cambridge+world+history+of+food&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwjJgZzwwIHnAhWRnOAKHVejDbMQ6AEwAHoECAcQAg#v=onepage&q=cherry%20tomato&f=false|editor-last=Kiple, Kenneth F.|date=2000|last=|first=|language=en}}</ref> Domatja mendohet se është zbutur për herë të parë në zonën Puebla-Veracruz të Meksikës dhe se ka arritur në këtë zonë nga Amerika e Jugut në formën e një domateje të qershisë.


Referenca e parë e drejtpërdrejtë për domatet qershi duhet të shfaqet në vitin 1623, në një vepër të quajtur Pinax theatri botanici ("Ekspozimi i ilustruar i bimëve") nga botanisti zviceran Caspar Bauhin, i cili përmban përshkrime dhe klasifikime nga afërsisht gjashtë mijë specie. Në një seksion në "Solanum" (hije nate), Bauhin shkroi për një lloj të quajtur "Solanum racemosum cerasoru[m] forma", e cila përkthehet në "Solanum [që është] plot grupe [racemosum], në formën e qershive".<ref>{{Cite journal|last=Wexler, Anna|date=2016|title=Seeding Controversy: Did Israel Invent the Cherry Tomato?|url=http://www.annawexler.com/uploads/2/0/2/4/20246021/wexler-gastronomica-2016.pdf|journal=Annawexler|language=en|volume=16|doi=10.1525/gfc.2016.16.2.1}}</ref>
Referenca e parë e drejtpërdrejtë për domatet qershi duhet të shfaqet në vitin 1623, në një vepër të quajtur Pinax theatri botanici ("Ekspozimi i ilustruar i bimëve") nga botanisti zviceran Caspar Bauhin, i cili përmban përshkrime dhe klasifikime nga afërsisht gjashtë mijë specie. Në një seksion në "Solanum" (hije nate), Bauhin shkroi për një lloj të quajtur "Solanum racemosum cerasoru[m] forma", e cila përkthehet në "Solanum [që është] plot grupe [racemosum], në formën e qershive".<ref>{{Cite journal|last=Wexler, Anna|date=2016|title=Seeding Controversy: Did Israel Invent the Cherry Tomato?|url=http://www.annawexler.com/uploads/2/0/2/4/20246021/wexler-gastronomica-2016.pdf|journal=Annawexler|language=en|volume=16|doi=10.1525/gfc.2016.16.2.1}}</ref>

Versioni i datës 3 janar 2022 04:45

Domatja qershi
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:
Plantae
Pa klasifikuar:
Angiosperms
Pa klasifikuar:
Eudicots
Pa klasifikuar:
Asterids
Rendi:
Solanales
Familja:
Solanaceae
Gjinia:
Solanum
Lloji:
S. lycopersicum
Shumëllojshmëria:
cerasiforme
Emri trinomial
Solanum lycopersicum var. cerasiforme
(Dunal) D.M.Spooner, G.J.Anderson & R.K.Jansen[1]
Sinonimet

Lycopersicon lycopersicum var. cerasiforme
Lycopersicon esculentum var. cerasiforme

Domatja qershi është një lloj domateje e vogël e rrumbullakët që besohet të jetë një përzierje e ndërmjetme gjenetike midis domateve të llojit të rrushit të egër dhe domateve të zbutura të kopshtit.[2] Domatet qershi kanë një madhësi nga madhësia e një gishti të vogël deri në madhësinë e një topi golfi dhe mund të ndryshojnë nga forma sferike te forma pak e zgjatur. Edhe pse zakonisht të kuqe, ekzistojnë edhe varietete të tjera si e verdha, jeshilja dhe e zeza.[3] Ato që kanë formë të zgjatur ndajnë karakteristikat me domatet kumbulla dhe njihen si domate rrush. Domatja qershi vlerësohet si një varietet botanik i manaferrës së kultivuar, Solanum lycopersicum var. cerasiforme.[4]

Historia

Domatet qershi

Domatja qershi besohet të jetë paraardhësja e drejtpërdrejtë e domateve të kultivuara moderne dhe është e vetmja domate e egër që gjendet jashtë Amerikës së Jugut.[5] Domatja mendohet se është zbutur për herë të parë në zonën Puebla-Veracruz të Meksikës dhe se ka arritur në këtë zonë nga Amerika e Jugut në formën e një domateje të qershisë.

Referenca e parë e drejtpërdrejtë për domatet qershi duhet të shfaqet në vitin 1623, në një vepër të quajtur Pinax theatri botanici ("Ekspozimi i ilustruar i bimëve") nga botanisti zviceran Caspar Bauhin, i cili përmban përshkrime dhe klasifikime nga afërsisht gjashtë mijë specie. Në një seksion në "Solanum" (hije nate), Bauhin shkroi për një lloj të quajtur "Solanum racemosum cerasoru[m] forma", e cila përkthehet në "Solanum [që është] plot grupe [racemosum], në formën e qershive".[6]

Domatet qershi kanë qenë të njohura në Shtetet e Bashkuara që prej të paktën 1919.[7] Recetat që përdorin domatet qershi mund të gjenden në artikuj që datojnë që nga viti 1967.[8]

Kultivarët

Domatja Domaçio u zhvillua nga Nahum Kedar dhe Chaim Rabinovitch i Fakultetit të Bujqësisë të Universitetit Hebraik të Jeruzalemit në Kampusin e saj Rehovot. Është rezultat i një programi 12-vjeçar të mbarështimit që përdor specie të egra të domates peruviane për të krijuar një domate të ëmbël me kohë të pjekur dhe jetëgjatësi të përmirësuar.[9][10]

Super Sweet 100 është një kultivar hibrid i popullarizuar në Shtetet e Bashkuara rezistent ndaj të dyve Fusarium dhe Verticillium.

Domatja qershi Biodynamic Selke është emëruar sipas Margrit Selke.[11]

Domatja e papërcaktuar hibride e qershisë së diellit është e njohur për bimët e saj të fuqishme me prodhim të hershëm dhe frutat me ngjyra portokalli.[12]

Shiko edhe

Referime

  1. ^ "Garden Tomato Synonyms (Solanum lycopersicum var. cerasiforme as Classified by NCBI Taxonomy) - Encyclopedia of Life" (në anglisht). Eol.org. 2014-07-29. Arkivuar nga origjinali më 16 mars 2018. Marrë më 2014-08-22.
  2. ^ Nesbitt, TC; Tanksley, SD. "Comparative sequencing in the genus Lycopersicon. Implications for the evolution of fruit size in the domestication of cultivated tomatoes". Genetics (në anglisht). 162: 365–79. PMC 1462239. PMID 12242247.
  3. ^ "BBC - Food - Cherry tomatoes recipes" (në anglisht). Marrë më 24 tetor 2014.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  4. ^ "Lycopersicon esculentum var. cerasiforme, nomen.at". Nomen.at (në anglisht). Marrë më 24 tetor 2014.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  5. ^ Kiple, Kenneth F., red. (2000). The Cambridge World History of Food (në anglisht). Vëll. 1. fq. 352.
  6. ^ Wexler, Anna (2016). "Seeding Controversy: Did Israel Invent the Cherry Tomato?" (PDF). Annawexler (në anglisht). 16. doi:10.1525/gfc.2016.16.2.1.
  7. ^ "The Saskatoon Phoenix - Google News Archive Search" (në anglisht). Marrë më 24 tetor 2014.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  8. ^ "The Milwaukee Journal - Google News Archive Search". News.google.com (në anglisht). Marrë më 24 tetor 2014.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)[lidhje e vdekur]
  9. ^ "Tomato 'Tomaccio'". Raker.com (në anglisht). Marrë më 24 tetor 2014.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
  10. ^ "Tomaccio Sweet Raisin Tomatoes". Tomaccio.com (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2014-10-01. Marrë më 2014-08-22.
  11. ^ "McKean County Biodynamics featuring Master Gardener L. A. Rotheraine". Rotheraine.com (në anglisht). Marrë më 2014-08-22.
  12. ^ "Sun Gold - (F1) Tomato Seed | Johnny's Selected Seeds". Johnnyseeds.com (në anglisht). Marrë më 2018-08-27.

Lidhje të jashtme

Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Solanum lycopersicum var. cerasiforme

Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Domatja_qershi&oldid=2380755"