Fatimeja: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
v Përmirësime teknike dhe rregullime të gabimeve me referimet: (-(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*)\|[^=]+=\s*([\|\}]) +\1\2)
Rreshti 55: Rreshti 55:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cite book|last=Abbas|first=Hassan|title=The prophet's heir: The life of Ali ibn Abi Talib|publisher=Yale University Press|year=2021|isbn=9780300252057|pages=}}
* {{Cite book|last=Abbas|first=Hassan|title=The prophet's heir: The life of Ali ibn Abi Talib|publisher=Yale University Press|year=2021|isbn=9780300252057}}
* {{cite book | last=Madelung | first=Wilferd | author-link=Wilferd Madelung | title=The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate | publisher=Cambridge University Press | year=1997 | isbn=0-521-64696-0}}
* {{cite book | last=Madelung | first=Wilferd | author-link=Wilferd Madelung | title=The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate | publisher=Cambridge University Press | year=1997 | isbn=0-521-64696-0}}
* {{Cite thesis|last=Khetia|first=Vinay|title=Fatima as a motif of contention and suffering in Islamic sources|date=2013|publisher=Concordia University|url=https://spectrum.library.concordia.ca/976817/|page=}}
* {{Cite thesis|last=Khetia|first=Vinay|title=Fatima as a motif of contention and suffering in Islamic sources|date=2013|publisher=Concordia University|url=https://spectrum.library.concordia.ca/976817/}}
* {{Cite book|last=Aslan|first=Reza|url=https://archive.org/details/nogodbutgodorigi0000asla_n9k1/mode/2up|title=No god but God: The origins, evolution, and future of Islam|publisher=Random House|year=2011|isbn=9780812982442}}
* {{Cite book|last=Aslan|first=Reza|url=https://archive.org/details/nogodbutgodorigi0000asla_n9k1/mode/2up|title=No god but God: The origins, evolution, and future of Islam|publisher=Random House|year=2011|isbn=9780812982442}}
* {{Cite book|last=Ernst|first=Carl|url=https://archive.org/details/followingmuhamma0005erns/mode/2up|title=Following Muhammad: Rethinking Islam in the contemporary world|publisher=University of North Carolina Press|year=2003|isbn=9780807875803|location=Chapel Hill}}
* {{Cite book|last=Ernst|first=Carl|url=https://archive.org/details/followingmuhamma0005erns/mode/2up|title=Following Muhammad: Rethinking Islam in the contemporary world|publisher=University of North Carolina Press|year=2003|isbn=9780807875803|location=Chapel Hill}}
Rreshti 63: Rreshti 63:
* {{Cite book|last=Hazleton|first=Lesley|url=https://archive.org/details/aftertheprophettheepicstoryoftheshiasunnisplitinislampdfdrive.com/mode/2up|title=After the prophet: The epic story of the Shia-Sunni split in Islam|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|year=2009|isbn=9780385532099}}
* {{Cite book|last=Hazleton|first=Lesley|url=https://archive.org/details/aftertheprophettheepicstoryoftheshiasunnisplitinislampdfdrive.com/mode/2up|title=After the prophet: The epic story of the Shia-Sunni split in Islam|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|year=2009|isbn=9780385532099}}
* {{Cite book|last1=Fitzpatrick|first1=Coeli|url=https://archive.org/details/muhammadinhistor0000unse_h4s1/mode/2up|title=Muhammad in history, thought, and culture: An encyclopaedia of the Prophet of God|last2=Walker|first2=Adam Hani|publisher=ABC-CLIO|year=2014|isbn=9781610691772}}
* {{Cite book|last1=Fitzpatrick|first1=Coeli|url=https://archive.org/details/muhammadinhistor0000unse_h4s1/mode/2up|title=Muhammad in history, thought, and culture: An encyclopaedia of the Prophet of God|last2=Walker|first2=Adam Hani|publisher=ABC-CLIO|year=2014|isbn=9781610691772}}
* {{Cite book|last=Muir|first=William|url=https://archive.org/details/caliphateitsris00muirgoog/mode/2up|title=The caliphate: Its rise, decline, and fall: From original sources|publisher=Religious Tract Society|year=1891|pages=}}
* {{Cite book|last=Muir|first=William|url=https://archive.org/details/caliphateitsris00muirgoog/mode/2up|title=The caliphate: Its rise, decline, and fall: From original sources|publisher=Religious Tract Society|year=1891}}
* {{Cite encyclopedia|year=2021|title=Fatima|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam|publisher=Brill Reference Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/fatima-COM_0217?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&s.q=fatima|last=Vaglieri|first=Veccia|edition=Second}}
* {{Cite encyclopedia|year=2021|title=Fatima|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam|publisher=Brill Reference Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/fatima-COM_0217?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&s.q=fatima|last=Vaglieri|first=Veccia|edition=Second}}
* {{Cite book|last=Bodley|first=R.V.C.|url=https://archive.org/details/messengerlifeofm00bodl/page/n5/mode/2up|title=The messenger; the life of Mohammed|publisher=Doubleday & Company, inc.|year=1946}}
* {{Cite book|last=Bodley|first=R.V.C.|url=https://archive.org/details/messengerlifeofm00bodl/page/n5/mode/2up|title=The messenger; the life of Mohammed|publisher=Doubleday & Company, inc.|year=1946}}
* {{Cite journal|last=Ruffle|first=Karen|date=2012|title=May Fatimah gather our tears: The mystical and intercessory powers of Fatimah Al-Zahra in Indo-Persian, Shii devotional literature and performance|url=https://ebookshia.com/books/view/2507/May+Fatimah+Gather+Our+Tears%3A+The+Mystical+and+Intercessory+Powers+of+Fatimah+al-Zahra+in+Indo-Persian%2C+Shi%E2%80%98i+Devotional+Literature+and+Performance|journal=Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East|volume=30|issue=3|pages=386–397|doi=10.1215/1089201X-2010-021}}
* {{Cite journal|last=Ruffle|first=Karen|date=2012|title=May Fatimah gather our tears: The mystical and intercessory powers of Fatimah Al-Zahra in Indo-Persian, Shii devotional literature and performance|url=https://ebookshia.com/books/view/2507/May+Fatimah+Gather+Our+Tears%3A+The+Mystical+and+Intercessory+Powers+of+Fatimah+al-Zahra+in+Indo-Persian%2C+Shi%E2%80%98i+Devotional+Literature+and+Performance|journal=Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East|volume=30|issue=3|pages=386–397|doi=10.1215/1089201X-2010-021}}
* {{cite encyclopedia|year=2021|title=Ali|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|publisher=|url=http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali|access-date=|last1=Nasr|first1=Seyyed Hossein|author-link=Hossein Nasr|last2=Afsaruddin|first2=Asma}}
* {{cite encyclopedia|year=2021|title=Ali|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|publisher=|url=http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali|last1=Nasr|first1=Seyyed Hossein|author-link=Hossein Nasr|last2=Afsaruddin|first2=Asma}}
* {{Cite book|last=Günther|first=Sebastian|title=Ideas, images, and methods of portrayal: Insights into classical Arabic literature and Islam|publisher=Brill|year=2005|isbn=9789004143258}}
* {{Cite book|last=Günther|first=Sebastian|title=Ideas, images, and methods of portrayal: Insights into classical Arabic literature and Islam|publisher=Brill|year=2005|isbn=9789004143258}}
* {{Cite encyclopedia|year=2021|title=Fadak|encyclopedia=Encyclopaedia Islamica|publisher=Brill Reference Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-islamica/fadak-COM_036126?lang=en|last=Sajjadi|first=Sadeq}}
* {{Cite encyclopedia|year=2021|title=Fadak|encyclopedia=Encyclopaedia Islamica|publisher=Brill Reference Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-islamica/fadak-COM_036126?lang=en|last=Sajjadi|first=Sadeq}}
Rreshti 77: Rreshti 77:
* {{Cite book|last=Momen|first=Moojan|title=An introduction to Shi'i Islam|url=https://archive.org/details/introductiontosh0000unse_d5k7|publisher=Yale University Press|year=1985|isbn=9780853982005}}
* {{Cite book|last=Momen|first=Moojan|title=An introduction to Shi'i Islam|url=https://archive.org/details/introductiontosh0000unse_d5k7|publisher=Yale University Press|year=1985|isbn=9780853982005}}
* {{Cite book|last=Kelen|first=Betty|url=https://archive.org/details/muhammadmessenge0000kele/mode/2up?q=fatima|title=Muhammad: The messenger of God|publisher=T. Nelson|year=1975|isbn=9780929093123}}
* {{Cite book|last=Kelen|first=Betty|url=https://archive.org/details/muhammadmessenge0000kele/mode/2up?q=fatima|title=Muhammad: The messenger of God|publisher=T. Nelson|year=1975|isbn=9780929093123}}
* {{Cite book|last=de-Gaia|first=Susan|url=https://books.google.com/books?id=jt91DwAAQBAJ&pg=RA1-PA56|title=Encyclopedia of women in world religions|publisher=ABC-CLIO|year=2018|isbn=9781440848506|pages=}}
* {{Cite book|last=de-Gaia|first=Susan|url=https://books.google.com/books?id=jt91DwAAQBAJ&pg=RA1-PA56|title=Encyclopedia of women in world religions|publisher=ABC-CLIO|year=2018|isbn=9781440848506}}
* {{Cite encyclopedia|year=2002|title=Fatima|encyclopedia=Encyclopaedia of the Quran|url=https://archive.org/details/EncyclopaediaOfTheQuranVol.2eI/page/n1/mode/2up|editor-last=McAuliffe|editor-first=Jane Dammen|volume=2|isbn=978-90-04-11465-4}}
* {{Cite encyclopedia|year=2002|title=Fatima|encyclopedia=Encyclopaedia of the Quran|url=https://archive.org/details/EncyclopaediaOfTheQuranVol.2eI/page/n1/mode/2up|editor-last=McAuliffe|editor-first=Jane Dammen|volume=2|isbn=978-90-04-11465-4}}
* {{cite journal|last=Ahmed|first=Shahab|date=1998|title=Ibn Taymiyyah and the Satanic Verses|journal=[[Studia Islamica]]|volume=87|issue=87|pages=67–124|doi=10.2307/1595926|jstor=1595926}}
* {{cite journal|last=Ahmed|first=Shahab|date=1998|title=Ibn Taymiyyah and the Satanic Verses|journal=[[Studia Islamica]]|volume=87|issue=87|pages=67–124|doi=10.2307/1595926|jstor=1595926}}
* {{Cite book|last=Nashat|first=Guity|url=https://archive.org/details/womenrevolutioni0000unse/mode/2up|title=Women and revolution in Iran|publisher=Westview Press|year=1983|pages=|isbn=9780865319318}}
* {{Cite book|last=Nashat|first=Guity|url=https://archive.org/details/womenrevolutioni0000unse/mode/2up|title=Women and revolution in Iran|publisher=Westview Press|year=1983|isbn=9780865319318}}
* {{Cite book|last=Glassé|first=Cyril|url=https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas/mode/2up|title=The new encyclopedia of Islam|publisher=AltaMira Press|year=2001|isbn=9780759101890}}
* {{Cite book|last=Glassé|first=Cyril|url=https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas/mode/2up|title=The new encyclopedia of Islam|publisher=AltaMira Press|year=2001|isbn=9780759101890}}
* {{Cite book|last=Hazleton|first=Lesley|url=https://archive.org/details/firstmuslimstory0000hazl_o5n7/|title=The first Muslim: The story of Muhammad|publisher=Atlantic Books Ltd|year=2013|isbn=9781782392316}}
* {{Cite book|last=Hazleton|first=Lesley|url=https://archive.org/details/firstmuslimstory0000hazl_o5n7/|title=The first Muslim: The story of Muhammad|publisher=Atlantic Books Ltd|year=2013|isbn=9781782392316}}
* {{Cite encyclopedia|year=2009|title=Ahl al-Bayt|encyclopedia=Encyclopedia Of Islam|publisher=Infobase Publishing|url=https://archive.org/details/islam-encyclopedia-of-islam-2009/mode/2up|last=|first=|editor-last=Campo|editor-first=Juan Eduardo|isbn=9781438126968}}
* {{Cite encyclopedia|year=2009|title=Ahl al-Bayt|encyclopedia=Encyclopedia Of Islam|publisher=Infobase Publishing|url=https://archive.org/details/islam-encyclopedia-of-islam-2009/mode/2up|last=|editor-last=Campo|editor-first=Juan Eduardo|isbn=9781438126968}}
* {{Cite book|last=Mavani|first=Hamid|url=https://archive.org/details/religiousauthori0000mava/mode/|title=Religious authority and political thought in Twelver Shi'ism: From Ali to post-Khomeini|publisher=Routledge|year=2013|isbn=9780415624404}}
* {{Cite book|last=Mavani|first=Hamid|url=https://archive.org/details/religiousauthori0000mava/mode/|title=Religious authority and political thought in Twelver Shi'ism: From Ali to post-Khomeini|publisher=Routledge|year=2013|isbn=9780415624404}}
* {{Cite book|last=Ayoub|first=Mahmoud M.|title=Redemptive suffering in Islam: A study of the devotional aspects of Ashura in Twelver Shi'ism|publisher=Walter de Gruyter|year=2011|isbn=9783110803310}}
* {{Cite book|last=Ayoub|first=Mahmoud M.|title=Redemptive suffering in Islam: A study of the devotional aspects of Ashura in Twelver Shi'ism|publisher=Walter de Gruyter|year=2011|isbn=9783110803310}}

Versioni i datës 3 janar 2022 08:41

Fatimeja

ez-Zehra
فَاطِمَة ٱلزَّهْرَاء
Emri i Fatimes në kaligrafinë islame
U lind në15 para hixhretit
(605 e.r) (e debatuar)
Vdiq3 Xhumade el-Thani
11 pas hixhretit
(18 gusht 632)
(e debatuar)
Vendi i prehjesVendi i varrimit të Fatimes, Medina, Hixhaz[3]
Titulli
  • al-Ṣiddīqah (Gruaja e Vërtetë)
  • al-Mubārakah (Gruaja e Bekuar)
  • al-Ṭāhirah (Gruaja e Pastërt)
  • al-Zakīyah (Gruaja e Dëlirë/Pafajshme)
  • al-Muḥaddathah (Ajo e cila u fol nga engjëjt)
  • al-Batūl (E dëlirë/pastërt)
  • al-Zahrāʾ (E Shkëlqyeri/Zonja e Dritës)
  • Sayyidat Nisa al-Jannah' '(Udhëheqëse e Grave të Xhenetit)
  • Sayyidah Nisa al-Alamin (Udhëheqëse e Grave të Botë)
[4]
Bashkëshorti/jaAliu[5]
Fëmijë
Prind/ër
Të afërm

Fatime bint Muhammed (arabisht: فَاطِمَة ٱبْنَت مُحَمَّد‎, romanizuar: Fāṭimah bint Muhammad; 605 CE/15 para hixhretit, e njohur si diferencë 23-15 para hixhretit [diskutuar 3-15 para hixhretit] zakonisht e njohur Fatime ez-Zehra (فَاطِمَة ٱلزَّهْرَاء Fāṭimah al-Zahrā), ishte më e vogla nga vajzat e profetit Muhamed dhe gruasë së tij Hatixheja sipas myslimanëve synit, ndërsa myslimanët shiitë pohojnë se Fatimeja ishte vajza e vetme biologjike e çiftit.[9] Burri i Fatimes ishte Aliu, i katërti nga Kalifët Rashidun. Fëmijët e Fatimes përfshijnë Hasanin dhe Hysenin.

Fatimeja konsiderohej nga Muhamedi si gruaja e shquar e të gjitha kohërave dhe personi më i dashur për të. Fatimja shpesh shihet si një arketip përfundimtar për gratë myslimane dhe një shembull i dhembshurisë, bujarisë dhe vuajtjes së qëndrueshme. Emri i saj mbetet një zgjedhje popullore në të gjithë botën myslimane.

Polemika rrethon vdekjen e Fatimes, brenda gjashtë muajve nga vdekja e Muhamedit. Sipas Islamit synit, Fatimeja vdiq nga pikëllimi.[10] Megjithatë, në Islamin Shia, vdekja (dhe aborti) e Fatimes shihen si rezultat i drejtpërdrejtë i lëndimeve që ajo pësoi gjatë një bastisjeje në shtëpinë e saj, të urdhëruar nga kalifi i parë, Ebu Bekri. Fatimja dhe burri i saj, Aliu, kishin refuzuar të pranonin autoritetin e Ebu Bekrit. Çifti dhe përkrahësit e tyre menduan se Aliu ishte pasuesi i ligjshëm i Muhamedit, i emëruar prej tij në Ngjarjen e Ghadir Khumm.[11]

Është e mirëdokumentuar se dëshira e vdekjes së Fatimes ishte që Ebu Bekri të mos merrte pjesë në varrimin e saj.[12] Ajo u varros nën mbulesën e errësirës dhe vendi i saktë i varrimit të saj mbetet i panjohur deri më sot.[13]

Lindja

Fatimeja lindi në Mekë nga Hatixheja, gruaja e parë e Muhamedit. Ka mosmarrëveshje rreth vitit të lindjes së saj: Pikëpamja kryesore sunite është se Fatimeja u lind në vitin 605 të erës sonë, kur Hatixheja ishte pesëdhjetë vjeçe, pesë vjet para shpalljeve të para Kur'anore.[14] Megjithatë, dymbëdhjetë imamllarët shiite raportojnë se Fatimeja ka lindur në vitin 612 ose 615 të erës sonë, kur Hatixheja ishte dyzet e pesë vjeçe.[15] Sipas autorëve synitë si el-Tabari dhe Ibn Haxher el-Askalani, Fatimeja lindi kur Muhamedi ishte tridhjetë e pesë vjeç.[16]

Myslimanët synitë besojnë se Fatimja kishte tre motra, të quajtura Zejneb, Umm Kulthum dhe Rukeje, të cilat nuk i mbijetuan Muhamedit.[17] Megjithatë, disa dijetarë shiitë kanë argumentuar se të trija ishin vajzat e Halës, motrës së Hatixhes, të cilat u adoptuan nga Muhamedi në vdekjen e saj.[18] Fatimja kishte gjithashtu tre vëllezër të quajtur Kasim, Abd-Allah dhe Ibrahim, të cilët vdiqën të gjithë në fëmijëri.[19]

Bibliografia

Referimet

  1. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  2. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  3. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  4. ^ Rogerson (2006, p. 42). Abbas (2021, p. 33)
  5. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  6. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  7. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  8. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, pp. 182-186)
  9. ^ Abbas (2021, p. 33). Khetia (2013, p. 6). Vaglieri (2021). de-Gaia (2018, p. 56)
  10. ^ Vaglieri (2021)
  11. ^ Abbas (2021, pp. 81, 95). Hazleton (2009, pp. 52, 71). Khetia (2013, pp. 31, 32). Fitzpatrick & Walker (2014, p. 561). de-Gaia (2018, p. 56)
  12. ^ Hazleton (2009, p. 73). Abbas (2021, p. 103)
  13. ^ Khetia (2013, p. 82). Abbas (2021, pp. 103, 104). de-Gaia (2018, p. 56)
  14. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, p. 183). Chittick (1981, p. 136). Nasr & Afsaruddin (2021)
  15. ^ Fitzpatrick & Walker (2014, p. 183). Abbas (2021, pp. 26, 33). Vaglieri (2021)
  16. ^ Al-Tabari (1998, p. 167)
  17. ^ Abbas (2021, p. 33)
  18. ^ Abbas (2021, p. 33). de-Gaia (2018, p. 56)
  19. ^ Glassé (2001, p. 321). Bodley (1946, pp. 53, 54). Campo (2009, p. 319). McAuliffe (2002, p. 192). Muir (1891, p. 5)