Çaushi: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
vNo edit summary
Rreshti 11: Rreshti 11:
| footer_align = center
| footer_align = center
| footer = Ilustrime nga libri i [[Peter Mundy]] ''Një lidhje e shkurtër e turqve, mbretërve, perandorëve ose madhështorëve të tyre, pushtimet e tyre, feja, zakonet, shprehitë, etj'' (1618)}}
| footer = Ilustrime nga libri i [[Peter Mundy]] ''Një lidhje e shkurtër e turqve, mbretërve, perandorëve ose madhështorëve të tyre, pushtimet e tyre, feja, zakonet, shprehitë, etj'' (1618)}}
'''Çaushi''' ose '''Çavushi''' (nga [[Gjuha turke|turqishtja]]: ''çavuş'' / چاوش, "lajmëtar"), [[Gjuha arabe|arabisht]] 'shawish, شاويش (nga turkik e vjetër ''Çabuş'' ose ''Çawuş'', "personi që jep urdhër, personi që bërtet")<ref>{{cite web|url=http://www.nisanyansozluk.com/?k=çavuş|title=*Etimoloji: Kökenbilim, kelimelerin aslını ve evrimini inceleyen disiplin ~ EYun étymon "asıl" + logeía "bilim".|website=Nisanyansozluk.com |language=tr |access-date=2017-06-30}}</ref> ishte një titull osman i përdorur për dy profesione të veçanta të ushtarëve, që të dy vepronin si lajmëtarë edhe pse të ndryshëm në nivele.{{sfn|Stein|2007|p=84}} Ishte një gradë më poshtë ''[[Agai|agha]]'' dhe ''[[Ket'hyda]]|ket'hyda]]'' (nga [[Gjuha persiane|persishtja]], ''kad-khuda'', "magjistrat"), në njësi të tilla si [[Jeniçerët|jeniçerët]] dhe [[Sipahi|sipahi]] i përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria e kombinuar që i shërben [[Këshilli Perandorak (Perandoria Osmane)|Këshillit Perandorak]] (si në [[Ejaleti i Egjiptit|Egjiptin Osman]]). Drejtuesit e çavushit të këshillit u titulluan ''çavuşbaşı'' / چاوش باشی (ose ''başçavuş'' / باش چاوش).<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Holt|2013|p=238}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> '''''Çavuşbaşı''''' ishte një ndihmës (ose zëvendës) i [[Veziri i Madh|Vezirit të Madh]],<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> që merrej me çështjet e sigurisë, shoqëronte ambasadorët që vizitonin Vezirin e Madh{{sfn|Stein|2007|p=84}} dhe gjithashtu kreu shqyrtimin e parë të peticioneve të paraqitura në Këshill dhe drejtonte mbledhjet e këshillit. kur Veziri i Madh nuk ishte i pranishëm. Titulli e ka prejardhjen në [[Haganati ujgur|përdorimin ujgur]], ku ishte titulli i ambasadorëve, dhe më pas hyri në përdorim [[Dinastia Selxhuke|selxhuk]] për lajmëtarët perandorakë [[Perandoria Bizantine|bizantinë]] dhe në përdorim persisht dhe arab për shoqërues të ndryshëm të oborrit.{{sfn|Stein|2007|p=84}}
'''Çaushi''' ose '''Çavushi''' (nga [[Gjuha turke|turqishtja]]: چاوش ''çavuş'' "lajmëtar", [[Gjuha arabe|arabisht]] ''shawish'' شاويش; nga turkik e vjetër ''Çabuş'' ose ''Çawuş'' "personi që jep urdhër, personi që bërtet")<ref>{{cite web|url=http://www.nisanyansozluk.com/?k=çavuş|title=*Etimoloji: Kökenbilim, kelimelerin aslını ve evrimini inceleyen disiplin ~ EYun étymon "asıl" + logeía "bilim".|website=Nisanyansozluk.com |language=tr |access-date=2017-06-30}}</ref> ishte një titull [[Perandoria Osmane|osman]] i përdorur për dy profesione të veçanta të [[Ushtria Osmane|ushtarëve]], që të dy vepronin si lajmëtarë edhe pse të ndryshëm në nivele. Drejtuesit e çavushit të këshillit u titulluan [[Çaushbashi]] (چاوش باشی ''çavuşbaşı'' ose باش چاوش ''başçavuş'').{{sfn|Stein|2007|p=84}}


Personi i emëruar me këtë titull kryente në kushtet e asaj kohe detyrën e një [[inspektori]] të ditëve tona. Ishte një gradë më poshtë ''[[Agai|agha]]'' dhe ''[[ket'hyda]]'' (nga [[Gjuha persiane|persishtja]] ''kad-khuda'', "magjistrat"), në njësi të tilla si [[Jeniçeri|jeniçerët]] dhe [[Spahiu|sipahi]] i përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria e kombinuar që i shërben [[Këshilli Perandorak|Këshillit Perandorak]] (si në [[Ejaleti i Egjiptit|Egjiptin Osman]]).<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Holt|2013|p=238}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> '''''Çavuşbaşı''''' ishte një ndihmës (ose zëvendës) i [[Veziri i Madh|Vezirit të Madh]],<ref>{{harvnb|Başaran|2014|p=186}}, {{harvnb|Stein|2007|p=84}}</ref> që merrej me çështjet e sigurisë, shoqëronte ambasadorët që vizitonin Vezirin e Madh{{sfn|Stein|2007|p=84}} dhe gjithashtu kreu shqyrtimin e parë të peticioneve të paraqitura në Këshill dhe drejtonte mbledhjet e këshillit kur Veziri i Madh nuk ishte i pranishëm. Titulli e ka prejardhjen në [[Haganati ujgur|përdorimin]] [[Ujgurët|ujgur]], ku ishte titulli i ambasadorëve, dhe më pas hyri në përdorim [[Selxhukët|selxhuk]] për lajmëtarët perandorakë [[Perandoria Bizantine|bizantinë]] dhe në përdorim persisht dhe arabisht për shoqërues të ndryshëm të oborrit.{{sfn|Stein|2007|p=84}}
⚫
Sot, në [[Forcat e Armatosura Turke]], grada ''Çavuş'' është e barabartë me "rreshterin" (dhe gradën OR-5 të NATO-s), dhe renditet mbi gradën ''Onbaşı'' ("tetar").


⚫
Sot, në [[Forcat e Armatosura Turke]], grada ''Çavuş'' është e barabartë me "rreshterin" (dhe gradën OR-5 të [[NATO]]-s), dhe renditet mbi gradën ''Onbaşı'' ("tetar").
⚫
==Referimet==
⚫
{{reflist}}


==Burimet==
== Burimet ==
{{refbegin}}
{{refbegin}}
* {{cite book|last=Başaran|first=Betül|title=Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order|url=https://books.google.com/books?id=9FEMBAAAQBAJ&pg=PA186|year=2014|publisher=BRILL|language=en|isbn=978-90-04-27455-6|pages=186–}}
* {{cite book|last=Başaran|first=Betül|title=Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order|url=https://books.google.com/books?id=9FEMBAAAQBAJ&pg=PA186|year=2014|publisher=BRILL|language=en|isbn=978-90-04-27455-6|pages=186–}}
Rreshti 28: Rreshti 27:
* {{cite book|title=Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika|url=https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog|year=1882|publisher=U knížarnici L. Hartmana na prodaju|language=hr|page=[https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog/page/n326 916]|ref={{harvid|Rječnik|1882}} }}
* {{cite book|title=Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika|url=https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog|year=1882|publisher=U knížarnici L. Hartmana na prodaju|language=hr|page=[https://archive.org/details/rjenikhrvatskog01unkngoog/page/n326 916]|ref={{harvid|Rječnik|1882}} }}
{{refend}}
{{refend}}

⚫
== Referimet ==
⚫
{{reflist}}


[[Kategoria:Tituj turk]]
[[Kategoria:Tituj turk]]

Versioni i datës 29 janar 2022 18:54

Çavuş
Çavuşbaşı
Ilustrime nga libri i Peter Mundy Një lidhje e shkurtër e turqve, mbretërve, perandorëve ose madhështorëve të tyre, pushtimet e tyre, feja, zakonet, shprehitë, etj (1618)

Çaushi ose Çavushi (nga turqishtja: چاوش çavuş "lajmëtar", arabisht shawish شاويش; nga turkik e vjetër Çabuş ose Çawuş "personi që jep urdhër, personi që bërtet")[1] ishte një titull osman i përdorur për dy profesione të veçanta të ushtarëve, që të dy vepronin si lajmëtarë edhe pse të ndryshëm në nivele. Drejtuesit e çavushit të këshillit u titulluan Çaushbashi (چاوش باشی çavuşbaşı ose باش چاوش başçavuş).[2]

Personi i emëruar me këtë titull kryente në kushtet e asaj kohe detyrën e një inspektori të ditëve tona. Ishte një gradë më poshtë agha dhe ket'hyda (nga persishtja kad-khuda, "magjistrat"), në njësi të tilla si jeniçerët dhe sipahi i përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria e kombinuar që i shërben Këshillit Perandorak (si në Egjiptin Osman).[3] Çavuşbaşı ishte një ndihmës (ose zëvendës) i Vezirit të Madh,[4] që merrej me çështjet e sigurisë, shoqëronte ambasadorët që vizitonin Vezirin e Madh[2] dhe gjithashtu kreu shqyrtimin e parë të peticioneve të paraqitura në Këshill dhe drejtonte mbledhjet e këshillit kur Veziri i Madh nuk ishte i pranishëm. Titulli e ka prejardhjen në përdorimin ujgur, ku ishte titulli i ambasadorëve, dhe më pas hyri në përdorim selxhuk për lajmëtarët perandorakë bizantinë dhe në përdorim persisht dhe arabisht për shoqërues të ndryshëm të oborrit.[2]

Sot, në Forcat e Armatosura Turke, grada Çavuş është e barabartë me "rreshterin" (dhe gradën OR-5 të NATO-s), dhe renditet mbi gradën Onbaşı ("tetar").

Burimet

  • Başaran, Betül (2014). Selim III, Social Control and Policing in Istanbul at the End of the Eighteenth Century: Between Crisis and Order (në anglisht). BRILL. fq. 186–. ISBN 978-90-04-27455-6.
  • Holt, P. M. (2013). Studies in the History of the Near East (në anglisht). Routledge. fq. 238–. ISBN 978-1-136-27331-5.
  • Šimunović, Petar (1995). Hrvatska prezimena: podrijetlo, značenje, rasprostranjenost (në kroatisht). Golden Marketing. fq. 10. ISBN 978-953-6168-16-3.
  • Stein, Mark L. (2007). Guarding the Frontier: Ottoman Border Forts and Garrisons in Europe (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 84–. ISBN 978-0-85771-313-1.
  • Ujević, Mate (1942). Hrvatska enciklopedija (në kroatisht). Vëll. 4. Konzorcija Hrvatske enciklopedije. fq. 207.
  • Wilkins, Charles L. (2010). Forging Urban Solidarities: Ottoman Aleppo 1640-1700 (në anglisht). BRILL. fq. 122–. ISBN 978-90-04-16907-4.
  • Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika (në kroatisht). U knížarnici L. Hartmana na prodaju. 1882. fq. 916.

Referimet

  1. ^ "*Etimoloji: Kökenbilim, kelimelerin aslını ve evrimini inceleyen disiplin ~ EYun étymon "asıl" + logeía "bilim"". Nisanyansozluk.com (në turqisht). Marrë më 2017-06-30.
  2. ^ a b c Stein 2007, f. 84.
  3. ^ Başaran 2014, p. 186, Holt 2013, p. 238, Stein 2007, p. 84
  4. ^ Başaran 2014, p. 186, Stein 2007, p. 84
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Çaushi&oldid=2387697"