Vladimir Lenini

Skeda:Soviet Union, Lenin (55).jpg Vladimir Ilic Lenin ( Rusisht: Влади́мир Ильи́ч Ле́нин- Emir I lindjes: Vladimir Ilic Uljanov - 10 Prill 1870-21 Janar 1924) ishte nje revolucionar rus, politikan komunist, pjesmarres dhe lider ne Revolucionin e Tetorit , udheheqesi i pare i Republikes Sovjetike Socialiste Ruse dhe qe prej 1922 lideri i pare ‘de facto’ i bashkimit Sovjetik. Ne 1999 ai u emerua nga revista TIME Magazine si nje prej 100 njerezve me me influence te shekullit te 20e. Kontributet e tija ne teorine Marksiste pergjithesohen si Leninizem.

Jeta e hershme

Lindur ne Simbirsk- me vone i quajtur Uljanovsk prej birit te tij te famshem- prane lumit Vollga ne Mbreterine Ruse. Lenini ishte i biri i Ilja Nikolaevic Uljanov dhe Maria Aleksandrovna Uljanova. Babai i tij ishte nje edukator publik zyrtar i sukesesshem qe donte demokraci. Familja ishte e nje perzierjeje etnike ,paraardhesit e tyre ishin: Rus, Mordovian, Kalmyk, Hebre, Gjermane te Vollges dhe Suedeze, dhe mundesisht te tjere sipas biografit Dimitri Volkogonov. Lenini qe i pagezuar ne Kishen Ortodokse Ruse. Ne 1886, babai i Leninit, pedagod, vdiq nga nje hemoragji celebrale dhe ne Maj 1887, kur Lenini ishte 17 vjec, vellai i tij i madh Aleksander u arrestua dhe u egzekutua me varje per pjesemarrje nje nje atentat me bombe qe kercenoi jeten e Car Aleksandrit III. Motra e tij Ana e cila ishte me Aleksandrin gjate arrestimit, u debua drejt prones se familjes se saj ne fshatin Kokushkino, rreth 40 km larg Kazanit. Kjo ngjarje radikalizoi Leninin, dhe boigrafet e tij zyrtar sovjetik e pershkruan kete si qendra e vazhdes revoulucionare ne jetes se tij. Eshte sinjifikativ dhe fakti qe ndoshta nga kjo trazire emocionale ndodhi qe ne te njetin vit ai e pa veten te regjistruar ne Universitetin Shteteror ne Kazan. Nje pikture e famshme prej Pjeter Beluzov “Ne do te ndjekim nje rruge tjeter” e riprodhuan ne miliona libra sovjetik, e pershkruan te riun Lenin dhe te emen te hidheruar nga humbja e djalit te tyre te madh. Shprehja “Ne do te ndjekim nje rruge tjeter” i referohet zgjedhjes qe Lenini i beri Marksizmit per te perkrahur revolucionin popullor, ne vend te metodave anarkiste ose individualiste. Pasi u be i interesuar ne Marksizem, ai u perfshi ne protesta studentore dhe me pas edhe u arrestua. Ai u perjashtua dhe nga Universiteti i Kazanit prej ideve te tija politike. Ai vazhdoi te studionte individualisht dhe i pavarur dhe ishte pergjate kesaj periudhe kur ai familjarizoi vetveten me Kapitalin e Karl Marksit. Leninit me vone iu dha e drejta per te studiuar, kesaj here ne Universitetin e Shen Pjetersburgut. Ne Janar te vitit 1892 ai u vleresua nga universiteti me diplome te klasit te pare per drejtesi. Ai gjithashtu u dallua per gjuhet Latinisht dhe Greqisht dhe mesoi Gjermanisht, Frengjish dhe Anglisht. Por njohuria e ketyre dy gjuheve te fundit me kalimin e kohes iu limitua: ai kerkoi ndihmen e Anesa Armand per ti perkthyer nje artikull ne fengjisht dhe ne anglisht ne 1917. Ne te njejtin vit ai i shkroi S.N. Ravicit ne Gjeneve : “Ndihem i paafte per te mbajtur nje fjalim ne frengjisht.”

Aktiviteti revolucionar, udhetimet dhe perndjekjet

Lenini ushtroi profesionin e avokatit per disa vjet ne Samara, nje qytet-port ne lumin Vollga, perpara se te shperngulej ne Shen Pjetersburg ne 1893. Me ne vend te vazhdimesise te nje karriere ligjore ,ai filloi te rriste perfshirjen e tij ne perpjekjet e propagandave revolucionare duke u anetaresuar dhe ne grupin Marksist lokal. Ne 7 Dhjetor 1895 Lenini u arrestua, u mbajt nga autoitetet per 14 muaj dhe me pas u lirua dhe u interrnua ne fshatin Shushenskoje ne Siberi ku ai u perzije me shume Marksiste te njohur si Xhorxhi Plekhanov, ai qe perhapi socializmin ne Rusi. Ne Qershor 1898 Lenini u martua me aktivisten socialiste Nadezhda Krupskaja dhe gjithashtu ne Prill 1899 publikoi librin “Zhvillimi i Kapitalizmit ne Rusi”. Ne 1900 afatit te interrnimit te tij i erdhi fundi dhe ai filloi udhetimet pergjate Rusise dhe pjeses tjeter te Evropes. Lenini jetoi ne Zyrih, Gjeneve (ku dhe studioi e dha leksione ne Universitetin e Gjeneves), Mynih, Prage, Viene, Mancester dhe Londer, dhe gjate kesaj kohe ai themeloi gazeten Iskra (“Shkendija”) bashke me Julius Martov, i cili me vone do te behej nje oponent udheheqes. Ai shkroi gjithashtu nje zer artikujsh dhe libra te ndryshem per levizjen revolucionre, duke u perpjekur dhe te rekruronte social-demokrate te ardheshem. Ai filloi te perdorte preudonime te ndryshem duke u shpallur me ne fund ne “Lenin”-“N.Lenin” plotesisht. ( Shtypi perendimor shpesh e quante ate “Nikolai Lenin”-ndoshta duke marre gabimisht faktin qe germa ‘N’ korrespondonte ne Nikolai- gjithesesi ai nuk iu paraqit asnjehere virtualisht me kete emer Rusise ose Bashkimit Sovjetik, dhe Lenini vete kurre nuk e perdori kete si nje pseudonim.) Lenini qe aktivist ne Partine Social Demokrate Punetore (PSDP- РСДРП ne rusisht) dhe ne 1903 udhehoqi fraksionin Bolshevik pas ndarjes me Mensheviket. Emrat “Bolshevik” ose Maxhoranca dhe “Menshevik” ose Minoranca, referuar mundjes se ngushte me vota te Menshevikeve pas vendimit per te kufizuar anetaresine e partise ne revolucionare profesioniste, me teper se sa te perfshinin simpatizante. Divizioni qe inspiruar pjesesisht nga broshura e Leninit “Cfare duhet bere?” (1901-02) e cila qe fokusuar mbi strategjite e tija revolucionare. Thuhet qe kjo ka qene nje prej broshurave me influencuese ne Rusine para-revolucionare, ku Lenini vete pretendonte se tre ne pese punetore e kane lexuar ate dhe per me teper ua kane lexuar te tjereve.

Ne Nentor 1905, Lenini u kthye nga perndjekja ne Rusi per te perkrahur Revolucionin Rus te 1905es. Ne 1906, u zgjodh per te qene ne presidiumin e PSDS. Ne ate kohe ai levizte shpesh midis Finlandes dhe Rusise dhe ne Dhjetor te 1907, me shkaterrimin e revolucionit prej autoriteteve cariste, ai u detyrua te mergonte serish ne Evrope. Deri sa te vinin revolucionet e 1917es, ai e kaloi shumicen e kohes i merguar ne Evrope ku pavaresisht kushteve te varferise, ai nuk reshti se vazhduari shkrimet e tija politike. Ne kuader te bazes filozofike te vete rrjedhes se revolucionit socialist, Lenini kompletoi “Materializmi dhe Empirio-kriticizmi” ne 1909-nje pune e cila u be fondamentale ne filozofine Marksiste-Leniniste. Lenini vazhdoi te udhetonte ne Evrope dhe te merrte pjese ne shume takime dhe aktivitete te socialisteve, perfshire dhe Konferencen e Partise se Prage me 1912. Kur Inesa Armand la Rusine per te shkuar ne Paris, ajo u takua me Leninin dhe dhe bolshevike te tjere qe jetonin ne mergim dhe besohet qe ajo te kete qene e dashura e Leninit gjate kesaj kohe. Si shkrimtar Neil Harding thekeson se, megjithese shume eshte bere ne lidhje me kete lidhje, prapeseprape jane per tu perbuzur “materialet e dobeta te deshmive...ne akoma nuk kemi asnje deshmi qe verteton se ata te kene qene seksualisht te lidhur.”

Kur Lufta e Pare Boterore nisi me 1914 dhe kur shume parti Social-Demokrate Evropiane (ne ate kohe te veteshpalluara si Marksiste) perkrahen shtetet e tyre me ndihma lufte, e tronditen Leninin i cili refuzoi te besonte se social-demokratet gjermane kishin votuar per ndihma lufte. Kjo beri qe ai te shkeputej nga Internacionalja e Dyte e cila ishte formuar nga keto parti. Lenini (perkundrejt luftes ne bindjen e tij qe qytetaret dhe punetoret po benin nje beteje te borgjezise per ta) miratoi pozicionin te cilin ai e pershroi si nje “Lufte Imperialiste” nje detyre qe duhej te kthehej ne nje lufte civile nepermjet klasave. Sapo lufta mbaroi, Lenini u mbajt ne arrest per nje kohe te shkurter nga autoritetet austriake ne qytetin Poronin ku ai qendronte gjate asaj kohe. Ne 5 Shtator 1914 Lenini levizi per ne Zvicer ku qendroi fillimisht ne Bern dhe me pas ne Zyrih. Ne 1915 ai morri pjese ne Konferencen anti-lufte te Zimervaldit e mbajtur ne Zvicer ne qytetin me pot e njejtin emer. Lenini ishte lideri kryesor I minorances Zimervaldi i Majte e cila nuk pati sukses perkundrejt maxhorances pacifiste qe konferenca duhej te pranonte pozicionin e Leninit per te konvertuar luften imperialiste ne je lufte klasash. Lenini dhe Zimervaldi i Majte u ballafaquan me po te njetin vendim ne konferencen anti-lufte te radhes e mbajtur po ashtu ne Zvicer ne qytetin Keintal (24-30 Prill 1916), por qe ne fund e vendosur per nje manifest kompromisi. Ishte ne Zyrih ne pranvere te 1916 ku Lenini shkroi punen teorike e te rendesishme “Imperializmi, faza me e larte e Kapitalizmit”. Ne kete pune Lenini argumenton se shkrirja e bankave dhe e kartelave industrial sjell rritje te kapitalit financiar. Sipas Leninit, ne fazen e fundit te kapitalizmit, ne vazhdimesi te perfitimeve qe tegu vendas mund te ofroje, kapitali eshte I eksportuar. Kjo te con ne ndarjen e botes ndermjet firmave internacinale monopoliste dhe kolonizimit te pjeseve te medha prej shteteve evropiane ne perkrahje te bizneseve te tyre. Imperializmi eshte nje faze e avancuar e kapitalizmit, nje mbeshtetje ne permiresim te monopoleve dhe ne eksportin e kapitaleve, ku kolonializmi eshte nje vecori e saj.

Rikthimi ne Rusi

Pas Revolucionit te Shkurtit 1917 ne Rusi dhe abdikimit te Car Nikolla II, Lenini u bind se duhej te kthehej ne Rusi sa me shpejt te ishte e mundur, por kjo ishte problematike pasi ai ishte I izoluar ne nje zone neutrale te Zvicres si pasoje e shkaterrimit qe Lufta e Pare Boterore beri midis shteteve fqinje. Fritz Platen ,nje komunist zvicerian beri te mundur negociatat me qeverine gjermane qe Lenini me njerzit e tij te udhetonin nepermjet Gjermanise me te ashtquajturin “treni I mbyllur” . Qeveria gjermane shpresoi qartesisht se rikthimi I Leninit nuk do te krijonte shqetesime ne Rusine qe do te ndihmonte per te sjelle fundin e luftes ne kampin lindor e per te lejuar me tej Gjermanine qe te perqendrohej per tu prishur planet aleateve perendimor. Ne 16 Prill 1917, Lenini mberriti me tren ne nje pritje te trazuar e te zhurmeshme ne Stacionin Finlandez ne Petrograd. Ai menjehere morri nje rol udheheqes perbrenda levizjes bolshevike duke publikuar Tezat e Prillit ku thirrej per nje opozite pa kompromise kundrejt qeverise provizore. Fillimisht, Lenini izoloi partine e tij nepermejet nje animi nga e majta. Gjithesesi, kjo qendrese mos-kompromisese beri te qarte se Bolsheviket do te beheshin shtepia e dukeshme per te gjithe ata qe ishin zhgenjyer me qeverine e meparshme dhe se me “luksin e opozites” Bolsheviket skane pse te marrin pergjegjesine per ndonje police te implementuar nga qeveria. Nderkohe, Aleksander Kerenski, Grigori Aleksinski dhe oponente te tjere te Bolshevikeve akuzuan ata dhe leninin ne vecanti si agjente te paguar te Gjermanise. Si pergjigje Leon Trotski, nje lideri ri I spikatur I Bolshevikeve, beri nje fjalim mbrojtes ne 17 Qershor duke thene:

“Nje atmosfere e patolerueshme eshte krijuar, ne te cilen po mbytemi si ju si edhe ne.Ata po i leshojne akuza te pista Leninit dhe Zinovevit. Lenini ka luftuar 34 vjet per revolucionin. Une kam luftuar 20 vjet kundra shtypjes se popullit. Dhe nuk mundemi te ushqejme nje urrejtje per militarizmin gjerman…Une kam qene I denuar per tete muaj naga nje gjykate gjermane, I burgosur prej luftes qe kam shfaqur kundra militarizmit gjerman. Kete e dine te gjithe. Asnjeri ne kete salle sduhet te thote qe ne lemi mercenare te Gjermanise.”

Pas trazirave te diteve te Qershorit, kur punetoret dhe ushtaret ne kryeqytet u perplasen me trupat qeveritare, Leninit iu desh te arratisej ne Finlad per siguri, te shmangete arrestimin. Bolsheviket nuk ia dolen dot me kryengritjen. Koha nuk ishte ende e pershtatshem per revolucionin, tha Lenini: puneteoret e qytetit qene te gatshem, por Bolsheviket akoma kane nevoje per perkrahjen e qytetareve. Gjate kohes se tij te shkurter ne Finlande, Lenini perfundoi librin e tij “Shteti dhe Revolucioni”, I cili bente thirrje per nje forme te re qeverisjeje te bazuar tek keshilli i punetoreve, ose sovjetiket,te zgjedhur dhe te revokueshem ne cdo moment prej punetoreve. Pas nje tentative te deshtuar per vrasje nga Gjeneral Kornilov ne fund te Gushtit masat perkrahen Bolsheviket dhe programin e tyre “Paqe, buke dhe toke”. Te impresionuar, drejtuesit Bolshevik u cliruan dhe Lenini u kthye ne Petrograd ne Tetor duke inspiruar Revolucionin e Tetorit me sloganin “E gjithe fuqia tek Sovjetiket!”. Lenini drejtoi permbysjen e qeverise provizorenga Instituti Smolni pergjate 6 dhe 8 Nontorit 1917. Rrezimi dhe kapitullimi I Pallatit te Dimrit ne naten e 7 dhe 8 Nentorit shenoi fillimin e rendit Sovjetik.