Politika

Politika, fjala vijen nga grekishtja pólis, "shtet qytet". Politika do të thotë: çka të bëjë me shtetin.

KRAHASIMI MES DEMOKRACIS DHE TOTALITARIZMT

Qëllimi i kësaj eseje është krahasimi mes sistemit demokratik të qeverisjes dhe atij totalitarë. Krahasimi i këtyre dy sistemeve është mjaft i rëndësishëm dhe interesantë për dy arsye; - Si për demokracinë ashtu edhe për totalitarizmin, ekziston një numër i madh mendimtarësh që kanë dhënë ide (përkufizime, kuptime, teza) rreth këtyre dy koncepteve që janë kundërthënëse. - Në aspektin kronologjik–historik të dyja këto kanë pasur ndryshime të konsiderueshme qenësore ne kohë dhe hapësirë (vend) të caktuar.

Për ta bërë një krahasim të këtyre dy sistemeve mendojmë që është e nevojshme të bëhet një përshkrim i të dyjave sistemeve, pra demokracisë dhe totalitarizmit

Demokracia dhe totalitarizmi janë sisteme të ndryshme të qeverisjes. Ideja për demokracinë është tejet e lashtë, praktikat e para të saj janë njohur në Athinë në shek. IV – V dhe ende sot nuk është e përsosur. Demokracia nënkupton sistemin e bërjes së rregullave për një grup njerëzish, prandaj Demokracia shpeshherë përkufizohet si “ rregulla e njerëzimit” me fjalë të tjera si sistem i bërjes së rregullave i cili përpilohet bashkë me njerëzit të cilët do ti nënshtrohen këtyre rregullave. Demokracia si sistem jo nga të gjithë kuptohet në mënyrë të njejtë. Shumë autorë kanë dhënë definicione të ndryshme për të si p.sh.

Churchill thotë: “DEMOKRACIA ËSHTË FORMA MA E KEQE E QEVERISJES, ME PËRJASHTIM TË TË GJITHA TË TJERAVE”

Mahatma Gand: “ UNË KUPTOJ MË DEMOKRACI NDARJEN E BARABARTË TË SHANCAVE PËR TË DOBTIN DHE TË FORTIN”

Karl Poper:”PYTJA SE KUSHË DUHET TA MARRË PUSHTETIN ËSHTË PYTJE E BËRË GABIM, MJAFTON QË TË NDËRROHET PËRMES ZGJEDHJEVE QEVERIA E PAPËRSHTATESHMË, KJO ËSHTË DEMOKRACI”

John F. Kennedy:” JETA NË LIRI NUK ËSHTË E LEHTË DHE DEMOKRACIA NUK ËSHTË E PËRSOSUR”

Bill Clinton: “DEMOKRACITË NUK LUFTOJNË ME NJËRA-TJETRËN”

Pra siç po shihet demokracia për disa është pozitive ndërsa për disa negative. Ne mendojmë që ideja për demokracinë është shumë e mirë dhe ekzistojnë mënyra të ndryshme për tu realizuar ajo, mirëpo ato që mungojnë janë shprehitë dhe praktikat demokratike tek individët.

Totalitarizmi vjen nga fjala "totalitarë" – i përdorur për herë të parë në Itali në vitet e njëzeta për të përshkruar në mënyrë pozitive a negative karakteristikat e shtetit fashist. Totalitarizmi ndodhë si një kategori funksionale nga gjysma e shekullit njëzet, edhe pse shumë herë e kontestuar, nga fjalori ideologjik dhe shkencor-politik. Totalitarizmi është filozofi e marrë nga shkencëtarët politik, veçanërisht nga këta të fushës së politikes krahasueses për të përshkruar regjimet moderne me të cilat shteti rregullon gati të gjitha aspektet e sjelljes publike dhe private. Regjimi totalitarë mobilizon popullatën në përgjithësi rreth përkrahjes së shtetit dhe ideologjisë politike, dhe nuk toleron aktivitet nga individë ose grupe si unionet e grupeve punëtore, kishave dhe partive politike të cilët nuk i adresohen qëllimeve shtetërore. Ata e mbajnë veten e tyre në fuqi nëpërmjet policisë sekrete, propagandave të përhapura përmes mass-mediave të kontrolluara nga shteti, rregulativave dhe kufizimeve të diskutimeve të lira, kritikave dhe përdorimit të terrorit. Kritikët e konceptit debatojnë rreth asaj se, në këtë term mungon fuqia shpjeguese/sqaruese. Pra totalitarizmi është një fenomen me tipare të papërcaktuara prandaj përkufizimi dhe studimi shkencorë i tij ndeshet me vështirësi të shumta.

Demokracia dhe totalitarizmi janë forma qeverisjeje të cilat nga shumë mendimtarë njihen si të kundërta. Totalitarizëm rrjedh nga latinishtja totus- i tërë, pra totalitarizmi është sistem politik ku shteti ushtron pushtetin dhe politizon skajshmërish në të gjitha aspektet dhe segmentet e jetës shoqërore të njeriut, sundim i gjithmbarshëm, ku nuk ekziston liria e personalitetit, liria e fjalës, e tubimit e marrëveshjes etj. Demokracia që në greqishte do të thotë sundim nga populli, jo gjithmonë ndodhë që populli të jetë i njëzëshëm, andaj demokracia si sistem mundë të shikohet si sinonim i sundimit të shumicës. Në demokraci përkundër totalitarizmit ekziston një shoqëri e hapur ku respektohen te drejtat e njeriut. Totalitarizmi si sistem udhëhiqej nga slogani i MUSOLINIT “ gjithçka brenda shtetit, asgjë kundër shtetit” shkurtë një shoqëri garnizon, ndërsa demokracia mendojmë që është sistem i udhëhequr duke u bazuar në vlera dhe udhëheqje E popullit, NGA populli dhe PËR popullin.

Parimet, mbi dhe përmes të cilave, funksionon demokracia, janë parime universale, në kuptim që, ato janë të vërteta për çdo shoqëri që tenton të aplikojë demokracinë, pavarësisht traditës dhe kulturës së vetë historike. Parimet universale te demokracisë janë: • Sundimi i shumicës me mbrojtje pakicën • Pëlqimi i të qeverisurve • Qeverisje e kufizuar nga ligji kushtetues • Shoqëri e hapur • Dinjitet njerëzorë dhe shenjtëria e individit • Sovraniteti i ligjit

Ndërsa totalitarizmi si mënyrë qeverisjeje kishte këto tipare apo parime që janë shumë të kundërta me demokracinë: • Ideologji zyrtare • Parti unike e masës e udhëhequr nga një diktatorë karizmatik apo nga një grup i ngushtë udhëheqës • Dirigjim ekonomik apo ekonomi e centralizuar • Kontroll kapilarë policorë dhe terroristik i shoqërisë • Monopol absolut i zhvillimeve teknologjike dhe të informacionit , monopol i arsimit • Krijim i një armiku absolut dhe permanent.

Për të funksionuar një shtet si duhet dhe shtetasit e tij të jenë të kënaqur mendojmë që duhet të ekzistojnë disa vlera siç ekzistojnë në shtetin demokratik. Vlerat themelore mbi të cilat funksionon një shoqëri demokratike janë: e mira e përbashkët, drejtësia, barazia e shanseve, diversiteti, e vërteta dhe patriotizmi. Në shtetet totalitare nuk kanë ekzistuar këto vlera. Në shtetet totalitare ai person apo ai grup që ka udhëhequr nuk ka menduar për të mirën e përbashkët por thjeshtë si ti arrijë qëllimet e veta, janë munduar që të fitojnë për vetën e vetë në “shpin” të popullit. Drejtësia nuk ka ekzistuar fare në shtetet totalitare, themi kështu duke u bazuar në atë se shteti nuk ka lejuar që të jenë të pavarura organizatat private, qytetaret kanë qenë të obliguar që të votojë për partinë që ka qenë në pushtet se për ndryshe kanë qenë të kërcënuar e shumë e shumë padrejtësi janë bërë në shtetet ku ka funksionuar sistemi totalitarë, thjeshtë aty nuk ka sunduar ligji, po një grup njerëzish mbi pjesën tjetër të popullit. Thelbi i drejtësisë në demokraci ka të bëjë me marrëdhëniet e individit me të vërtetën dhe ligjin, drejtësia ka të bëjë më faktin se individi është i pavarur, i paanshëm dhe pa paragjykime në raport me vetën dhe me të tjerët.

Barazia e shanseve, në demokraci ka të bëjë me faktin se individi është një krijesë që vjen e lirë në bashkësinë njerëzore dhe duhet të jetojë në mënyrë të barabartë, jashtë paragjykimeve dhe divrsitetit , përderisa në sistemin totalitarë jo të gjithë janë të barabartë.

Shoqëria është e përbërë nga individë me racë, origjinë, parapëlqime, besime e bindje të ndryshme, ky është një fakt që duhet pranuar diversiteti. Në sistemin demokratik kjo gjë pranohet, apo punohet shumë në ketë drejtime. Në totalitarizëm populli nuk ka pasur të drejtë ti shpreh bindjet e veta, është dashur ti bindet atyre gjerave që kanë ardhur nga lartë, pra nga udhëheqësi apo udhëheqësit e shtetit.

Në demokraci të jesh patriot nënkupton të punosh me mençuri në të mirë të përgjithshme, mendojmë që patriotizmi në sistemin totalitarë nuk ka qenë i tillë. Patriot mendojmë që janë quajtur ata të cilët kanë mbrojtur interesat e udhëheqësve shtetërore edhe pse kanë qenë interesa vetjake, jo të përgjithshme apo në të mirë të popullit,

Pra ne mendojmë që demokracia dhe totalitarizmi janë shume të kundërta njëra me tjetrën. Marrë nga aspekti ekonomik në sistemin totalitarë të gjitha çështjet që kanë të bëjnë më shkëmbimin e mallrave me mallra tjerë apo me para nga ndërmarrjet qofshin ato të mëdha apo të vogla, shtetërore apo “Private”, të një grup personash apo të një individi të vetëm, të gjitha këto kontrollohen nga shteti dhe është shteti ai që i tregon prodhuesit se çfarë mallra dhe shërbime duhet të prodhojë a ofroi ai. E kundërta ndodhë në sistemin demokratik ku pronarit i lihet të zgjedhë për mallrat dhe shërbimet që duhet të ofroi ai. Si dhe i krijon hapësira që ai ato mallra ti shkëmbejë me kë të dojë duke shkuar edhe më tutje ku shteti stimulon pronarët që të bëjnë shkëmbime të atyre mallrave edhe jashtë vendit. Por nëse pronari dështon ti shes ato shteti nuk ka kurrfarë përgjegjësie ndaj tij.

Duke i parë këto dy disiplina të veçanta me kahe të kundërta, mund të arrij në përfundim se demokracia mund të vijë në pikëpyetje atëherë kur vlerat demokratike marrin drejtimin kah diktatura totalitare, atëherë kur ata që e proklamojnë veten si demokrat, nga dëshira e madhe për pushtet dhe sundim shndërrohen në diktatorë. Prandaj është shumë e rëndësishme që gjithmonë të bëhet dallimi në mes të këtyre dy teorive filozofike.