Konfuci

Shpjegim

Ky artikull sipas rregullores mbi shkronjat Ç, ç, Ë, ë, bie në kundërshtim me rregulloren e Wikipedisë në gjuhën shqipe, për këtë arsye nuk mund të merret si i saktë derisa të rregullohet.

Konfuci

Konfuci ( nga e folmja Pin-jin Kŏng Zĭ ose Kong Fuci; nga e folmja Uade-gjile K´ung-cu ose K'ung-fu-cu, fjalë për fjalë "Mjështër Kong", emri origjinal K´ung Q´iu, emri letrar Qung-ni), ishte një mendimtar, mesues, politikan teorik dhe filozof kinez me i famshëm, themelues i Konfucianizmit. Jetoi rreth vitit 551 p.e.s. deri në vitin 479 p.e.s..

Mësimet e tija kanë ndikuar thellë jetën dhe mendimin Aziatik Lindor. Filozofia e tij thekson moralitetin vetjak dhe qeveritar, përpikmerine e marrdhenieve shoqerore, drejtesine dhe çiltersinë. Këto vlera fituan njohje në Kinë mbi doktrinat e tjera si Legalizmi ose Daoizmi gjatë Dinastisë Han. Përdoren që atëhere si një drejtësi perandorake, mendimet e Konfucit janë zhvilluar në një sistem te mendimit filozofik të njohur si Konfucianizem. Ato u futen në Evropë nga jezuiti Matteo Ricci ne shekullin e 18-te, që ishte i pari që latinizoi emrin "Confuzius". Mësimet e tija janë të njohura më parë nëpermjet Analekteve, një mbledhje e vogël e diskutimeve të tija me nxënesit e tij, te përpiluara pas vdekjes.

Jeta vetjake dhe familja

"Me 15, mblodha mendjen të mësoj;

Me 30, mora qëndrim;

Me 40, s´kisha më dyshime;

Me 50, njihja dëshirën e qiejve;

Me 60, m´u mësua veshi;

Me 70, ndoqa të gjitha dëshirat e zemrës sime pa thyer asnjë rregull."

(Analekte, perkthyer nga James Legge)

Konfuci lindi ne vitin 551 p.e.s. ne vitin e 22-te te mbreterimit te Dukës Hsiang (gjate stineve te pranveres dhe vjështës, ne fillimin e levizjes filosofike te Njeqind Shkollave te Mendimit) ne qytetin Qufu, qe gjendej ne Shtetin Lu (sot pjese e Krahines Shandong afer kulles mbreterore te Zhous. Tradita pohon se ai lindi ne diten e 27-te te muajit te tete henor, por 28 shtatori verehet gjeresisht ne Azine lindore si ditelindja e Konfucit. Kjo date madje është ne Tajvan festa zyrtare e "Dites se Mesuesit". Ai lindi ne nje familje fisnikesh me mbiemer K´ung dhe u quajt Q´iu, por historia kineze e njeh edhe si K´ung-cu ose K´ung-fu-cu. I ati i Konfucit vdiq kur ky ishte vetem 3 vjeç. U edukua dhe u mesua nga e ema ne fillim. Ne femijeri shquhej si nje nxenes i palodhur. Ai kujton ne fund te jetes se tij se ne moshe 15-vjeçare ai i´u perkushtua mesimit.

Konfuci sherbeu ne poste te vogla qeveritae duke drejtuare dhe mbajtur llogarite e grunareve (hambareve) perpara se te martohej ne moshen 19-vjeçare me nje grua te nivelit te tij shoqeror. Nuk dihet se kush ishin mesuesit e Konfucit megjitehkete ai u mundua me te vertete te gjente mesuesin e duhur, para se gjithash ne rite dhe muzike. Mjështëria e gjashte-fishte e Konfucit ne ritualë, muzike, shigjetari, ngarje karroje, bukurshkrim dhe aritmetike dhe njohuria me traditat klasike, me poezine e spikatur dhe historine i mundesuan atij te niste nje karriere te shkelqyer mesuesi ne moshen 30-vjeçare.

Mësimet

"Këto që i mësove para se t'i zbatosh, duhesh ta dishë që je njeri dhe ke familje, ke vëlla, ke motër ke babë e nënë. Asnjë mësim nuk ka vlerë nëse nuk je njeri".