Konfuci: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti shtoj: ang:Confucius
No edit summary
Rreshti 1: Rreshti 1:
{{shkronja}}

[[Skeda:Confucius_02.png|thumb|right|'''Konfuci''']]
[[Skeda:Confucius_02.png|thumb|right|'''Konfuci''']]
'''Konfuci''' ( nga e folmja ''Pin-jin'' '''Kŏng Zĭ''' ose '''Kong Fuci'''; nga e folmja ''Uade-gjile'' '''K´ung-cu''' ose '''K'ung-fu-cu''', fjalë për fjalë "Mjështër Kong", emri origjinal '''K´ung Q´iu''', emri letrar '''Qung-ni'''), ishte një mendimtar, mesues, politikan teorik dhe filozof kinez me i famshëm, themelues i [[Konfucianizmi]]t. Jetoi rreth vitit [[551 p.e.s.]] deri në vitin [[479 p.e.s.]].


'''Konfuci''' (nga e folmja ''Pin-jin'' '''Kŏng Zĭ''' ose '''Kong Fuci''' ; nga e folmja ''Uade-gjile'' '''K´ung-cu''' ose '''K'ung-fu-cu''', fjalë për fjalë "Mjështër Kong", emri origjinal '''K´ung Q´iu''', emri letrar '''Qung-ni'''), ishte një mendimtar, mësues, politikan teorik dhe filozof kinez i famshëm, themelues i [[Konfucianizmi]]t. Jetoi rreth vitit [[551 p.e.s.]] deri në vitin [[479 p.e.s.]].
Mësimet e tija kanë ndikuar thellë jetën dhe mendimin [[Azia Lindore|Aziatik Lindor]]. Filozofia e tij thekson moralitetin vetjak dhe qeveritar, përpikmerine e marrdhenieve shoqerore, drejtesine dhe çiltersinë. Këto vlera fituan njohje në [[Kina|Kinë]] mbi doktrinat e tjera si [[Legalizmi]] ose [[Daoizmi]] gjatë [[Dinastisë Han]]. Përdorenatëhere si një drejtësi perandorake, mendimet e Konfucit janë zhvilluar në një sistem te mendimit filozofik të njohur si Konfucianizem. Ato u futen në [[Evropa|Evropë]] nga [[jezuiti]] [[Matteo Ricci]] ne shekullin e 18-te, që ishte i pari që latinizoi emrin "Confuzius". Mësimet e tija janë të njohura më parë nëpermjet [[Analekteve]], një mbledhje e vogël e diskutimeve të tija me nxënesit e tij, te përpiluara pas vdekjes.

Mësimet e tija kanë ndikuar thellë jetën dhe mendimin [[Azia Lindore|Aziatik Lindor]]. Filozofia e tij thekson moralitetin vetjak dhe qeveritar, përpikërinë e marrëdhënieve shoqërore, drejtësinë dhe çiltërsinë. Këto vlera fituan njohje në [[Kina|Kinë]] mbi doktrinat e tjera si [[Legalizimi]] ose [[Daoizmi]] gjatë [[Dinastisë Han]]. Përdorënatëherë si një drejtësi perandorake, mendimet e Konfucit janë zhvilluar në një sistem mendimit filozofik të njohur si Konfucianizem. Ato u futen në [[Evropë]] nga [[jezuiti]] [[Matteo Ricci]] shekullin e 18-te, që ishte i pari që latinizoi emrin "Confuzius". Mësimet e tija janë të njohura më parë nëpërmjet [[Analekteve]], një mbledhje e vogël e diskutimeve të tija me nxënësit e tij, te përpiluara pas vdekjes.


== Jeta vetjake dhe familja ==
== Jeta vetjake dhe familja ==
Rreshti 13: Rreshti 12:
: ''Me 60, m´u mësua veshi;''
: ''Me 60, m´u mësua veshi;''
: ''Me 70, ndoqa të gjitha dëshirat e zemrës sime pa thyer asnjë rregull.''"
: ''Me 70, ndoqa të gjitha dëshirat e zemrës sime pa thyer asnjë rregull.''"
::(''Analekte'', perkthyer nga James Legge)
::(''Analekte'', përkthyer nga James Legge)


Konfuci lindi ne vitin [[551 p.e.r|551 p.e.s.]] ne vitin e 22-te te mbreterimit te [[Dukë]]s [[Hsiang]] (gjate [[Stina|stineve]] te [[Pranvera|pranveres]] dhe [[Vjeshta|vjështës]], ne fillimin e levizjes filosofike te [[Njeqind Shkollat e Mendimit|Njeqind Shkollave te Mendimit]]) ne qytetin [[Qufu]], qe gjendej ne [[Shteti Lu|Shtetin Lu]] (sot pjese e [[Krahina Shandong|Krahines Shandong]] afer kulles mbreterore te [[Zhou]]s. Tradita pohon se ai lindi ne diten e 27-te te muajit te tete henor, por 28 shtatori verehet gjeresisht ne Azine lindore si ditelindja e Konfucit. Kjo date madje është ne [[Tajvan]] festa zyrtare e "Dites se Mesuesit". Ai lindi ne nje familje fisnikesh me mbiemer ''K´ung'' dhe u quajt Q´iu, por historia kineze e njeh edhe si ''K´ung-cu ose ''K´ung-fu-cu. I ati i Konfucit vdiq kur ky ishte vetem 3 vjeç. U edukua dhe u mesua nga e ema ne fillim. Ne femijeri shquhej si nje nxenes i palodhur. Ai kujton ne fund te jetes se tij se ne moshe 15-vjeçare ai i´u perkushtua mesimit.
Konfuci lindi vitin [[551 p.e.s.]] vitin e 22-te mbretërimit [[Dukë]]s [[Hsiang]] (gjatë [[Stina|stinëve]] [[Pranvera|pranverës]] dhe [[Vjeshta|vjeshtës]], fillimin e lëvizjes filozofikë [[Njëqind Shkollat e Mendimit|Njëqind Shkollave Mendimit]]) qytetin [[Qufu]], gjendej [[Shteti Lu|Shtetin Lu]] (sot pjesë e [[Krahina Shandong|Krahinës Shandong]] afër kullës mbretërore [[Zhou]]s. Tradita pohon se ai lindi ditën e 27-te muajit tetë hënor, por 28 shtatori vërehet gjerësisht Azinë lindore si ditëlindja e Konfucit. Kjo datë madje është [[Tajvan]] festa zyrtare e "Ditës Mësuesit". Ai lindi një familje fisnikesh me mbiemër ''K´ung'' dhe u quajt Q´iu, por historia kineze e njeh edhe si ''K´ung-cu ose ''K´ung-fu-cu. I ati i Konfucit vdiq kur ky ishte vetëm 3 vjeç. U edukua dhe u mësua nga e ëma fillim. Në fëmijëri shquhej si një nxënës i palodhur. Ai kujton fund jetës tij se moshe 15-vjeçare ai i´u përkushtua mësimit.

Konfuci shërbeu poste vogla qeveritar duke drejtuare dhe mbajtur llogarite e grunarëve (hambarëve) përpara se martohej moshën 19-vjeçare me një grua nivelit tij shoqëror. Nuk dihet se kush ishin mësuesit e Konfucit megjithëkëtë ai u mundua me vërtete gjente mësuesin e duhur, para se gjithash ritë dhe muzikë. Mjeshtëria e gjashtë-fishte e Konfucit ritualë, muzike, shigjetari, ngarje karroje, bukurshkrim dhe aritmetike dhe njohuria me traditat klasike, me poezinë e spikatur dhe historinë i mundësuan atij niste një karrierë shkëlqyer mësuesi moshën 30-vjeçare.


Konfuci sherbeu ne poste te vogla qeveritae duke drejtuare dhe mbajtur llogarite e grunareve (hambareve) perpara se te martohej ne moshen 19-vjeçare me nje grua te nivelit te tij shoqeror. Nuk dihet se kush ishin mesuesit e Konfucit megjitehkete ai u mundua me te vertete te gjente mesuesin e duhur, para se gjithash ne rite dhe muzike. Mjështëria e gjashte-fishte e Konfucit ne ritualë, muzike, shigjetari, ngarje karroje, bukurshkrim dhe aritmetike dhe njohuria me traditat klasike, me poezine e spikatur dhe historine i mundesuan atij te niste nje karriere te shkelqyer mesuesi ne moshen 30-vjeçare.
== Mësimet ==
== Mësimet ==
"Këto që i mësove para se t'i zbatosh, duhesh ta dishë që je njeri dhe ke familje, ke vëlla, ke motër ke babë e nënë. Asnjë mësim nuk ka vlerë nëse nuk je njeri".
"Këto që i mësove para se t'i zbatosh, duhesh ta dishë që je njeri dhe ke familje, ke vëlla, ke motër ke babë e nënë. Asnjë mësim nuk ka vlerë nëse nuk je njeri".

[[Kategoria:Filozofë]]
[[Kategoria:Filozofë]]
[[Kategoria:Kinezë]]
[[Kategoria:Kinezë]]

Versioni i datës 8 dhjetor 2009 17:03

Konfuci

Konfuci (nga e folmja Pin-jin Kŏng Zĭ ose Kong Fuci ; nga e folmja Uade-gjile K´ung-cu ose K'ung-fu-cu, fjalë për fjalë "Mjështër Kong", emri origjinal K´ung Q´iu, emri letrar Qung-ni), ishte një mendimtar, mësues, politikan teorik dhe filozof kinez më i famshëm, themelues i Konfucianizmit. Jetoi rreth vitit 551 p.e.s. deri në vitin 479 p.e.s..

Mësimet e tija kanë ndikuar thellë jetën dhe mendimin Aziatik Lindor. Filozofia e tij thekson moralitetin vetjak dhe qeveritar, përpikërinë e marrëdhënieve shoqërore, drejtësinë dhe çiltërsinë. Këto vlera fituan njohje në Kinë mbi doktrinat e tjera si Legalizimi ose Daoizmi gjatë Dinastisë Han. Përdorën që atëherë si një drejtësi perandorake, mendimet e Konfucit janë zhvilluar në një sistem të mendimit filozofik të njohur si Konfucianizem. Ato u futen në Evropë nga jezuiti Matteo Ricci në shekullin e 18-te, që ishte i pari që latinizoi emrin "Confuzius". Mësimet e tija janë të njohura më parë nëpërmjet Analekteve, një mbledhje e vogël e diskutimeve të tija me nxënësit e tij, te përpiluara pas vdekjes.

Jeta vetjake dhe familja

"Me 15, mblodha mendjen të mësoj;
Me 30, mora qëndrim;
Me 40, s´kisha më dyshime;
Me 50, njihja dëshirën e qiejve;
Me 60, m´u mësua veshi;
Me 70, ndoqa të gjitha dëshirat e zemrës sime pa thyer asnjë rregull."
(Analekte, përkthyer nga James Legge)

Konfuci lindi në vitin 551 p.e.s. në vitin e 22-te të mbretërimit të Dukës Hsiang (gjatë stinëvepranverës dhe vjeshtës, në fillimin e lëvizjes filozofikë të Njëqind Shkollave të Mendimit) në qytetin Qufu, që gjendej në Shtetin Lu (sot pjesë e Krahinës Shandong afër kullës mbretërore të Zhous. Tradita pohon se ai lindi në ditën e 27-te të muajit të tetë hënor, por 28 shtatori vërehet gjerësisht në Azinë lindore si ditëlindja e Konfucit. Kjo datë madje është në Tajvan festa zyrtare e "Ditës së Mësuesit". Ai lindi në një familje fisnikesh me mbiemër K´ung dhe u quajt Q´iu, por historia kineze e njeh edhe si K´ung-cu ose K´ung-fu-cu. I ati i Konfucit vdiq kur ky ishte vetëm 3 vjeç. U edukua dhe u mësua nga e ëma në fillim. Në fëmijëri shquhej si një nxënës i palodhur. Ai kujton në fund të jetës së tij se në moshe 15-vjeçare ai i´u përkushtua mësimit.

Konfuci shërbeu në poste të vogla qeveritar duke drejtuare dhe mbajtur llogarite e grunarëve (hambarëve) përpara se të martohej në moshën 19-vjeçare me një grua të nivelit të tij shoqëror. Nuk dihet se kush ishin mësuesit e Konfucit megjithëkëtë ai u mundua me të vërtete të gjente mësuesin e duhur, para se gjithash në ritë dhe muzikë. Mjeshtëria e gjashtë-fishte e Konfucit në ritualë, muzike, shigjetari, ngarje karroje, bukurshkrim dhe aritmetike dhe njohuria me traditat klasike, me poezinë e spikatur dhe historinë i mundësuan atij të niste një karrierë të shkëlqyer mësuesi në moshën 30-vjeçare.

Mësimet

"Këto që i mësove para se t'i zbatosh, duhesh ta dishë që je njeri dhe ke familje, ke vëlla, ke motër ke babë e nënë. Asnjë mësim nuk ka vlerë nëse nuk je njeri".