Shqipëria në vitet 1912-1939: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

Inline

Versioni i datës 9 dhjetor 2009 19:16

Shteti shqiptar u krijua në 28 Nëntor 1912, pas vendimit të Kongresit të Vlorës për të shpallur pavarësinë e vendit nga Perandoria Osmane. Kjo periudhe është periudha parakomuniste, ku Shqipëria po mundohej të zhvillohej si shtet.

Qeveria e Vlorës dhe Princ Vidi

Kongresi i Vlorës vuri në krye të vendit Ismail Qemalin i cili me shpejtësi krijoi qeverinë e re. Detyrat që shtroheshin para qeverisë ishin shumë imediate : vendi rrezikohej të copëtohej, varfëria ishte e skajshme dhe për më tepër disa pronare të mëdhenj po i bënin rezistencë qeverisë së re. Prova më e vështire për qeverinë ishte Konferenca e Ambasadoreve e mbajtur në Londër. Aty Fuqitë të Mëdha vendosen fatin e Shqipërisë. 2/3 e territorit të vendit dhe 1/2 e popullsisë mbeten jashtë kufijve të shtetit shqiptar. Në Shqipërinë e cunguar u vendos një komision administrimi që caktoi si mbret të Shqipërisë Princin Vilhelm Vidin. Princi i ri nuk dinte asgjë për Shqipërinë prandaj u mbështet më shumë tek Esat Pashe Toptani. Ky i fundit e tradhtoi dhe udhëhoqi Kryengritjen e Shqipërisë së Mesme. Në vitin 1914 filloi Lufta I Botërore dhe Princ Vidi u largua nga vendi. Shqipëria u fut në luftërat që zhvilloheshin mes Fuqive të Mëdha.

Lufta I Botërore

Shqipëria u kthye shpejt në një shesh lufte. Serbet, Malazezet dhe Bullgaret pushtuan veriun. Italianët pushtuan pjesën qendrore. Në jug Greket, Francezet dhe Italianët kishin ndare zonat e tyre. Serbia dhe Mali i Zi kapitulluan dhe në vitin 1916 ishte Austro-Hungaria ajo që kishte shumicën e territoreve shqiptare. Megjithëse e pushtuar nga të gjitha anët Shqipëria u beri balle pushtuesve dhe nuk mbështeti asnjërin bllok pavarësisht lëshimeve që kishin bere. Në vitin 1918 Lufta I Botërore përfundoi. Në Konferencën e Paqes Shqipëria u shpall vend humbës dhe bashkëpunëtor me Bllokun Qendror. Megjithëse lufta kishte përfunduar Shqipëria ende nuk ishte çliruar plotësisht. Nën presionin e Konferencës së Paqes trupat greke dhe ato serbe u tërhoqën nga territoret shqiptare. Por italianët nuk u tërhoqën nga Vlora. Në baze të Marrëveshjes së fshehte të Londrës Italia do të merrte jugun e Shqipërisë dhe protektorat mbi shtetin shqiptar. Por në Kongresin e Lushnjës delegatet shqiptare vendosen ti përzinin italianet nga Vlora. Sulmi u be në Janar të vitit 1920 dhe Vlora u çlirua.

Shqipëria mes dy grupeve kundërshtare

Periudha 1920-1924 ishte periudhe paqëndrueshmërie për Shqipërinë. Në vitin 1920 u krijua Partia Popullore, e para parti shqiptare në histori. Kjo parti përfaqësonte rrymën antikonservatore, liberale, përparimtare. Në këtë parti shquheshin disa figura : Fan Noli, Ahmet Zogu, Luigj Gurakuqi, Bajram Curri etj. Por Ahmet Zogu mendoi se Shqipëria nuk ishte ende e gatshme për reforma të tilla, dhe se çështja kombëtare donte një Shqipëri të fortë dhe jo një Shqipëri të dobët dhe të pastabilizuar. Prandaj ai mendoi ta linte çështjen kombëtare për më vonë kur rrethanat të ishin të përshtatshme. Por anëtaret e tjerë të partisë nuk pajtoheshin me këtë mendim prandaj Ahmet Zogu u largua tek partia kundërshtarë Partia Përparimtare që përfaqësonte familjet e pasura të vendit. Nga 1920 deri 1924 u ndërruan shumë qeveri e kryeministra ku Ahmet Zogu shijoi me shumë pushtet. Në Qershor 1924 Fan Noli me mbështeteshit e tij udhëhoqi Revolucionin Demokratik të Qershorit. Noli premtoi se do të bënte Reformën agrare por nuk ia arriti. Vendi u destabilizua. Fuqitë të Mëdha nuk e njohën qeverinë e re. Vetëm Bashkimi Sovjetik e njihi dhe për një javë mes dy vendeve pati marrëdhënie diplomatike. Ahmet Zogu ndodhej në Jugosllavi dhe që aty përgatiti planin e rikthimit në pushtet. Nga fundi i vitit 1924 Ahmet Zogu udhëhoqi kunderrevolucionin dhe u rikthye në pushtet. Është e vërtete se Zogu u ndihmua nga jugosllavet por ndihma e tyre ishte shumë e vogël dhe papërfillshme.

Ahmet Zogu President

Nga viti 1925-1928 Zogu ishte edhe Kryeminister edhe President duke u bere i pari President në historinë e vendit. Gjate kesaj përiudhe Zogu i dha Shen Naumin Jugosllavise, por ai u largua nga ndikimi jugosllav dhe u përqendrua në marredhenie më të mira me vendet e Evropes Perendimore dhe SHBA. Megjithate i vetmi vend që iu përgjigj thirrjes së tij ishte Italia që ndodhej nën regjimin fashist. Zogu nënshkroi disa traktate dhe marreveshje me Italinë me karakter politik, ekonomik dhe ushtarak.

Mbreteria Shqiptare. Fundi i epokes 1912-1939

Në vitin 1928 Ahmet Zogu u shpall nga parlamenti Zog I, Mbret i Shqiptareve, Skenderbeu III. Ai ndryshoi mbiemrin nga Zogolli në Zogu. Nëna e tij Sadije Toptani u shpall Nëna Mbretereshe, kurse familjaret e tjere moren titujt Princer dhe Princesha. Mbreteria u shpall mbreteri kushtetuese, parlamentare dhe e trashegueshme. Në kete mënyre u formua e para familje mbreterore shqiptare.

Parlamenti i dha atij shumë cifligje dhe para por ai i ktheu serish pjesen më të madhe. Nderkohe gjate kesaj periudhe u forcuan marredheniet me Italinë, e cila po behej gjithnjë e më e fuqishme në Shqipëri. Për një moment marredheniet mes dy vendeve u tensionuan sa gati arriten në nderhyrje ushtarake. Vetem nderhyrja e Anglise e shpetoi Shqipërinë nga një pushtim. Nderkohe pas përmiresimit të marredhenieve Ahmet Zogu filloi të mendoje për një trashegimtar. Ai ishte i fejuar me vajzen e Shefqet Verlacit por e prishi fejesen. Kjo beri që Verlaci të behej një armik i Zogut. Duke qenë se ishte nën shenjester të vazhdueshme Zogu i rralloi daljet në publik. Me 26 Prill 1938 Ahmet Zogu u martua me Princeshen Geraldinë e cila u be Mbreteresha e Shqiptareve. Nje vit më vonë ciftit mbreteror iu lindi djali Leka Zogu i cili ishte trashgimtari i fronit. Tre dite më vonë më 7 prill 1939 Shqipëria u pushtua nga Italia Fashiste dhe Zogu së bashku me familjen e tij u larguan nga vendi.

Përmbledhje

Kjo periudhë 1912-1939 karakterizohet nga destabilitet i vendit. Vetëm në periudhën e fundit 1928-1939 Shqipëria është më e qëndrueshme dhe merr një zhvillim më të madh. Personazhet kryesore të kësaj periudhe janë Esat Toptani, Fan Noli dhe në fund Ahmet Zogu. Esat Toptani në fillim paraqitet si mbrojtës i Shqipërisë, më pas si aleat i serbëve. Një politikan oportunist i cili e mendon Shqipërinë si një ciflig të tijin dhe jo si vendin e shqiptarëve. Fan Noli paraqitet si njëriu që lindi demokracinë, pluralizmin dhe që ju dha shpresë fshatarëve të varfër. Ahmet Zogu që paraqitet si një njëri i preokupuar ndaj punës dhe pushtetit si e vetmja mënyrë për të stabilizuar vendin dhe për ta drejtuar nga zhvillimi përëndimor. Kjo është periudha e parë e shtetit shqiptar, ku u provuan disa sisteme : Principata, Republika parlamentare, Republika presidenciale dhe Monarkia. Kjo është një periudhë që prodhoi shumë ngjarje dhe figura të rëndësishme ku Shqipëria po mundohej të dilte në arenën ndërkombetare si një shtet i zhvilluar dhe perëndimor.

Referenca

1.Historia e popullit shqiptar

2.Fan Noli, Autobigrafia

3.Një histori e shkurtër për Ahmet Zogun

4.Historia e Ahmet Zogut, Mbretit të Shqiptarëve

Burime në linjë

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
 {{joref|15 Shkurt 2009}}
-Shteti shqiptar u krijua në [[28 Nëntor 1912]], pas vendimit të Kongresit të Vlorës për të shpallur pavaresinë e vendit nga [[Perandoria Osmane]].  Kjo periudhe është periudha parakomuniste, ku [[Shqipëria]] po mundohej të zhvillohej si shtet.
+Shteti shqiptar u krijua në [[28 Nëntor]] [[1912]], pas vendimit të Kongresit të Vlorës për të shpallur pavarësinë e vendit nga [[Perandoria Osmane]].  Kjo periudhe është periudha parakomuniste, ku [[Shqipëria]] po mundohej të zhvillohej si shtet.
 == Qeveria e Vlorës dhe Princ Vidi ==
-[[Kongresi i Vlorës]] vuri në krye të vendit Ismail Qemalin i cili me shpejtesi krijoi qeverinë e re.  Detyrat që shtroheshin para qeverisë ishin shumë imediate : vendi rrezikohej të copetohej, varferia ishte e skajshme dhe për më tepër disa pronare të mëdhenj po i benin rezistencë qeverisë së re.  Prova më e veshtire për qeverinë ishte [[Konferenca e Ambasadoreve]] e mbajtur në [[Londer]].  Aty [[Fuqite e Medha]] vendosen fatin e Shqipërisë.  2/3 e territorit të vendit dhe 1/2 e popullsisë mbeten jashtë kufijve të shtetit shqiptar.  Në Shqipërinë e cunguar u vendos një komision administrimi që caktoi si mbret të Shqipërise Princin Vilhelm Vidin.  Princi i ri nuk dinte asgje për Shqipërinë prandaj u mbeshtet më shumë tek [[Esat Pashe Toptani]].  Ky i fundit e tradhtoi dhe udhehoqi [[Kryengritjen e Shqipërise së Mesme]].  Në vitin 1914 filloi [[Lufta I Boterore]] dhe Princ Vidi u largua nga vendi.  Shqipëria u fut në luftrat që zhvilloheshin mes Fuqive të Medha.
+[[Kongresi i Vlorës]] vuri në krye të vendit Ismail Qemalin i cili me shpejtësi krijoi qeverinë e re.  Detyrat që shtroheshin para qeverisë ishin shumë imediate : vendi rrezikohej të copëtohej, varfëria ishte e skajshme dhe për më tepër disa pronare të mëdhenj po i bënin rezistencë qeverisë së re.  Prova më e vështire për qeverinë ishte [[Konferenca e Ambasadoreve]] e mbajtur në [[Londër]].  Aty [[Fuqitë të Mëdha]] vendosen fatin e Shqipërisë.  2/3 e territorit të vendit dhe 1/2 e popullsisë mbeten jashtë kufijve të shtetit shqiptar.  Në Shqipërinë e cunguar u vendos një komision administrimi që caktoi si mbret të Shqipërisë Princin Vilhelm Vidin.  Princi i ri nuk dinte asgjë për Shqipërinë prandaj u mbështet më shumë tek [[Esat Pashe Toptani]].  Ky i fundit e tradhtoi dhe udhëhoqi [[Kryengritjen e Shqipërisë së Mesme]].  Në vitin [[1914]] filloi [[Lufta I Botërore]] dhe Princ Vidi u largua nga vendi.  Shqipëria u fut në luftërat që zhvilloheshin mes Fuqive të Mëdha.
-== Lufta I Boterore ==
+== Lufta I Botërore ==
-[[Shqipëria]] u kthye shpejt në një shesh lufte.  Serbet, Malazezet dhe Bullgaret pushtuan veriun.  Italianët pushtuan pjesen qendrore.  Në jug Greket, Francezet dhe Italianët kishin ndare zonat e tyre.  Serbia dhe Mali i Zi kapitulluan dhe në vitin 1916 ishte Austro-Hungaria ajo që kishte shumicen e territoreve shqiptare.  Megjithese e pushtuar nga të gjitha anët Shqipëria u beri balle pushtuesve dhe nuk mbeshteti asnjërin bllok pavaresisht leshimeve që kishin bere.  Në vitin 1918 [[Lufta I Boterore]] përfundoi.  Në [[Konferencen e Paqes]] Shqipëria u shpall vend humbes dhe bashkepunëtor me Bllokun Qendror.  Megjithese lufta kishte përfunduar Shqipëria ende nuk ishte cliruar plotesisht.  Nën presionin e Konferences së Paqes trupat greke dhe ato serbe u terhoqen nga territoret shqiptare.  Por italianët nuk u terhoqën nga [[Vlora]].  Në baze të Marreveshjes së fshehte të Londres Italia do të merrte jugun e Shqipërise dhe [[protektorat]] mbi shtetin shqiptar.  Por në Kongresin e Lushnjës delegatet shqiptare vendosen ti përzinin italianet nga [[Vlora]].  Sulmi u  be në Janar të vitit [[1920]] dhe [[Vlora]] u clirua.
+[[Shqipëria]] u kthye shpejt në një shesh lufte.  Serbet, Malazezet dhe Bullgaret pushtuan veriun.  Italianët pushtuan pjesën qendrore.  Në jug Greket, Francezet dhe Italianët kishin ndare zonat e tyre.  Serbia dhe Mali i Zi kapitulluan dhe në vitin [[1916]] ishte Austro-Hungaria ajo që kishte shumicën e territoreve shqiptare.  Megjithëse e pushtuar nga të gjitha anët Shqipëria u beri balle pushtuesve dhe nuk mbështeti asnjërin bllok pavarësisht lëshimeve që kishin bere.  Në vitin [[1918]] [[Lufta I Botërore]] përfundoi.  Në [[Konferencën e Paqes]] Shqipëria u shpall vend humbës dhe bashkëpunëtor me Bllokun Qendror.  Megjithëse lufta kishte përfunduar Shqipëria ende nuk ishte çliruar plotësisht.  Nën presionin e Konferencës së Paqes trupat greke dhe ato serbe u tërhoqën nga territoret shqiptare.  Por italianët nuk u tërhoqën nga [[Vlora]].  Në baze të Marrëveshjes së fshehte të Londrës Italia do të merrte jugun e Shqipërisë dhe [[protektorat]] mbi shtetin shqiptar.  Por në Kongresin e Lushnjës delegatet shqiptare vendosen ti përzinin italianet nga [[Vlora]].  Sulmi u  be në Janar të vitit [[1920]] dhe [[Vlora]] u çlirua.
 == Shqipëria mes dy grupeve kundërshtare ==
-Periudha 1920-1924 ishte periudhe paqëndrueshmerie për Shqipërinë.  Në vitin 1920 u krijua [[Partia Popullore]], e para parti shqiptare në histori.  Kjo parti përfaqësonte rrymen antikonservatore, liberale, përparimtare.  Në kete parti shquheshin disa figura : [[Fan Noli]],  [[Ahmet Zogu]], [[Luigj Gurakuqi]], [[Bajram Curri]] etj.   Por [[Ahmet Zogu]] mendoi se [[Shqipëria]] nuk ishte ende e gatshme për reforma të tilla, dhe se çështja kombetare donte një Shqipëri të fortë dhe jo një Shqipëri të dobet dhe të pastabilizuar. Prandaj ai mendoi ta linte ceshtjen kombetare për më vonë kur rrethanat të ishin të përshtatshme.  Por anetaret e tjere të partise nuk pajtoheshin me kete mendim prandaj [[Ahmet Zogu]] u largua tëk partia kundershtare [[Partia Përparimtare]] që përfaqësonte familjet e pasura të vendit. Nga 1920 deri 1924 u nderruan shumë qeveri e kryeministra ku [[Ahmet Zogu]] shijoi me shumë pushtet.  Në [[Qershor 1924]] [[Fan Noli]] me mbeshtetesit e tij udhehoqi [[Revolucionin Demokratik të Qershorit]].  Noli premtoi se do të bente [[Reformën agrare]] por nuk ia arriti. Vendi u destabilizua.  [[Fuqite e Medha]] nuk e njohen qeverinë e re.  Vetem [[Bashkimi Sovjetik]] e njohi dhe për një javë mes dy vendeve pati marredhenie diplomatike.  [[Ahmet Zogu]] ndodhej në [[Jugosllavi]] dhe që aty pergatiti planin e rikthimit në pushtet. Nga fundi i vitit 1924 [[Ahmet Zogu]] udhehoqi kunderrevolucionin dhe u rikthye në pushtet. Eshte e vertete se Zogu u ndihmua nga jugosllavet por ndihma e tyre ishte shumë e vogel dhe papërfillshme.
+Periudha [[1920]]-[[1924]] ishte periudhe paqëndrueshmërie për Shqipërinë.  Në vitin [[1920]] u krijua [[Partia Popullore]], e para parti shqiptare në histori.  Kjo parti përfaqësonte rrymën antikonservatore, liberale, përparimtare.  Në këtë parti shquheshin disa figura : [[Fan Noli]], [[Ahmet Zogu]], [[Luigj Gurakuqi]], [[Bajram Curri]] etj.   Por [[Ahmet Zogu]] mendoi se [[Shqipëria]] nuk ishte ende e gatshme për reforma të tilla, dhe se çështja kombëtare donte një Shqipëri të fortë dhe jo një Shqipëri të dobët dhe të pastabilizuar.  Prandaj ai mendoi ta linte çështjen kombëtare për më vonë kur rrethanat të ishin të përshtatshme.  Por anëtaret e tjerë të partisë nuk pajtoheshin me këtë mendim prandaj [[Ahmet Zogu]] u largua tek partia kundërshtarë [[Partia Përparimtare]] që përfaqësonte familjet e pasura të vendit.  Nga [[1920]] deri [[1924]] u ndërruan shumë qeveri e kryeministra ku [[Ahmet Zogu]] shijoi me shumë pushtet.  Në [[Qershor 1924]] [[Fan Noli]] me mbështeteshit e tij udhëhoqi [[Revolucionin Demokratik të Qershorit]].  Noli premtoi se do të bënte [[Reformën agrare]] por nuk ia arriti.  Vendi u destabilizua.  [[Fuqitë të Mëdha]] nuk e njohën qeverinë e re.  Vetëm [[Bashkimi Sovjetik]] e njihi dhe për një javë mes dy vendeve pati marrëdhënie diplomatike.  [[Ahmet Zogu]] ndodhej në [[Jugosllavi]] dhe që aty përgatiti planin e rikthimit në pushtet.  Nga fundi i vitit [[1924]] [[Ahmet Zogu]] udhëhoqi kunderrevolucionin dhe u rikthye në pushtet.  Është e vërtete se Zogu u ndihmua nga jugosllavet por ndihma e tyre ishte shumë e vogël dhe papërfillshme.
 == Ahmet Zogu President ==