Fan Noli: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

[redaktim i pashqyrtuar]

← Redaktim më i vjetër Ndryshimi më pas →

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni i datës 19 janar 2010 19:36

luan luani luajti me luanin e luanit tek nje luan i tijna

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
+luan luani luajti me luanin  e luanit tek nje luan i tijna
-{{Biografia-Box
-|Emri Mbiemri = Fan Noli<br>Kryetar, Kryeministër<br>([[1924]]-[[1924]])<br>Ministër i Jashtëm<br>([[1921]]-[[1921]])
-|FOTO = [[Figura:FanNoli.jpg|220px]]
-|Emri =  Fan
-|Mbiemri = Noli
-|Emri Alt =
-|Prof = shkrimtar, politikan
-|DL =  [[6 janar]], [[1882]]
-|VL = [[Qytezë]] (turq: Ibrik Tepe)
-|DV =  [[13]] [[mars]], [[1965]]
-|VV = [[Fort Lauderdale]]
-|Nacion = shqiptar
-|}}
-'''Theofan Stilian Noli''' ( '''Fan Noli''', 6 janar 1882 - 13 mars 1965, ShBA)  burrë shteti<ref>[http://www.parlamenti.altirana.com/graphics/foto/Ligjv%EBn%EBsit%20Shqiptar%EB.pdf Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005] - <tt>Republika e Shqipërisë KUVENDI</tt> . Tiranë 2005</ref>, dijetar, poet, përkthyes e historian [[shqiptar]] nga Perandoria Osmane.
-Noli ishte artist dhe dijetar, përfaqësues i shquar i letërsisë demokratike, që u zhvillua në [[Shqipëria|Shqipëri]] fill pas [[Rilindja|Rilindjes]]<ref>[http://www.albanian.ca/FanNoli.htm albanian.ca]</ref>. Fan Noli dha një kontribut të çmuar për [[Shqipëria|Shqipërinë]] dhe thesarin e kulturës kombëtare.
-==Jeta==
-Lindi më [[6 janar]] [[1882]] në [[Qytezë]] (turqisht: Ibrik Tepe), fshat shqiptar në [[Trakia|Traki]], jo shumë larg nga [[Edreneja]]. Si disa fshatra të tjera të asaj krahine të banuar me shqiptarë, Qyteza kishte ruajtur me kohë gjuhën, doket dhe kostumet e të parëve. Noli e mbante fisin e vet me prejardhje nga Qyteza e [[Kolonjës]]. I ati, [[Stiliani]], ndonëse trashëgoi një pronë tokë, nuk u mor me [[bujqësi]], po shërbeu si psalt në kishën e fshatit. E ëma, [[Maria]], ishte shtëpiake. Familja u shtua shumë dhe erdhi një kohë që jetesa u bë e vështirë për të. Sa qe i mitur Noli hoqi sëmundje të rënda, prandaj shkollën e nisi me vonesë. Filloren dhe të mesmen i bëri greqisht. Por me shumë ndikoi tek ai krenaria e fshatit shqiptar për të kaluarën historike dhe dashuria për shkrimin shqip. Që në bankat e shkollës iu shfaqën karakteri i pavarur dhe fryma e revoltës. Për këtë shkak nuk iu dha diploma në kohën e duhur, gjë që e pengoi të emërohej mësues atë vit shkollor. Më [[1900]] vajti në [[Greqia|Greqi]], me qëllim që të nxirrte jetesën dhe të ndiqte fakultetin e filozofisë. Në [[Athinë]] u lidh me një shoqëri belge, e cila zotëronte tramvajet me kuaj. S'i eci mbarë. Studime nuk i bëri. Atëherë u hodh në punë të tjera, si kopist, sufler dhe aktor pranë një trupe greke teatri shëtitës. Tek punonte atje, iu ngjall dëshira të mërej me dramaturgji. Më [[1903]] kaloi në [[Egjipti|Egjipt]], ku zuri punë si mësues i greqishtes. Ndërkohë, njihet me lëvizjen kombëtare. I ndihmuar nga patriotë, nis veprimtarinë politike dhe letrare: shkruan artikujt publicistikë, përkthen greqisht »''Shqipëria ç'ka qenë, ç'është dhe ç'do të bëhet''« të [[Sami Frashërit]].
-Nga viti 1908 deri më 1912 kryen studimet e larta për arte në [[Universitetin e Harvardit]], të cilat i përfundon me [[cum laude]] në [[Bachelor of Arts]].
-Në fund të jetës së tij shkon në [[Florida]]. Atje, në banesën e tij, në [[Fort Lauderdale]], vdiq më [[13]] [[mars]] [[1965]], larg [[atdheut]] të shtrenjtë, që e deshi me zjarr të pashuar. Fan Noli është varrosur në [[Forrest Hill Cemetery]], të [[Bostonit]].
-==Veprimtaria Patriotike==
-[[Figura:Fan_S._Noli.jpg|thumb|left|Fan S. Noli]]
-Më [[1906]], i nxitur dhe i përkrahur nga patriotët, Noli u nis për në [[SHBA]], me qëllim që të ndihmonte në organizimin dhe në bashkimin e shqiptarëve të mërguar, që kërcënoheshin nga rreziku i përçarjes, për shkak të veprimeve të shovenistëve grekë. Bëri punë krahu si punëtor në një fabrikë sharre, si pjatalarës etj. Me 1912 perfundoi me sukses studimet ne Universitetin e Harvardit. Megjithëse nuk kishte bindje të forta fetare, u dorëzua prift më [[1908]] dhe filloi luftën për shkëputjen e kishës ortodokse shqiptare nga kisha greke, duke bërë shërbesa shqip, duke shqipëruar libra fetare etj. Kjo gjë, për atë kohë, kishte rëndësi politike, sepse i priste udhën ndikimit të qarqeve shoviniste greke te shqiptarët me besim ortodoks. Ndërkohë, bashkëpunonte në gazeta, mbante ligjërata, organizonte shoqëri patriotike, të cilat, më 1912, u bashkuan në federaten pan-shqiptare [[Vatra]].
-Pas shpalljes së Pavarësisë, Noli përkrahu qeverinë e kryesuar nga [[Ismail Qemali]]. Erdhi në [[Shqipëri]] për të parën herë më 1913. Përsëri shkoi në [[ShBA]]. [[Vatra]] e zgjodhi kryetar. Të kësaj kohe janë vjershat e tij të para dhe të parat shqipërime artistike. Më 1921 doli vepra e tij madhështore në prozë [[Historia e Skënderbeut]]. Në Shqipëri erdhi sërish në fillim të viteve 20. Gjeti një lëvizje mjaft të gjerë për sigurimin e pavarësisë kombëtare dhe të tërësisë tokësore. Si deputet në Këshillin Kombëtar, mbrojti platformën e Kongresit të Lushnjës dhe u bë udhëheqës i krahut demokratik kundër feudalëve, që kryesohej nga [[Ahmet Zogu]]. Noli luajti një rol të dorës së parë në organizimin dhe në drejtimin e [[Revolucioni demokratik i qershorit|revolucionit demokratik të qershorit]] [[1924]], pas ngadhënjimit të të cilit u caktua kryetar i qeverisë. Por revolucioni nuk u çua gjer në fund. Noli me shokë treguan butësi dhe ngathësi. Revolucioni u thye nga bashkëveprimi i reaksionit të brendshëm dhe me forca te huaja. Më 24 dhjetor 1924, Noli mori udhën e mërgimit politik dhe s'u kthye më në Shqipëri.
-==Në mërgim==
-[[Figura:Bishop_Noli.jpg|thumb|Peshkop Noli në Kishën [[Worcester]], afër [[Boston]]it në [[Massachussets]], [[ShBA]]]]
-Fillimisht u vendos përkohësisht në [[Vjenë]]. Regjimi zogist e dënoi me vdekje në mungesë. Në periudhën 1925-1930, krahas veprimtarisë politike, zhvilloi një punë të dendur krijuese : shkroi vjersha, shqipëroi disa kryevepra të letërsisë botërore, me hyrje kritike, botoi artikuj të mprehtë për mbrojtjen e revolucionit demokratik të qershorit]], për denoncimin e regjimit zogist dhe të reaksionit ndërkombëtar. Pas vitit [[1930]], Noli u largua nga [[Evropa]] dhe u vendos përfundimisht në [[ShBA]]. Aty ushtronte funksionin e [[peshkopit]] të [[Kisha ortodokse shqiptare|kishës ortodokse shqiptare]]. Më 1947 botoi përpunimin që i bëri [[Historia Skënderbeut|Historisë së Skënderbeut]], nxorri në dritë një botim anglisht dhe më 1949 një variant të dytë shqip të saj: kurse më 1960 dha anglisht një [[Autobiografia|autobiografi]]  të shkurtër mjaft tërheqëse. Vëllmin me vjersha [[Albumi]] u botua më [[1948]]. Brenda viteve 1961-1963 botoi dy vjershat e fundit origjinale dhe disa shqipërime vjershash të poetëve të njohur.
-==Tituj të veprave==
-*'''Album''' - vëllim vjershash  <ref name=GjSh> [[Gjovalin Shkurtaj]] dhe [[Enver Hysa]] : [[Gjuha Shqipe për të huajt dhe shqiptarët jashtë atdheut]] </ref> - 1948
-*'''Historia e Skënderbeut'''  <ref name=GjSh /> - 1921
-*'''Autobiografia''' - 1960
-*'''Israilitë e Filistinë''' - dramë  <ref name=GjSh />
-*'''Betoveni dhe Revolucioni francez'''
-===Disa poezi nga Fan Noli===
-* [[Anës lumenjve]]
-* [[Hymni i Flamurit (poezi)|Hymni i Flamurit]]
-* [[Fryn moj erë]]
-==Veprat ==
-* [[Poezi]]
-* [[Vepra 1 (Fan S. Noli)]]
-* [[Vepra 2 (Fan S. Noli)]]
-* [[Vepra 3 (Fan S. Noli)]]
-* [[Faqe të panjohura]]
-* [[Zgjidh e merr]]
-==Burimi i të dhënave==
-<references />
-== Shih edhe ==
-== Litertatura ==
-http://www.filolet.com/fan_noli.htm
-[[Category:Shkrimtarë shqiptarë]]
-[[Category:Politikanë shqiptarë]]
-[[Category:Kryeministra të Shqipërisë]]
-[[Category:Ministra në Shqipëri]]
-[[Category:Lindje 1882]]
-[[Category:Vdekje 1965]]
-[[de:Fan Noli]]
-[[en:Fan S. Noli]]
-[[es:Fan S. Noli]]
-[[fr:Fan Noli]]
-[[hu:Fan Noli]]
-[[it:Fan Stilian Noli]]
-[[ja:ファン・ノリ]]
-[[nl:Fan Noli]]
-[[pl:Fan Noli]]
-[[ro:Fan Noli]]
-[[ru:Ноли, Фан]]
-[[sv:Fan Noli]]