Fosfori

Fasfori është i vetmi element i grupit 15 i cili në natyrë nuk gjendet i lirë por vetëm në formë të komponimeve. Ai është pjesë përbërëse e mineraleve, formohet me zbërthimin e shkëmbinjëve ose të mbeturinave bimore. Mineralet më të përhapura të tij janë:

• Fosforiti Ca₃(PO₄)₂ dhe
• apatiti Ca₅F(PO₄)₃.

Në sasi të konsiderueshme gjendet te organizmat e gjallë; në albumine të bimëve, ndërsa te shtazët fosfor ka sidomos në albumine të qumështit, në gjak dhe tru. Fosfor ka edhe në eshtra të shtazëve, në formë të fosfateve të kalciumit dhe të magnezit. Fosfat kalciumi ka edhe në fekalet e zogjve guano, të cilat përdoren si plehra minerale.

Përbërja

Fosfori- shenja kimike P, numri atomik 15 , masa atomike 31.Per here te par u zbulu nga brand ne vitin 1669.Ne natyre gjindet ne dy forma :1.i lir tek organizmat e gjalle ne tru dhe ne eshtrat e njerezve dhe kafsheve.2.i lidhur ne forme te komponimeve e me i rendesishmi eshte fosforiti . GJindet ne dy forma alotropike fosfori i bardhe dhe i kuq . Fosfori i bardhe eshte substance e ngurte por e bute si dylli me ngjyre te bardhe nuk tretet ne uje por mire tretet ne disulfurin e karbonit .Eshte shume helmues per organizmin e njeriut prandaj duhet te jemi te kujdesshem nuk duhet ta prekim me duar te pambrojtura sepse edjeg ate vend .Ruhet ne ene me uje.Eshte mjaft reaktiv reagon me osigjenin dhe formon 1.heksaoksidi i tetrafosforit P4O6 2. dekaoksidi i tetrafosforit P4O10 por reagon dhe me hidrogjenin dhe formon acidin fosforik H3PO4.Nese f. i bardhe nxehet ne temperatur 195-250 shkalle kthehet ne fosfor te kuq i cili eshte forme e fosforit dallon prej fosforit tr bardhe se eshte e ngurte por jo e but me ngjyre te kuqe johelues ne erresire ndriqon dhe kjo dukuri quhet fosforoshenca , digjet dhe per kete arsye perdoret per fabrikimin e qibritave, nuk tretet ne uje dhe as ne disulfurin e karbonit

Shih dhe këtë

Sistemi periodik i elementeve

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

Se

Br

Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

Cs

Ba

La

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

Ac

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Nh

Fl

Mc

Lv

Ts

Og

Metalet alkaline

Metalet alkaline tokësore

Lantanoidet

Aktinidet

Metalet kalimtare

Metalet tjera

Jometale

Jometale tjera

Halogjene

Gazrat fisnike

Elementet kimike:

Ac | Ag | Al | Am | Ar | As | At | Au | B | Ba | Be | Bh | Bi | Bk | Br | C | Ca | Cd | Ce | Cf | Cl | Cm | Cn | Co | Cr | Cs | Cu | Db | Ds | Dy | Er | Es | Eu | F | Fe | Fl | Fm | Fr | Ga | Gd | Ge | H | He | Hf | Hg | Ho | Hs | I | In | Ir | K | | Kr | La | Li | Lr | Lu | Lv | Mc | Md | Mg | Mn | Mo | Mt | N | Na | Nb | Nd | Ne | Nh | Ni | No | Np | O | Og | Os | P | Pa | Pb | Pd | Pm | Po | Pr | Pt | Pu | Ra | Rb | Re | Rf | Rg | Rh | Rn | Ru | S | Sb | Sc | Se | Sg | Si | Sm | Sn | Sr | Ta | Tb | Tc | Te | Th | Ti | Tl | Tm | Ts | U | V | W | Xe | Y | Yb | Zn | Zr

 

Ky artikull nga Kimia është i cunguar. Ti mund të ndihmosh Wikipedian duke e përmirësuar këtë artikull.