Industria: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti shtoj: yo:Iṣẹ́ ẹlẹ́rọ; cosmetic changes
Rreshti 3: Rreshti 3:
== Përmbledhje ==
== Përmbledhje ==


*Industria është shuma e aktiviteteve njerezore e cila ka si qellim prodhimin në seri shërbime ose të mira.
* Industria është shuma e aktiviteteve njerezore e cila ka si qellim prodhimin në seri shërbime ose të mira.
*Me fjalën industri do të nënkuptojme ndarje të proçesit së punës, pra e kunderta e [[artizanat]]it në të cilin i njejti njeri siguronte (në menyre teorike) të gjitha proçeset e realizimit të një punë : psh. studimin, fabrikimin, tregetimin dhe menaxhimin.
* Me fjalën industri do të nënkuptojme ndarje të proçesit së punës, pra e kunderta e [[artizanat]]it në të cilin i njejti njeri siguronte (në menyre teorike) të gjitha proçeset e realizimit të një punë : psh. studimin, fabrikimin, tregetimin dhe menaxhimin.
*Industri është po ashtu një nocion shkallë (krahesim), e themi kur sasia e prodhimit arrin një numër të konsiderueshem pjesesh të prodhuara.
* Industri është po ashtu një nocion shkallë (krahesim), e themi kur sasia e prodhimit arrin një numër të konsiderueshem pjesesh të prodhuara.


== Historia e industrisë ==
== Historia e industrisë ==
Rreshti 21: Rreshti 21:


=== Antikiteti ===
=== Antikiteti ===
*Vazhot prej balte ose qeramika ishte një prej industrive më të rendesishme të kohës Antike. Përgjate kësaj periudhë të gjitha grupet e popujve sidomos në [[Azi]], [[Evropë]], [[Afrikë]] kjo industri ishte mjaft e zhvilluar. Prodhimet industriale të kësaj epokë mund ti gjejme edhe sot. Muzet, kolleksionerët janë nder grupet shoqerore që kanë vazo prej qeramike të cilat kanë vlera të mëdha, qofte kjo nga pikpamja financiare por për më tepër nga kulturore.
* Vazhot prej balte ose qeramika ishte një prej industrive më të rendesishme të kohës Antike. Përgjate kësaj periudhë të gjitha grupet e popujve sidomos në [[Azi]], [[Evropë]], [[Afrikë]] kjo industri ishte mjaft e zhvilluar. Prodhimet industriale të kësaj epokë mund ti gjejme edhe sot. Muzet, kolleksionerët janë nder grupet shoqerore që kanë vazo prej qeramike të cilat kanë vlera të mëdha, qofte kjo nga pikpamja financiare por për më tepër nga kulturore.
*Filatura u zhvillua po ashtu përgjate kësaj epoke. Lënda e parë që përdorej ishin fibrat vegjetale (''Genista hispanica'') dhe fibrat e kafshëve (''leshi i deleve''). Fibrat vegjetale të Genista hispanica shërbenin për prodhimin e velave të anijeve po ashtu dhe për prodhimin e rrobave. Ndër prodhuesit kryesor kanë qënë Romakët dhe Kartagjenezët. Këta te fundit kishin koloni në gadishullin iberik cka i krijonte mundesi të kishin një lehtesi në gjetjen e lendes së parë.
* Filatura u zhvillua po ashtu përgjate kësaj epoke. Lënda e parë që përdorej ishin fibrat vegjetale (''Genista hispanica'') dhe fibrat e kafshëve (''leshi i deleve''). Fibrat vegjetale të Genista hispanica shërbenin për prodhimin e velave të anijeve po ashtu dhe për prodhimin e rrobave. Ndër prodhuesit kryesor kanë qënë Romakët dhe Kartagjenezët. Këta te fundit kishin koloni në gadishullin iberik cka i krijonte mundesi të kishin një lehtesi në gjetjen e lendes së parë.


=== Mesjeta ===
=== Mesjeta ===
Rreshti 44: Rreshti 44:
Tre faktoren lejuan realizimin me sukses revolucionin e dytë industriale:
Tre faktoren lejuan realizimin me sukses revolucionin e dytë industriale:


*Revolucioni teknologjike.
* Revolucioni teknologjike.
Pjese më e mdhe e shpikjeve janë në masen më të madhë europiane. Menyra të reja prodhimin dalin në dritë, të ndjekura nga menyrat e reja të transportit (hekurudha) dhe e komunikimit (telegrafi dhe telefoni). Materiale për prodhimin nuk janë më të njejta në krahesim me epokën e kaluar.
Pjese më e mdhe e shpikjeve janë në masen më të madhë europiane. Menyra të reja prodhimin dalin në dritë, të ndjekura nga menyrat e reja të transportit (hekurudha) dhe e komunikimit (telegrafi dhe telefoni). Materiale për prodhimin nuk janë më të njejta në krahesim me epokën e kaluar.


*Akumulimi i kapitalit. Duke u bazuar në principin që pasuria bazohet tek investimi, mendimi i përgjithshem është të mbledhja e kapitalit tek individet (p.sh. Qeveria Shqiperise ka nevoje për para për buxhetin e saj, ajo i merr borxh një bankë të caktuar e cila me anë filialeve të ia mbledh individeve, të cileve iu jep interesa, shpjegimi është i thjeshtur): po ashtu zhvillohet ''Aksionet'' në këtë kohë sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për më shumë, krijimi dhe zhvillimi i bankave të depozitave ishte një faktor rritjeje ekonomike.
* Akumulimi i kapitalit. Duke u bazuar në principin që pasuria bazohet tek investimi, mendimi i përgjithshem është të mbledhja e kapitalit tek individet (p.sh. Qeveria Shqiperise ka nevoje për para për buxhetin e saj, ajo i merr borxh një bankë të caktuar e cila me anë filialeve të ia mbledh individeve, të cileve iu jep interesa, shpjegimi është i thjeshtur): po ashtu zhvillohet ''Aksionet'' në këtë kohë sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për më shumë, krijimi dhe zhvillimi i bankave të depozitave ishte një faktor rritjeje ekonomike.


*Riorganizimi i ndermarrjeve që përfshinte dy modifikime kryesore: modifikime strukturale dhe një menyre të re organizime të punës.
* Riorganizimi i ndermarrjeve që përfshinte dy modifikime kryesore: modifikime strukturale dhe një menyre të re organizime të punës.


** Modifikime strukturale. Në këtë erë, njerezimi kaloj nga punishtja familiare në usine (mbi 50 veta). Sipermarresit përpiqen te mbajne nën kontroll shpenzimet: kontrolli shtrihet nga lenda e parë deri të prodhimi përfundimtare. Në të njejten kohë lindin menyra te reja menaxhimi. Lindin ''Trustet'' një trust është një kompani e cila blen ndermarrjet e vogla (të cilat humbasin pavaresine e tyre). Ndersa ''Kartel'' është një alliances midis ndermarrjeve (në pergjithesi te te njejtes fushe) por këto të fundit ngelen autonome (përmendim Kartelin e shteteve naftenxjerrese).
** Modifikime strukturale. Në këtë erë, njerezimi kaloj nga punishtja familiare në usine (mbi 50 veta). Sipermarresit përpiqen te mbajne nën kontroll shpenzimet: kontrolli shtrihet nga lenda e parë deri të prodhimi përfundimtare. Në të njejten kohë lindin menyra te reja menaxhimi. Lindin ''Trustet'' një trust është një kompani e cila blen ndermarrjet e vogla (të cilat humbasin pavaresine e tyre). Ndersa ''Kartel'' është një alliances midis ndermarrjeve (në pergjithesi te te njejtes fushe) por këto të fundit ngelen autonome (përmendim Kartelin e shteteve naftenxjerrese).


**Në organizimin e ri të punës një nocion i ri lind: Organizimi shkencor i punës (OSHP), me dy ide baze: Fordizmi (Ford) dhe Teilorizmi (Taylor) që japin mundesi prodhimin në seri, kronometrazhe të punës, metode pune në zinxhire.
** Në organizimin e ri të punës një nocion i ri lind: Organizimi shkencor i punës (OSHP), me dy ide baze: Fordizmi (Ford) dhe Teilorizmi (Taylor) që japin mundesi prodhimin në seri, kronometrazhe të punës, metode pune në zinxhire.


== Shiko edhe këtë ==
== Shiko edhe këtë ==
Rreshti 61: Rreshti 61:
*
*
{{Teknologjia}}
{{Teknologjia}}

[[Kategoria:Industri| ]]
[[Kategoria:Industri| ]]


Rreshti 153: Rreshti 154:
[[wo:Yewwute gu ndefar]]
[[wo:Yewwute gu ndefar]]
[[yi:אינדוסטריע]]
[[yi:אינדוסטריע]]
[[yo:Iṣẹ́ ẹlẹ́rọ]]
[[zh:产业]]
[[zh:产业]]

Versioni i datës 29 mars 2010 22:09

Forma e prodhimit në mënyrë fabrikate. Ky term fillon të përdoret pas rendit feudal me futjen e sistemit të prodhimit serik (Adam Smithi) me gjë mundësohej edhe prodhimi masiv.

Përmbledhje

  • Industria është shuma e aktiviteteve njerezore e cila ka si qellim prodhimin në seri shërbime ose të mira.
  • Me fjalën industri do të nënkuptojme ndarje të proçesit së punës, pra e kunderta e artizanatit në të cilin i njejti njeri siguronte (në menyre teorike) të gjitha proçeset e realizimit të një punë : psh. studimin, fabrikimin, tregetimin dhe menaxhimin.
  • Industri është po ashtu një nocion shkallë (krahesim), e themi kur sasia e prodhimit arrin një numër të konsiderueshem pjesesh të prodhuara.

Historia e industrisë

Zhvillimi e teknologjive dhe energjive të zbuluara dhe të disponueshme për një periudhe të caktuar të historisë u shoqerua me shnderrime të vazhdueshme të industrisë përgjatë revolucioneve industriale. Këto revolucione industriale janë etapat vendimtare te të gjithë historise industriale.

Para historia

Pre-historia është momenti i zhvillimit të aktivitetëve njerezore që mund ti quajme industriale. Në këto aktivitete nuk përfshihet agrikultura dhe te gjitha aktivitetet të lidhura me te.

Njeriu pre-historique kishte nevoje (po si sot) të ushqente familjën et tij, të mbrohesh nga moti, kafshet e egra dhe nga rivalet e tij: ishin këto pra motivimet e para që çuan në specializimin për të kryer një dëtyrë të caktuar nga grupi shoqeror i asaj kohë. Këto specializime ndaheshin në bazë të seksit ose aftesive të vecanta të një individi. Termi pre-histori nuk ka të njejtin kuptimin po të bazohemi në kronologjinë e një kulturë ose e një populli. Një karakteristikë njerezore është kur njeriu pasi i ka kënaqur nevojat e tija bazikë (ushqim, banese) fillon e i dedikohet aktiviteteve intelektuale dhe abstrakte. Disa prej deshmive më të vjetra të aktiviteteve njerezore janë mjetet et punës ose armët prej guri që kanë një jetgjatesi të pabesueshme. Eshtë shumë e mundshme që mjetet punë ose armë prej materialeve vegjetale u zhvilluan shumë shpejt në kohë, por deshmite e sotme janë thuajse zero.

Zbulimi i zjarrit (pra se si mund të krijohej flaka artificialishte) ka qënë burimi kryesor që coj në zhvillimin e metalurgjise (bronzi, hekuri), vazot, etj.

Antikiteti

  • Vazhot prej balte ose qeramika ishte një prej industrive më të rendesishme të kohës Antike. Përgjate kësaj periudhë të gjitha grupet e popujve sidomos në Azi, Evropë, Afrikë kjo industri ishte mjaft e zhvilluar. Prodhimet industriale të kësaj epokë mund ti gjejme edhe sot. Muzet, kolleksionerët janë nder grupet shoqerore që kanë vazo prej qeramike të cilat kanë vlera të mëdha, qofte kjo nga pikpamja financiare por për më tepër nga kulturore.
  • Filatura u zhvillua po ashtu përgjate kësaj epoke. Lënda e parë që përdorej ishin fibrat vegjetale (Genista hispanica) dhe fibrat e kafshëve (leshi i deleve). Fibrat vegjetale të Genista hispanica shërbenin për prodhimin e velave të anijeve po ashtu dhe për prodhimin e rrobave. Ndër prodhuesit kryesor kanë qënë Romakët dhe Kartagjenezët. Këta te fundit kishin koloni në gadishullin iberik cka i krijonte mundesi të kishin një lehtesi në gjetjen e lendes së parë.

Mesjeta

Situata industriale në mesjetë. Në Evropë një ndërr përmirësimet me të dukshme ishte përdorimi i mullirit, i cili ishte zbuluar që në antkitet por pak i përdorur me pas. Duke përfituar nga forca e erës dhe e ujit mullinjtë do të shërbenin për bluajtjen e gruri. Forca e mulliri në Evropë përdorej edhe për fabrikimin e letres. Përdorimi i qymyrgurit për përpunimin e mjeteve metalike shtoj mundesite e prodhimit në seri të armëve të tipëve të ndryshme.

Periudha Modernë Shekulli XVII-të

Në pjesën më të mirë të vendëve të sipër përmendura (Anglia, Gjermania, Hollanda, Franca etj) industria mori një hov të ri. Qendra të mëdha Manifakture u zhvilluan në këtë kohë. Mund të përmendim prodhimin e stofit të letrës, kristalesh dhe xhami.

Periudha Modernë Shekujt XVIII-XIX -te

Era zhvillimit industrialë është po aq e rëndesishme sa lindja e Ere së agrikulture ne Neolitik. Era e industrializimit është një hap që e shkeput njerezimin nga e kaluara. Zhvillimi i agrikulturës iu dha mundesi njerezimit në Neolitik të kishin ushqim në menyre të vazhdueshme dhe me bollek. Ata nuk do të jetonin me me gjah dhe me mbledhje frutash apo bimesh. Njerezimi në atë kohë filloj dhe të vendosej në menyre të qendrueshme në një zonë të caktuar gjeografike. Levizjet që kishin qellim kërkimin e ushqimit bëheshin më të rralla. Pra agrikultura i dha njerezimit mundesi prodhimi në mase të ushqimit dhe sigurine për të ardhmen. Një paralelë e tillë mund të bëhet edhe me Eren e industrializmi. Njerezimi me industrializimin i dhanë mundesi vetvetes prodhimin në mase te te mirave dhe shërbimeve. Era industriale përfaqesohet me një rritje të vazhdueshme dhe të pakthyeshme të prodhimit industriale. Kjo erë u shoqerua me transformimin dhe organizimit të prodhimit dhe të shoqerise. Pra në këtë kohë mardheniet shoqerore hyne ne një fazë të re mutacioni.

Krijimi i manifakturave vazhdoj edhe në shekullin e XVIII. Pavaresishte nga krizat e veshtira të jetuara prej popullatave që jetonin në ato kohëra, tendenca e asaj kohë ishte e karakterizuar nga ekspansioni ekonomik e kulturale, shoqerore etj.

Revolucioni i parë industriale filloj aty nga vitet 1790, për t'u mbaruar nga fillimet e revolucionit të dytë industriale. Shpikjet të lidhura me fuqinë motorike ishin të lidhura me avullin dhe me qymyrin; qendra kryesore ishte Mbreteria e Bashkuar (GB), pas disa dhjetevjecarev, revolucioni preku Gjermanine, Francen dhe disa zone në Belgjikën e sotme. Për dy arye kryesore: 1- Qendra të reja industriale u hapen aty ku kishte mina qymyri 2- Keto qendra të reja industriale ndodheshin pranë por jashtë Mbretërise së Bashkuar.

Revolucioni i dytë industriale filloj rreth 1850 dhe konsiderohet i përfunduar aty nga fundi i luftës së dytë botërore. Shpikjet kryesore të kësaj erë janë të lidhura direkte me zbulimin dhe perdorimin e elektricitetit.

Tre faktoren lejuan realizimin me sukses revolucionin e dytë industriale:

  • Revolucioni teknologjike.

Pjese më e mdhe e shpikjeve janë në masen më të madhë europiane. Menyra të reja prodhimin dalin në dritë, të ndjekura nga menyrat e reja të transportit (hekurudha) dhe e komunikimit (telegrafi dhe telefoni). Materiale për prodhimin nuk janë më të njejta në krahesim me epokën e kaluar.

  • Akumulimi i kapitalit. Duke u bazuar në principin që pasuria bazohet tek investimi, mendimi i përgjithshem është të mbledhja e kapitalit tek individet (p.sh. Qeveria Shqiperise ka nevoje për para për buxhetin e saj, ajo i merr borxh një bankë të caktuar e cila me anë filialeve të ia mbledh individeve, të cileve iu jep interesa, shpjegimi është i thjeshtur): po ashtu zhvillohet Aksionet në këtë kohë sidomos në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për më shumë, krijimi dhe zhvillimi i bankave të depozitave ishte një faktor rritjeje ekonomike.
  • Riorganizimi i ndermarrjeve që përfshinte dy modifikime kryesore: modifikime strukturale dhe një menyre të re organizime të punës.
    • Modifikime strukturale. Në këtë erë, njerezimi kaloj nga punishtja familiare në usine (mbi 50 veta). Sipermarresit përpiqen te mbajne nën kontroll shpenzimet: kontrolli shtrihet nga lenda e parë deri të prodhimi përfundimtare. Në të njejten kohë lindin menyra te reja menaxhimi. Lindin Trustet një trust është një kompani e cila blen ndermarrjet e vogla (të cilat humbasin pavaresine e tyre). Ndersa Kartel është një alliances midis ndermarrjeve (në pergjithesi te te njejtes fushe) por këto të fundit ngelen autonome (përmendim Kartelin e shteteve naftenxjerrese).
    • Në organizimin e ri të punës një nocion i ri lind: Organizimi shkencor i punës (OSHP), me dy ide baze: Fordizmi (Ford) dhe Teilorizmi (Taylor) që japin mundesi prodhimin në seri, kronometrazhe të punës, metode pune në zinxhire.

Shiko edhe këtë

Lidhje të jashtme