Friedrich Schiller: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
v roboti shtoj: af:Friedrich Schiller |
Xqbot (diskuto | kontribute) v roboti shtoj: fy:Friedrich von Schiller; cosmetic changes |
||
Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
{{Infobox shkrimtar |
{{Infobox shkrimtar |
||
| emri =Friedrich Schiller |
| emri =Friedrich Schiller |
||
| foto = [[ |
| foto = [[Skeda:Friedrich Schiller2.jpg|200px]] |
||
| titulli = |
| titulli = |
||
| emri i lindjës = Friedrich Schiller |
| emri i lindjës = Friedrich Schiller |
||
| ditëlindja = [[10 nëntor]] [[ |
| ditëlindja = [[10 nëntor]] [[1759]] |
||
| vendlindja = [[Marbach am Neckar]] |
| vendlindja = [[Marbach am Neckar]] |
||
| ditëvdekja = [[9 maj]] [[ |
| ditëvdekja = [[9 maj]] [[1805]] |
||
| vendvdekja = [[Weimar]] |
| vendvdekja = [[Weimar]] |
||
| pseudonimi = |
| pseudonimi = |
||
Rreshti 16: | Rreshti 16: | ||
Johann Christoph '''Friedrich Schiller''' ([[shqiptimi|lexo:]] Johan Kristof Fridrih Shiler), kurse nga viti [[1802]] njohursi '''von Schiller''' ([[shqiptimi|lexo:]] fon Shiler), lindi më [[10 nëntor]] të vitit [[1759]] në [[Marbach am Neckar]] dhe vdiq më [[9 maj]] të vitit [[1805]] në [[Weimar]] ([[shqiptimi|lexo:]] Vaimar) ishte poet, [[dramaturg]] dhe [[historian]] [[aleman]] dhe gjerman i shquar. Njihet pranë Goethe (Gëtes) si autori më i shquar i klasikes gjermane. Shumë pjesë teatrale të tijat i përkasin [[repertorit]] standard të teatrit të gjuhës gjermane. Baladat e tij radhiten tek më të dashurat e poemave gjermane. |
Johann Christoph '''Friedrich Schiller''' ([[shqiptimi|lexo:]] Johan Kristof Fridrih Shiler), kurse nga viti [[1802]] njohursi '''von Schiller''' ([[shqiptimi|lexo:]] fon Shiler), lindi më [[10 nëntor]] të vitit [[1759]] në [[Marbach am Neckar]] dhe vdiq më [[9 maj]] të vitit [[1805]] në [[Weimar]] ([[shqiptimi|lexo:]] Vaimar) ishte poet, [[dramaturg]] dhe [[historian]] [[aleman]] dhe gjerman i shquar. Njihet pranë Goethe (Gëtes) si autori më i shquar i klasikes gjermane. Shumë pjesë teatrale të tijat i përkasin [[repertorit]] standard të teatrit të gjuhës gjermane. Baladat e tij radhiten tek më të dashurat e poemave gjermane. |
||
==Jeta== |
== Jeta == |
||
Lindi në Marbah (Marbach) si i djalë i një oficeri dhe një vajze bukëpjekësi. Shilerit, përderisa ishte në akademinë ushtarake të themeluar nga hercogu Karl Eugeni prej Vyrtembergut (von Wurternberg), në vitet 1773-1780, ju deshtë të studionte judikaturën dhe mjekësinë. Urdhri ushtarak i pashpirt i shkollës, shumë herët e detyrojë Shilerin që të merrte një qëndrim opozitar. Ai lexoi veprat e Zhakues Rouseseut, Gëtes, dhe Uiliam Shekspirit dhe më 1779/80 mësheftas përmblodhi veprën e parë ''Grabitqarët'' e cila u botua anonime më 1781. Suksesi sensacional i kësaj pjese që shfaq më 1782 në Manhaim, e popullarizuan shumë shkrimtarin e ri mirëpo në Vyrteberg i sollën ndalesën e shkrimeve, arrestim dhe përjashtim. |
Lindi në Marbah (Marbach) si i djalë i një oficeri dhe një vajze bukëpjekësi. Shilerit, përderisa ishte në akademinë ushtarake të themeluar nga hercogu Karl Eugeni prej Vyrtembergut (von Wurternberg), në vitet 1773-1780, ju deshtë të studionte judikaturën dhe mjekësinë. Urdhri ushtarak i pashpirt i shkollës, shumë herët e detyrojë Shilerin që të merrte një qëndrim opozitar. Ai lexoi veprat e Zhakues Rouseseut, Gëtes, dhe Uiliam Shekspirit dhe më 1779/80 mësheftas përmblodhi veprën e parë ''Grabitqarët'' e cila u botua anonime më 1781. Suksesi sensacional i kësaj pjese që shfaq më 1782 në Manhaim, e popullarizuan shumë shkrimtarin e ri mirëpo në Vyrteberg i sollën ndalesën e shkrimeve, arrestim dhe përjashtim. Shiler iku në Manhaim dhe nga aty shkoi në rezidencën Henriete von Volcogens. Gjatë kësaj kohe ai përfundojë pjesën pikëlluese ''Betimi I Fieskos Së Guinesë'' dhe përpiloi ''Thashethëna E Dashuri''. Më 1783 Shileri u bë shkrimtar i teatrit në Manhaim. Ai e lëshoi këtë vend pasi që kishte papajtueshmëri me itendatin e Dalbergut, i cili për dallim nga planet e Shilerit për teatrin si qendër edukative nacionale, mendonte më shumë për arkën e teatrit. Gjatë 1785-1787 Shileri gëzojë mikpritjen e familjes Kërner në Lajpcig dhe në Dresden nga ku më 1787 arriti të mbaroi pjesën ''Don Kalos'' dhe filloj që më me intensitet të merret me studimin e historisë. Pas suksesit të tij me ''Historia E Shkatërrimit Të Holandës Së Bashkuar Nga Qeveria Spanjolle'' filloj punën si profesor i historisë në Universitetin e Jenës dhe më 1790 u martua me Sharloten e Lengfeldit (Charlotte von Lengfeld). Në vitet pasuese krijoj veprat mbi historinë, si bie fjala ''Historia E Luftës Tridhjetëvjeçare'' (1792); përmbajtje rreth çështjes etike si ''Tuta dhe Krenaria'' (1793), ''Mbi Edukatën Etike Të Njeriut'' (1795) si dhe vepra me mendime lirike. Miqësinë me Gëten e filloi më 1794. Ndërsa më 1799 u shpërngulë në Vaimarë ku i realizojë disa preokupime rreth teatrit në teatrin e oborrit të Vaimarës. Përpos përpunimit të pjesëve të autorëve tjerë ai krijoj edhe veprat e mëdha, dramën historike të tij ''Valenshtain''-trilogji (1798/99), ''Maria Stuart'' (1800), ''E Virgjëra e Orleansit'' (1801), dhe ''Uiliam Tel'' (1804). Me dramën ''Nusja E Mesinës'' (1803) Shileri provoj që të zgjonte për gjeneratat e tij, formën e tragjedive të grekëve antikë. Vepra e tij e fundit ''Demetrius'' - një tragjedi rreth një kandidati të rrejshëm për fronin rus - mbete një fragment.<ref>Bibliotek der Meisterwerke SCHAUSPIEL, autor Harald Buhlan dhe Ralf Leppin, "NAUMANN GOBEL", ISBN 3-625-10457-1</ref> |
||
==Burimi i të dhënave== |
== Burimi i të dhënave == |
||
<references/> |
<references/> |
||
⚫ | |||
[[Kategoria:Lindje 1759]] |
|||
⚫ | |||
[[ |
[[Kategoria:Vdekje 1805]] |
||
[[Category:Vdekje 1805]] |
|||
[[af:Friedrich Schiller]] |
[[af:Friedrich Schiller]] |
||
Rreshti 51: | Rreshti 50: | ||
[[fi:Friedrich Schiller]] |
[[fi:Friedrich Schiller]] |
||
[[fr:Friedrich von Schiller]] |
[[fr:Friedrich von Schiller]] |
||
[[fy:Friedrich von Schiller]] |
|||
[[ga:Friedrich Schiller]] |
[[ga:Friedrich Schiller]] |
||
[[gl:Friedrich Schiller]] |
[[gl:Friedrich Schiller]] |
Versioni i datës 22 prill 2010 21:51
Johann Christoph Friedrich Schiller (lexo: Johan Kristof Fridrih Shiler), kurse nga viti 1802 njohursi von Schiller (lexo: fon Shiler), lindi më 10 nëntor të vitit 1759 në Marbach am Neckar dhe vdiq më 9 maj të vitit 1805 në Weimar (lexo: Vaimar) ishte poet, dramaturg dhe historian aleman dhe gjerman i shquar. Njihet pranë Goethe (Gëtes) si autori më i shquar i klasikes gjermane. Shumë pjesë teatrale të tijat i përkasin repertorit standard të teatrit të gjuhës gjermane. Baladat e tij radhiten tek më të dashurat e poemave gjermane.
Jeta
Lindi në Marbah (Marbach) si i djalë i një oficeri dhe një vajze bukëpjekësi. Shilerit, përderisa ishte në akademinë ushtarake të themeluar nga hercogu Karl Eugeni prej Vyrtembergut (von Wurternberg), në vitet 1773-1780, ju deshtë të studionte judikaturën dhe mjekësinë. Urdhri ushtarak i pashpirt i shkollës, shumë herët e detyrojë Shilerin që të merrte një qëndrim opozitar. Ai lexoi veprat e Zhakues Rouseseut, Gëtes, dhe Uiliam Shekspirit dhe më 1779/80 mësheftas përmblodhi veprën e parë Grabitqarët e cila u botua anonime më 1781. Suksesi sensacional i kësaj pjese që shfaq më 1782 në Manhaim, e popullarizuan shumë shkrimtarin e ri mirëpo në Vyrteberg i sollën ndalesën e shkrimeve, arrestim dhe përjashtim. Shiler iku në Manhaim dhe nga aty shkoi në rezidencën Henriete von Volcogens. Gjatë kësaj kohe ai përfundojë pjesën pikëlluese Betimi I Fieskos Së Guinesë dhe përpiloi Thashethëna E Dashuri. Më 1783 Shileri u bë shkrimtar i teatrit në Manhaim. Ai e lëshoi këtë vend pasi që kishte papajtueshmëri me itendatin e Dalbergut, i cili për dallim nga planet e Shilerit për teatrin si qendër edukative nacionale, mendonte më shumë për arkën e teatrit. Gjatë 1785-1787 Shileri gëzojë mikpritjen e familjes Kërner në Lajpcig dhe në Dresden nga ku më 1787 arriti të mbaroi pjesën Don Kalos dhe filloj që më me intensitet të merret me studimin e historisë. Pas suksesit të tij me Historia E Shkatërrimit Të Holandës Së Bashkuar Nga Qeveria Spanjolle filloj punën si profesor i historisë në Universitetin e Jenës dhe më 1790 u martua me Sharloten e Lengfeldit (Charlotte von Lengfeld). Në vitet pasuese krijoj veprat mbi historinë, si bie fjala Historia E Luftës Tridhjetëvjeçare (1792); përmbajtje rreth çështjes etike si Tuta dhe Krenaria (1793), Mbi Edukatën Etike Të Njeriut (1795) si dhe vepra me mendime lirike. Miqësinë me Gëten e filloi më 1794. Ndërsa më 1799 u shpërngulë në Vaimarë ku i realizojë disa preokupime rreth teatrit në teatrin e oborrit të Vaimarës. Përpos përpunimit të pjesëve të autorëve tjerë ai krijoj edhe veprat e mëdha, dramën historike të tij Valenshtain-trilogji (1798/99), Maria Stuart (1800), E Virgjëra e Orleansit (1801), dhe Uiliam Tel (1804). Me dramën Nusja E Mesinës (1803) Shileri provoj që të zgjonte për gjeneratat e tij, formën e tragjedive të grekëve antikë. Vepra e tij e fundit Demetrius - një tragjedi rreth një kandidati të rrejshëm për fronin rus - mbete një fragment.[1]
- ^ Bibliotek der Meisterwerke SCHAUSPIEL, autor Harald Buhlan dhe Ralf Leppin, "NAUMANN GOBEL", ISBN 3-625-10457-1