Filipi II i Maqedonisë

Filipi II i Maqedonise jetoi vitet 382-336 para krishtit. Ai ishte mbret Grek i Maqedonise nga 359-336 para krishtit. Ishte babai i Aleksandrit te madh dhe Filipit te III.

Jeta

Filipi lindi ne Pelle kryeqytetin e Maqedonise. Ai ishte djali i Amyntasit III dhe Euridikes. Ne rinine e tij ai u cua ne Tebe si peng sepse ne ate kohe Teba ishte qytet-shteti me i fuqishem i Greqise. Kjo periudhe zgjati 3 vjet (368-365 para krishtit). Gjate kohes qe ndenje atje ai morri nja edukim ushtarak dhe dimplomatik nga Epaminonda. Ne 364 para krishtit ai u rikthye ne Maqedoni. Vdekja e vellezerve te vet Aleksandrit II dhe Perdikas III i kishte hapur rruge per ne fron te cilin e morri ne 359 para krishtit.

Aftesite ushtarake te cilat i zoteronte Filipi i sollen atij shume suksese ne fillim. Megjithate atij i duhej te rregullonte nje situate e cila ishte perkeqesuar jashte mase prej disfates kunder Ilireve ku kishte gjetur vdekjen edhe Perdika III. Paionasit dhe Thraket kishin pushtuar lindjen e vendit ndersa Athinasit kercenonin ne jug. Duke perdorur diplomacine si arriti ti largonte Paionasit dhe Thraket ma ane te shumave premtuese qe do tu japte. Pas kesaj arriti ta shkaterronte ushtrine athinase prej 3000 hopliteve (359P.K). Tashme i lire prej kundershtareve ai u perpoq te forconte pozitat e tij ne vend dhe sidomos ushtrine. Risia e tij me e rendesishme ishte te perdorte kembesorine te armatosur me sarissa, nje shtize jashtezakonisht e gjate me te cilen u formua "Falanga Maqedonase".

Filipi ishte martuar me Audaten stermbese e mbretit Ilir te Dardanise, Bardhyl. Megjithate kjo nuk e pengoi te marshonte kundrejt Ilireve ne (358) dhe ti derrmonte ne nje beteje te eger ku vdiqen 7000 ilire (357). Me kete ai vendosi autoritetin e tij ne Liqenin e Ohrit dhe ne favor te Epiroteve.

Ai perdori edhe luftesn socilale si nje mundesi per zgjerim. Beri nje marreveshje me Athinasit e cila nuk kishte mundur dot te pushtonte Amfiolisin, qe komandonte minierat e arit ne malin Pangaion. Ai do ta mposhte kete qytet dhe do te ia jepte Athinasve ne kembim te qytetit Pydnas te cilin Maqedonasit e kishin humbur ne 363. Megjithate pasi pushtoi Amfiolisin ai i mbajti te dy qytetet. Pasi Athina i shpalli lufte ai lidhi aleance me "Lidhjen Kalkidiane te Olnysit". Me pas pushtoi Potidaean dhe kesaj rradhe duke e mbajtur fjalen dhe ia dha Lidhjes (356) nje vit perpara se te martohej me princeshen Epirote Olimpia, e cila ishte e bija e mbretit te Molosve.

Ne 356 p.k Filipi pushtoi edhe Creniden te ciles ia ndryshoi emrin ne Filipi: atje themeloi nje garnizon te fuqishem i cili do te kontrollonte minierat e saj , te cilat i dhane shume ar me ane te te cilave financoi fushatat ushtarake. Ne te njejten kohe gjenerali i tij Parmenioni kishte mundur Iliret perseri. Gjithashtu ne 356 p.k lindi djali i tij Aleksandri dhe Filipi kishte fituar ne gare me kuaj ne lojerat Olimpike. Ne 355-354 p.k ai rrethoi Methonen qytetin e fundit qe kontrollonte Athina ne gjirin Thermaik. Gjate rrethimit Filipi humbi nje sy. Megjithe ardhjen e dy flotave Athinase qyteti ra ne 354 p.k. Filipi gjithashtu sulmoi edhe dy qytete Thrake te vendosura ne bregdet: Abdera dhe Maronea (354-353).

Map of the territory of Philip II of Macedon

I perfshire edhe ne luften e 3 fetare qe kishte shperthyer ne Greqi, Filipi ne veren e 353 p.k ai pushtoi Thesaline duke mposhtur 7000 Fokeas nen vellane e Onomarkusit. Kjo e fundit mundi Filipin ne dy beteja qe pasuan. Filipi u kthye ne Thesali veren e ardhshme me 20000 kembesore dhe 3000 kalores duke perfshire te tere trupat Thesaliane te rekrutuar. Ne betejen e Krokusit 6000 Fokeas vdiqen ndersa 3000 te tjere u burgosen dhe me vone u mbyten. Kjo lufte i dha Filipit nje prestigj te madh si dhe blerjen e lire te Feraes nje qytet ne juglindje te Thesalise. Ai gjithashtu u be tagus i Thesalise. Mori regjionin Magnesia qe ndodhej ne juglindje te Thesalise se bashku me qytetin e saj kryesor Pagasae. Filipi nuk avancoi per ne Greqine qendrore sepse Athinasit duke mos arritur ne kohe per te mbrjtur Pagasaen kishin pushtuar Termopilet.

Armiqesia me Athinen nuk ishte teresisht e hapur por Athina ishte kercenuar nga pala maqedonase per arin ne Eube. Ne 352p.k deri ne 346 p.k Filipi serisht nuk sulmoi ne jug. Ai ishte aktiv ne nenshtrimin e qyteteve koder te Ballkanit perendimor e verior dhe zvogelimin e qyteteve bregdetare greke deri ne Hebrus. Per qytetin kryesor bregdetar Olynthesit Filipi vazhdonte te pretendonte miqesine perderisa qytetet e tjera fqinje ishin ne duart e tij.

Ne 349 p.k, Filipi nisi rrethimin e Olynthesit e cila pervec pozicioniot te saj strategjik pretendonte ne fronin maqedonas prej disa lidhjeje me Arrhideusin dhe Menelaun. Olynthesi ne fillim ishte aleat me Maqedonine por me vone lidhi besnikeri me Athinen. Kjo e fundit nuk beri asgje per te ndihmuar qytetin, ekspedita e tyre u kthye mbrapa per shkak te nje revolte ne Eube te cilen e pagoi Filipi me arin e tij. Ne vitin 348 p.k mbreti maqedonas mundi Olynthesin dhe e shkaterroi te tere qytetin. Te njejtin fat kishin pesuar edhe qytetet e tjera te Kolkides. Meqe Maqedonia dhe te tere regjionet e tjera fqinje ishin te sigurta, Filipi festoi lojerat e tij Olimpike ne Dium. Ne 347 p.k Filipi avancoi per te pushtuar te tere zonat lindore rreth Hebrusit dhe detyroi paraqitjen e princit thrak Cersobleptesit. Ne vitin 346 p.k ai nderhyri ne menyre efektive ne luften midis Tebes dhe Fokeasve por lufterat e tij me Athinen ende vazhdonin. Megjithate Athina i kishte bere kerkerse per paqe dhe kur Filipi shkoi perseri ne jug u vendos paqja ne Thesali. Me qytet shtetet kyce greke ai i dergoi nje mesazh Spartes ``Nqs ju nuk paraqiteni pa vonesa te metejshme, une do te shkoj me ushtri ne tokat tuaja dhe do te shkaterroj fermat tuaja, vras njerezit tuaj dhe do te shkaterroj qytetin tuaj. Pergjigja etyre lakonike ishte ``ne qofte se ``. Filipi dhe Aleksandri do ti linin te dy vetem. Me vone ushtrite maqedonase kaluan nga Epiri ne detin Adriatik. sq:Filipi II