Mahavira: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
No edit summary |
Hoo man (diskuto | kontribute) v U kthye versioni 773109 i bërë nga 70.184.237.31 (diskutimet). vandlism |
||
Rreshti 14: | Rreshti 14: | ||
|}} |
|}} |
||
'''Mahavira''' ([[Sanskritisht]] महावीर dhe në gjuhën [[Gjuha Tamile|Tamile]] அருகன்("Arugan") që do të thotë "Hero i Madh", tradicionalisht 599 – 527 p.r.l.k<ref>"Mahavira." Britannica Concise Encyclopedia. Encyclopædia Britannica, Inc., 2006. Answers.com 28 Nov. 2009. http://www.answers.com/topic/mahavira</ref>) është emri që zakonisht lidhet me të urtin indian '''Vardhamana''' ([[Sanskritisht]]: Ai ishte gjithashtu i njohur në tekste si ''Vira'' ose ''Viraprabhu'', ''Sanmati'', ''Ativira'',dhe ''Gnatputra''. Në |
'''Mahavira''' ([[Sanskritisht]] महावीर dhe në gjuhën [[Gjuha Tamile|Tamile]] அருகன்("Arugan") që do të thotë "Hero i Madh", tradicionalisht 599 – 527 p.r.l.k<ref>"Mahavira." Britannica Concise Encyclopedia. Encyclopædia Britannica, Inc., 2006. Answers.com 28 Nov. 2009. http://www.answers.com/topic/mahavira</ref>) është emri që zakonisht lidhet me të urtin indian '''Vardhamana''' ([[Sanskritisht]]: वर्धमान "duke u rritur") që themeloi ato që janë sot parimet qendrore të Jainizmit. Sipas traditës së Jainit, ai ishte Tirthankara i 24-t dhe i fundit>th</sup>. Në gjuhën Tamile, ai quhej ''Arugan'' ose ''Arugadevan''. Ai ishte gjithashtu i njohur në tekste si ''Vira'' ose ''Viraprabhu'', ''Sanmati'', ''Ativira'',dhe ''Gnatputra''. Në shkrimet budiste Pali Canon, ai quhet Nigantha Nātaputta. |
||
==Jeta== |
==Jeta== |
||
Rreshti 20: | Rreshti 20: | ||
===Lindja e Princit Vardhaman=== |
===Lindja e Princit Vardhaman=== |
||
[[Skeda:Queen Trishala Dream.JPG|thumb|left|Mbretërersha Trishala dhe katëmbëdhjetë ëndrat e saj]] |
[[Skeda:Queen Trishala Dream.JPG|thumb|left|Mbretërersha Trishala dhe katëmbëdhjetë ëndrat e saj]] |
||
Në një vend të quajtur Kshatriyakunda në mbretërinë e lashtë të Lachuar në Distriktin Jamui në Biharin (qytet në Indi) e ditëve të sotme, |
Në një vend të quajtur Kshatriyakunda në mbretërinë e lashtë të Lachuar në Distriktin Jamui në Biharin (qytet në Indi) e ditëve të sotme, Mahavira u lind nga Mbreti Siddartha dhe Mbretëresha Trishala më 12 Prill sipas kalendarit Gregorian. Kur akoma qe në barkun e mamasë, besohej se ai i sillte pasuri dhe begati gjithë mbretërisë, për këtë arsye ai u quajt Vardhaman. Mbretëresha Trishala pati 14 ëndrra të mbara para se të lindte Vardhamanin, shenja që profetizonin ardhjen e një shpirti të madh. |
||
Tradita jainiste thoshte se pas lindjes së tij, Indra e la në një vaskë të mbushur me qumësht të hyjnive dhe i kreu ritualet për Tirthankar-in e ardshëm dhe më pas iu kthye mamasë së vet, Trishalës. |
Tradita jainiste thoshte se pas lindjes së tij, Indra e la në një vaskë të mbushur me qumësht të hyjnive dhe i kreu ritualet për Tirthankar-in e ardshëm dhe më pas iu kthye mamasë së vet, Trishalës. |
||
Ditëlindja e Vardhamanit festohet jainistëve kudo në botë. |
Ditëlindja e Vardhamanit festohet në Mahavir Jayanti, festa më e rëndësishme fetare e jainistëve kudo në botë. |
||
===Vitet e para=== |
===Vitet e para=== |
||
Rreshti 47: | Rreshti 47: | ||
Filozofia e Mahavirës ka tetë principe kryesore – tre janë metafizike dhe pesë janë etike. Objektivi është të ngrenë cilësinë e jetës. |
Filozofia e Mahavirës ka tetë principe kryesore – tre janë metafizike dhe pesë janë etike. Objektivi është të ngrenë cilësinë e jetës. |
||
Mahavira predikonte se nga përjetësia, çdo qenie e gjallë (shpirti) është në lidhje me atome karmike të akumuluara nga veprimet e mira dhe të këqija. Në një gjendje iluzioni karmik, individi kërkon kënaqësi të përkohshme dhe iluzive në zotërimet materiale, që janë rrënja e shkaqeve të mendimeve të dhunshme dhe veprimeve si inati, urrejtja, zilia, dhe të tjera. Kjo rezulton në akumulimin e mëtejshëm të ''karmës''. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* (''[[Ahimsa]]'') – të mos i shkaktosh dëme qenieve të tjera të gjalla; |
* (''[[Ahimsa]]'') – të mos i shkaktosh dëme qenieve të tjera të gjalla; |
||
Rreshti 59: | Rreshti 61: | ||
Mahavira mësonte se meshkujt dhe femrat janë shpirtëra të barabartë dhe se të dy mund të heqin dorë nga bota për të kërkuar moksh-in ose lumturinë e përjetshme. |
Mahavira mësonte se meshkujt dhe femrat janë shpirtëra të barabartë dhe se të dy mund të heqin dorë nga bota për të kërkuar moksh-in ose lumturinë e përjetshme. |
||
Mahavira tërhiqte njerëz nga çdo shtresë, të pasur dhe |
Mahavira tërhiqte njerëz nga çdo shtresë, të pasur dhe të varfër, meshkuj dhe femra. Ai i organizoi ndjekësit e tij në katër rende; murg (''Sadhu''), murgeshë (''Sadhvi''), laikë (''Shravak''), dhe laike (''Shravika''). Kjo lloj renditjeje njihet si ''Chaturvidh Jain Sangh''. |
||
Për tu çliruar nga vetja, Mahavira mësoi nevojshmërinë e besimit të të varfër, meshkuj dhe femra. Ai i organizoi ndjekësit e tij në katër rende; murg (''Sadhu''), murgeshë (''Sadhvi''), laikë (''Shravak''), dhe laike (''Shravika''). Kjo lloj renditjeje njihet si ''Chaturvidh Jain Sangh''. |
|||
Predikimet e Mahavirës u ruajtën nga dishepujt e tij të menjëhershëm në ''Agam Sutras'' (dorëshkrime). Me kalimin e kohës shumë ''Agam Sutras'' janë humbur, shkatërruar ose ndryshuar. Rreth një mijë vjet pas kohës së Mahavirës, ''Agam Sutras'' u shkruajtën në ''Tadpatri'' (letra me gjethe palme që përdoreshin atëherë për të bërë libra). Jainistët Swetambar i pranojnë këto ''sutras'' si mësime autentike kurse Jainistët Digambar i përdorin ato si referenca. |
Predikimet e Mahavirës u ruajtën nga dishepujt e tij të menjëhershëm në ''Agam Sutras'' (dorëshkrime). Me kalimin e kohës shumë ''Agam Sutras'' janë humbur, shkatërruar ose ndryshuar. Rreth një mijë vjet pas kohës së Mahavirës, ''Agam Sutras'' u shkruajtën në ''Tadpatri'' (letra me gjethe palme që përdoreshin atëherë për të bërë libra). Jainistët Swetambar i pranojnë këto ''sutras'' si mësime autentike kurse Jainistët Digambar i përdorin ato si referenca. |
||
Jainizmi ekzistonte edhe përpara Mahavirës dhe |
Jainizmi ekzistonte edhe përpara Mahavirës dhe mësimet e tij bazoheshin në ato të paraardhësve të tij. Kështu që Mahavira ishte më shumë një reformator dhe promovues sesa themelues i një besimi të ri. Ai ndoqi besimet e vendosura mirë të paraardhësit të tij, Tirthankar-it Parshvanath. Megjithatë, Mahavira i riorganizoi parimet filozofike të Jainizmit që të korrespondonin me kohën e tij. |
||
Pak shekuj pas Nirvanës së Mahavirës, sekti fetar jainist (''Sangh'') u rrit më shumë e u bë më i ndërlikuar. Kishte ndarje në pika të vogla, megjithëse ato nuk ndikonin mbi doktrinat origjinale të Mahavirës. Brezat e mëvonshëm panë fillimin e ritualeve dhe kompleksiteteve që disa i kritikuan që vendosnin Mahavirën dhe ''Tirthankar-ët e tjerë'' në fron në mënyrë të ngjashme me hyjnitë hindu. |
|||
[[Image:PavaPansara.jpg|thumb|Kopje e tempullit Pavapuri në Pansara. Mahavira arriti Nirvanën në Pavapuri.]] |
[[Image:PavaPansara.jpg|thumb|Kopje e tempullit Pavapuri në Pansara. Mahavira arriti Nirvanën në Pavapuri.]] |
||
Rreshti 73: | Rreshti 75: | ||
[[File:Westindischer Maler um 1400 001.jpg|right||thumb|300px|Folio nga Kalpasutra (Libri i Rregullave të Shenjta) nga Acharya Bhadrabahu, rreth 1400 p.s.l.k]] |
[[File:Westindischer Maler um 1400 001.jpg|right||thumb|300px|Folio nga Kalpasutra (Libri i Rregullave të Shenjta) nga Acharya Bhadrabahu, rreth 1400 p.s.l.k]] |
||
Ekzistojnë tekste të ndryshme Jainiste që përshkruajnë jetën e Lord Mahavirës. Më e shquara prej tyre është Kalpasutra nga Acharya Bhadrabahu I. Biografia e |
Ekzistojnë tekste të ndryshme Jainiste që përshkruajnë jetën e Lord Mahavirës. Më e shquara prej tyre është Kalpasutra nga Acharya Bhadrabahu I. Biografia e parë sanskrite e Mahavirës ishte ''Vardhamacharitra'' nga Asaga më 853 p.s.l.k. <ref>{{cite book |title=Lord Mahāvīra and his times, Lala S. L. Jain Research Series |last= Jain |first=Kailash Chand |authorlink= |coauthors= |year=1991 |publisher=[[Motilal Banarsidass]]|location= |isbn=8120808053 |page= 59|url=http://books.google.co.in/books?id=0UCh7r2TjQIC&pg=PA341&lpg=PA341&dq=asaga+9th+century+poet&source=bl&ots=9hmuD0MAsf&sig=2qxwBO1G_4alg8v9KXbzJuFZZ9M&hl=en&ei=1_SKSojFDYPe7AOJyrGgDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1#v=onepage&q=&f=false |ref= |accessdate=}}</ref> |
||
Pak shekuj pas Nirvanës së Mahavirës, sekti fetar parë sanskrite e Mahavirës ishte ''Vardhamacharitra'' nga Asaga më 853 p.s.l.k. <ref>{{cite book |title=Lord Mahāvīra and his times, Lala S. L. Jain Research Series |last= Jain |first=Kailash Chand |authorlink= |coauthors= |year=1991 |publisher=[[Motilal Banarsidass]]|location= |isbn=8120808053 |page= 59|url=http://books.google.co.in/books?id=0UCh7r2TjQIC&pg=PA341&lpg=PA341&dq=asaga+9th+century+poet&source=bl&ots=9hmuD0MAsf&sig=2qxwBO1G_4alg8v9KXbzJuFZZ9M&hl=en&ei=1_SKSojFDYPe7AOJyrGgDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1#v=onepage&q=&f=false |ref= |accessdate=}}</ref> |
|||
Shih gjithashtu: |
Shih gjithashtu: |
||
Rreshti 82: | Rreshti 82: | ||
* "Lord Mahavira dhe kohët e tij" by Kailash Chand Jain (1991) Motilal Banarsidass Publishers PVT LTD Delhi (India) |
* "Lord Mahavira dhe kohët e tij" by Kailash Chand Jain (1991) Motilal Banarsidass Publishers PVT LTD Delhi (India) |
||
* "Lord Mahavira (Një studim nga perspektiva historike)" by Bool Chand ( 1987 ) P.V. Research Institute I.T.I Road Varanasi 5 (India) |
* "Lord Mahavira (Një studim nga perspektiva historike)" by Bool Chand ( 1987 ) P.V. Research Institute I.T.I Road Varanasi 5 (India) |
||
* "Lord Mahavira në sytë e të huajve" ( |
* "Lord Mahavira në sytë e të huajve" by Akshaya Kumar Jain ( 1975 ) Meena Bharati New Delhi 110003 (India) |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Shënime== |
==Shënime== |
||
Rreshti 90: | Rreshti 94: | ||
*[http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/mahavira.html http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/mahavira.html] |
*[http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/mahavira.html http://www.cs.colostate.edu/~malaiya/mahavira.html] |
||
*[http://www.jainguru.com/mahabir.html http://www.jainguru.com/mahabir.html] |
*[http://www.jainguru.com/mahabir.html http://www.jainguru.com/mahabir.html] |
||
*[http://www.shriosiyamataji.org/mahavirswamitemplehistory.html |
*[http://www.shriosiyamataji.org/mahavirswamitemplehistory.html Shri Mahavir Swami Jain temple in Osiya] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
*[http://jainreligion.in/Jain-Tirth/Bhagwan-Mahavir-Swami-Message-Urjayant-sagar.asp Mahavir Swami] |
*[http://jainreligion.in/Jain-Tirth/Bhagwan-Mahavir-Swami-Message-Urjayant-sagar.asp Mahavir Swami] |
||
Versioni i datës 15 qershor 2010 15:45
Mahavira (Sanskritisht महावीर dhe në gjuhën Tamile அருகன்("Arugan") që do të thotë "Hero i Madh", tradicionalisht 599 – 527 p.r.l.k[1]) është emri që zakonisht lidhet me të urtin indian Vardhamana (Sanskritisht: वर्धमान "duke u rritur") që themeloi ato që janë sot parimet qendrore të Jainizmit. Sipas traditës së Jainit, ai ishte Tirthankara i 24-t dhe i fundit>th. Në gjuhën Tamile, ai quhej Arugan ose Arugadevan. Ai ishte gjithashtu i njohur në tekste si Vira ose Viraprabhu, Sanmati, Ativira,dhe Gnatputra. Në shkrimet budiste Pali Canon, ai quhet Nigantha Nātaputta.
Jeta
Lindja e Princit Vardhaman
Në një vend të quajtur Kshatriyakunda në mbretërinë e lashtë të Lachuar në Distriktin Jamui në Biharin (qytet në Indi) e ditëve të sotme, Mahavira u lind nga Mbreti Siddartha dhe Mbretëresha Trishala më 12 Prill sipas kalendarit Gregorian. Kur akoma qe në barkun e mamasë, besohej se ai i sillte pasuri dhe begati gjithë mbretërisë, për këtë arsye ai u quajt Vardhaman. Mbretëresha Trishala pati 14 ëndrra të mbara para se të lindte Vardhamanin, shenja që profetizonin ardhjen e një shpirti të madh.
Tradita jainiste thoshte se pas lindjes së tij, Indra e la në një vaskë të mbushur me qumësht të hyjnive dhe i kreu ritualet për Tirthankar-in e ardshëm dhe më pas iu kthye mamasë së vet, Trishalës.
Ditëlindja e Vardhamanit festohet në Mahavir Jayanti, festa më e rëndësishme fetare e jainistëve kudo në botë.
Vitet e para
Si djali i Mbretit Siddartha, ai jetoi si një princ. Gjithsesi, edhe në moshë të vogël ai shfaqi një natyrë të virtytshme. Ai filloi të angazhohej në meditime dhe u zhyt në mendime. Ai ishte i interesuar në besimet kryesore të Jainizmit dhe filloi të distancojë veten nga çështjet e rëndomta.
Kërkimi shpirtëror
Në moshën tridhjetë vjeçare, Mahavira hoqi dorë nga mbretëria dhe familja, la gjithë zotërimet dhe shpenzoi dymbëdhjetë vjet si asket. Gjatë këtyre dymbëdhjetë vjetëve ai e shpenzoi shumicën e kohës duke medituar. Ai dha vlerësimin më të madh për qeniet e tjera, përfshirë njerëzit, kafshët dhe bimët dhe shmangu dëmtimin e tyre. Ai kishte hequr dorë nga gjithë zotërmiet përfshirë dhe rrobat dhe jetoi me një regjim shumë të rreptë. Ai shfaqi kontroll ndaj shqisave të tij kur duronte ndëshkimin e vetvetes gjatë këtyre vjetëve. Kurajoja dhe trimëria e tij i dhanë atij emrin Mahavira. Këto ishin vitet e arta të udhëtimit të tij shpirtëror, në fund të së cilës ai arriti Kaivalya Gyan. Ai tani ishte një person me harmoni, njohuri dhe vetë-kontroll të pafundëm.
Vitet e mëvonshme
Mahavira ia përkushtoi pjesën tjetër të jetës predikimit për liri shpirtërore për njerëzit rreth e rrotull Indisë. Ai udhëtoi zbathur dhe pa rroba, në kushtet më të vështira klimaterike dhe njerëz nga gjithë situata e jetës vinin për të dëgjuar mesazhin e tij. Gjatë një pike Mahavira kishte 400,000 ndjekës. Predikimet dhe përpjekjet e Mahavirës për të shpërndarë filozofinë jainiste konsiderohen si katalistët e vërtetë që e zgjeruan këtë fe të lashtë në tërë Indinë e më tej.
Në moshën 72 vjeçare dhe 4.5 muajsh, ai arriti Nirvanën (çlirimi nga çdo vuajtje) në një zonë të njohur si Paëapuri në ditën e fundit të kalendarëve jainistë dhe indianë, në Dipavali. Jainistët e festojnë këtë si ditën kur ai arriti çlirimin ose Moksha. Jainistët besojnë se Mahavira jetoi nga 599-527 p.r.l.k, ndonëse disa studiues preferojnë 549-477 p.r.l.k.[2]
Filozofia
Filozofia e Mahavirës ka tetë principe kryesore – tre janë metafizike dhe pesë janë etike. Objektivi është të ngrenë cilësinë e jetës.
Mahavira predikonte se nga përjetësia, çdo qenie e gjallë (shpirti) është në lidhje me atome karmike të akumuluara nga veprimet e mira dhe të këqija. Në një gjendje iluzioni karmik, individi kërkon kënaqësi të përkohshme dhe iluzive në zotërimet materiale, që janë rrënja e shkaqeve të mendimeve të dhunshme dhe veprimeve si inati, urrejtja, zilia, dhe të tjera. Kjo rezulton në akumulimin e mëtejshëm të karmës.
Për tu çliruar nga vetja, Mahavira mësoi nevojshmërinë e besimit të drejtë (samyak-darshana), njohurisë së drejtë (samyak-gyana), dhe sjelljes së drejtë (samyak-charitra'). Në zemër të sjelljes së drejtë për Jainistët janë pesë betimet e mëdha:
- (Ahimsa) – të mos i shkaktosh dëme qenieve të tjera të gjalla;
- (Satya) – të thuash vetëm të vërtetën;
- (Asteya) – të mos marrësh asgjë që nuk të është dhënë siç duhet;
- (Brahmacharya) – të knaqesh jo në kënaqësi sensuale;
- (Aparigraha) – të heqësh dorë tërësisht nga njerëzit, vendet dhe gjërat materiale.
Këto betime nuk mund të plotësoheshin pa pranuar filozofinë e jo-absolutzmit (Anekantvada) dhe teorinë e relativitetit (Syādvāda, gjithashtu përkthyer "parashikim i kualifikuar"). Murgjërit dhe murgeshat i përmbahen rreptësisht këtyre betimeve.
Mahavira mësonte se meshkujt dhe femrat janë shpirtëra të barabartë dhe se të dy mund të heqin dorë nga bota për të kërkuar moksh-in ose lumturinë e përjetshme.
Mahavira tërhiqte njerëz nga çdo shtresë, të pasur dhe të varfër, meshkuj dhe femra. Ai i organizoi ndjekësit e tij në katër rende; murg (Sadhu), murgeshë (Sadhvi), laikë (Shravak), dhe laike (Shravika). Kjo lloj renditjeje njihet si Chaturvidh Jain Sangh.
Predikimet e Mahavirës u ruajtën nga dishepujt e tij të menjëhershëm në Agam Sutras (dorëshkrime). Me kalimin e kohës shumë Agam Sutras janë humbur, shkatërruar ose ndryshuar. Rreth një mijë vjet pas kohës së Mahavirës, Agam Sutras u shkruajtën në Tadpatri (letra me gjethe palme që përdoreshin atëherë për të bërë libra). Jainistët Swetambar i pranojnë këto sutras si mësime autentike kurse Jainistët Digambar i përdorin ato si referenca.
Jainizmi ekzistonte edhe përpara Mahavirës dhe mësimet e tij bazoheshin në ato të paraardhësve të tij. Kështu që Mahavira ishte më shumë një reformator dhe promovues sesa themelues i një besimi të ri. Ai ndoqi besimet e vendosura mirë të paraardhësit të tij, Tirthankar-it Parshvanath. Megjithatë, Mahavira i riorganizoi parimet filozofike të Jainizmit që të korrespondonin me kohën e tij.
Pak shekuj pas Nirvanës së Mahavirës, sekti fetar jainist (Sangh) u rrit më shumë e u bë më i ndërlikuar. Kishte ndarje në pika të vogla, megjithëse ato nuk ndikonin mbi doktrinat origjinale të Mahavirës. Brezat e mëvonshëm panë fillimin e ritualeve dhe kompleksiteteve që disa i kritikuan që vendosnin Mahavirën dhe Tirthankar-ët e tjerë në fron në mënyrë të ngjashme me hyjnitë hindu.
Mahavira
Ekzistojnë tekste të ndryshme Jainiste që përshkruajnë jetën e Lord Mahavirës. Më e shquara prej tyre është Kalpasutra nga Acharya Bhadrabahu I. Biografia e parë sanskrite e Mahavirës ishte Vardhamacharitra nga Asaga më 853 p.s.l.k. [3]
Shih gjithashtu: "Sraman Mahavira" nga Acharya Mahapragya
- "Lord Mahavira dhe kohët e tij" by Kailash Chand Jain (1991) Motilal Banarsidass Publishers PVT LTD Delhi (India)
- "Lord Mahavira (Një studim nga perspektiva historike)" by Bool Chand ( 1987 ) P.V. Research Institute I.T.I Road Varanasi 5 (India)
- "Lord Mahavira në sytë e të huajve" by Akshaya Kumar Jain ( 1975 ) Meena Bharati New Delhi 110003 (India)
Thënie
- "Kur ai u ul [në meditim]... ata i prenë mishin... i shkulën flokët... e ngritën në ajër dhe... e hodhën përtokë... I Nderuari e mërziti dhimbjen." (nga Acaranga Sutra)
Shënime
- ^ "Mahavira." Britannica Concise Encyclopedia. Encyclopædia Britannica, Inc., 2006. Answers.com 28 Nov. 2009. http://www.answers.com/topic/mahavira
- ^ The Perennial Dictionary of World Religions. Keith Crim, editor. Harper & Row Publishers: New York, 1989. 451.
- ^ Jain, Kailash Chand (1991). Lord Mahāvīra and his times, Lala S. L. Jain Research Series. Motilal Banarsidass. fq. 59. ISBN 8120808053.
{{cite book}}
: Burimi ka parametra të panjohur:|coauthors=
(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)