Dushanbe

Stampa:Qytete Dushanbe (Tajik: Душанбе, Dushanbe, Dyushambe deri në 1929, Stalinabad deri në 1961), 679.400 (2008 est) banues, është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Taxhikistanit. Dushanbe do të thotë "e hënë" në Tajik, dhe emri pasqyron faktin se qyteti u rrit në faqen e një fshati që fillimisht popullohej ditën e hënë sepse u hapte tregu.

Historia

I ndodhur ndërmjet të dy lumenjve, Varzob dhe Kofarnihon, Dushanbe (دوشنبه) është kryeqyteti i Taxhikistanit. Mbetjet arkeologjike datojn në shekullin e V para Krishtit të cilat janë zbuluar në këtë zonë, ka pak për të sugjeruar se Dushanbe ka qenë më shumë se një fshat i vogël deri rreth 80 vjet më parë. Në 1920, Emiri i fundit Bukhara shkurtimisht u strehuar në Dushanbe (quajtur atëherë Dyushambe) pasi u përmbys nga revolucioni bolshevik. Ai iku në Afganistan pasi Ushtria e Kuqe pushtoj zonën.

Përmendore e Samani Ismail Amir në Dushanbe Dushanbe, që do të thotë "e hënë" në persisht, فارسی, është zhvilluara në vendin e një fshati të tregut të hënë, Dyushambe-Bozor, ish emrit të saj Dyushambe ishte një version rusisht i fjalë që ka kuptimin "e hënë" në persisht (du-du shanbe nga dy + shanbe e shtunë, lit. "ditën e dytë pas të shtunës"). Pas fitores së Ushtrisë të Kuq në Azinë Qendrore fshati u përmirësua në qytet në 1925 dhe u bë kryeqytet krijuar rishtazi i Republikës Socialiste Sovjetike Autonome Taxhike ose Tajik Republik Socialiste Sovjetike Autonome (Tajik ASSR). Pas transformimit të Tajik ASSR të Tajik Republikës Socialiste Sovjetike (Tajik RSS) në 1929, u riemërua Dyushambe Stalinabad, prej Joseph Stalin. Si pjesë e de-Stalinization nismës së Nikita Khrushchev, qyteti u riemërua në Dushanbe 1961. Sovjetikët shndërruar zonën në një qendër për prodhim pambukut dhe mëndafshit, dhe u zhvendosën me dhjetëra mijëra njerëz në qytet nga i gjithë Bashkimi Sovjetik. Popullsia u rrit edhe me mijëra taxhikë migrim në Taxhikistan pas transferimit të Bukhara Samarkand dhe në uzbekisht SSR. Një qytet i qetë dhe relativisht i begatë nën sundimin sovjetik, Dushanbe ka qenë shtëpi e një universiteti dhe një Akademie Shkencore Taxhike. Trazirat e rënda të ndodhur në shkurt 1990, Moska planifikoj të zhvendosen dhjetëra mijëra refugjatëve armen në Taxhikistan. trazirave Dushanbe të ushqyera kryesisht me shqetësimet në lidhje me mungesat e strehimit për popullsinë Taxhike, por kjo përkoi me një valë trazire nacionaliste që përfshinë Transcaucasia dhe shtetet e tjera të Azisë Qendrore gjatë epokës Gorbachev. Qyteti ishte dëmtuar rëndë si rezultat i Luftës Civile në Taxhikistan (1992-1997) që doli deri në popull pak pas pavarësisë së saj. Megjithatë me zhvidhimin e ekonomis taxhike Dushanbe u shndërruar në një qendër tregtare në rritje të shpejtë, kulturore dhe industriale. U ngritën monumentet dhe statujat përkujtimore të kaluarës Persiane iranian.