Celuloza: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
v roboti shtoj: ht:Seliloz |
No edit summary |
||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
[[Skeda:Cellulose-3D-balls.png|thumb|right|300px|Struktura 3D se celulozës,me katër molekula të glukozës]] |
[[Skeda:Cellulose-3D-balls.png|thumb|right|300px|Struktura 3D se celulozës,me katër [[molekula]] të glukozës]] |
||
'''Celuloza''' është një [[karbohidrat]] kompleks, përbërësi kryesor i mureve të qelisë së [[bimë]]ve dhe rrjedhimisht përbërësi kryesor i shumë fabrikuesve të produkteve të fijeve, si [[letra]], [[dërrasa]], [[pambuku]] dhe [[pëlhura]]. [[Bimë]]t tradicionale perëndimore për prodhimin e celulozës ishin [[pambuku]] dhe [[lini]]. [[Druri]] ka qenë burim kryesor i bërjes së fijeve të letrës që nga viti [[1850]]. |
'''Celuloza''' është një [[karbohidrat]] kompleks, përbërësi kryesor i mureve të qelisë së [[bimë]]ve dhe rrjedhimisht përbërësi kryesor i shumë fabrikuesve të produkteve të fijeve, si [[letra]], [[dërrasa]], [[pambuku]] dhe [[pëlhura]]. [[Bimë]]t tradicionale perëndimore për prodhimin e celulozës ishin [[pambuku]] dhe [[lini]]. [[Druri]] ka qenë burim kryesor i bërjes së fijeve të letrës që nga viti [[1850]]. |
||
Celuloza është polisakaridi më i përhapur në botë bimore. Është i ndërtuar prej një numri të madh mbetjesh të glukozës, që hidrolizon me vështirësi dhe nuk mund të përdoret si ushqim për njerëzit. Masa |
Celuloza është polisakaridi më i përhapur në botë bimore. Është i ndërtuar prej një numri të madh mbetjesh të glukozës, që hidrolizon me vështirësi dhe nuk mund të përdoret si ushqim për njerëzit. Masa [[molekula]]re relative e celulozës është e lartë, prej 1 milion deri në dy 2 milionë, që do të thotë se një molekulë celulozë përmban 6 mijë deri 12 njësi (C<sub>6</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub>). Celuloza nuk shërben si lëndë ushqyese, sepse nuk shpërbëhet në organizmin e njeriut dhe të disa kafshëve, me perjashtim të disa kafshëve ripërtypëse. Celuloza është përbërëse e të gjitha indeve ([[lat.]]: celula- [[qeliza]]). Celuloza është ndërtuese e skeletit të bimëve, p.sh drurit. |
||
== Vetitë kimike dhe fizike == |
== Vetitë kimike dhe fizike == |
||
Versioni i datës 3 gusht 2010 18:20
Celuloza është një karbohidrat kompleks, përbërësi kryesor i mureve të qelisë së bimëve dhe rrjedhimisht përbërësi kryesor i shumë fabrikuesve të produkteve të fijeve, si letra, dërrasa, pambuku dhe pëlhura. Bimët tradicionale perëndimore për prodhimin e celulozës ishin pambuku dhe lini. Druri ka qenë burim kryesor i bërjes së fijeve të letrës që nga viti 1850.
Celuloza është polisakaridi më i përhapur në botë bimore. Është i ndërtuar prej një numri të madh mbetjesh të glukozës, që hidrolizon me vështirësi dhe nuk mund të përdoret si ushqim për njerëzit. Masa molekulare relative e celulozës është e lartë, prej 1 milion deri në dy 2 milionë, që do të thotë se një molekulë celulozë përmban 6 mijë deri 12 njësi (C6H10O5). Celuloza nuk shërben si lëndë ushqyese, sepse nuk shpërbëhet në organizmin e njeriut dhe të disa kafshëve, me perjashtim të disa kafshëve ripërtypëse. Celuloza është përbërëse e të gjitha indeve (lat.: celula- qeliza). Celuloza është ndërtuese e skeletit të bimëve, p.sh drurit.
Vetitë kimike dhe fizike
Është substance pa ngjyrë, e cila nuk tretet në ujë dhe në tretës organik. Celuloza e pastër është e bardhë, e fortë, pa shije dhe pa erë. Ajo bashkëvepron me acide inorganike dhe organike. Glukoza hidrolizon me vështirësi, pas një nxehje të gjatë me acide të përqendruara. Rëndësi të madhe kanë esetret e celulozës me azot dhe acid etanoik (acid acetik). Nitroceluloza është substancë shpërthyese, nga e cila përfitohet baruti pa tym. Në prani të acideve celuloza hidrolizon dhe jep glukozë si monosakarid të vetëm. Masa molekulare e celulozës sillet rreth 250.000-100.000, që do të thotë se molekula e celulozës mban rreth 1500 mbetje të celulozës.
Përdorimi
Celuloza përdoret si lëndë e rëndësishme në degë të ndryshme të industrisë (industria e letrës, tekstilit, llaqeve, eksplozivëve, e shiritave filmikë, etj.). Celuloza është përbërë prej vargjeve shumë të gjata të mbetjeve të glukozës, të lidhura për njëra-tjetrës përmes oksigjenit.