Qumështi: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Xqbot (diskuto | kontribute) v roboti shtoj: bjn:Banyu susu |
v [r2.5.1] roboti shtoj: pfl:Milich |
||
Rreshti 294: | Rreshti 294: | ||
[[oc:Lach]] |
[[oc:Lach]] |
||
[[pdc:Millich]] |
[[pdc:Millich]] |
||
[[pfl:Milich]] |
|||
[[pl:Mleko]] |
[[pl:Mleko]] |
||
[[pnb:دد]] |
[[pnb:دد]] |
Versioni i datës 23 nëntor 2010 12:13
Qumështi është prodhim i lëngëshëm i pa tejdukshëm me ngjyrë të bardhë që prodhohet nga gjëndrrat qumshtore të femrave gjitare (tek njerëzit e kafshët). Gjendrrat gjitare janë posaçërisht të specializuara për taitjen e qumështit. Aftësia e prodhimit të qumështit nga ana e femrave gjitare është karakteristika kyçe që i bën të dallohen.
Femrat gjitare zakonisht e bëjn prodhimin w qumështit pas lindjes dhe qumështi bëhet ushqimi kryesorë i të voglit. Të ushqyerit e të voglit nga qumështi i gjitarit të llojit të njejtë (njeriu me qumësht njeiu, lopa me umësht lope etj.) ndihmon në mbrojtjen e të voglit nga sëmundje të shumta, duke i shtruar imunitetin.
Meshkujt e tëgjitha llojeve të gjitarëve kan gji që janë pjesë kryesore e strukturës trupore të tyre gjiare, por nuk prodhojn qumësht.
Komponentët e qumështit të pa përpunuar janë të ndryshme varësisht nga lloji i gjitarit, gjithashtu qumështi ndryshon në përbërje edh brenda llojit varësisht nga raca ose kushtet tjera, por në tëgjitha rastet përmban sasi të konsiderueshme të yndyrës së ngopur, proteinave, kalciumit si dhe vitaminës C. Për fat të keq gjat ngrohjes së qumështit vitamina C shkatërrohet.
Njerëzi si dhe gjitarët tjerë mund të ushqehen me qumësht nëne gjat fëmijërisë së tyre. Disa gjitarë humbasin aftësinë e prodhimit të qumështit edhe për shkak të mos largimit të tijë nga gjinjtë.
Disa kafshë prodhojnë qumësht edhe pas kohës së caktuar të ushqimit të të voglit kështu që njerëzit i shfrytëzojnë këto gjitarë për mbledhjen e qumështit dhe përdorimin e tijë për prodhimin e ushqimeve të dryshme.
Prodhimtaria industriale
Top 10 prodhuesit e qumështit — 2005 (1000 ton) | |
---|---|
India | 91,940 |
SHBA | 80,264.51 |
Kina | 32,179.48 |
Rusia | 31,144.37 |
Pakistani | 29,672 |
Gjermania | 28,487.95 |
Franca | 26,133 |
Brazili | 23,455 |
Britania e Madhe | 14,577 |
Zelanda e Re | 14,500 |
Gjitësej | 372,353.31 |
- Artikulli kryesor: Varietetet e qumështit në treg
Në botën moderne qumështi prodhohet në nivel industiral. Niveli i konsumimit të qumështit është shumë i lartë gjithashtu edhe format e prodhimit, konzervimit e paketimit janë të llojeve të ndyshme.
Prdhimet të cilat për bazë kan qumështin janë të a numërta.
- Prodhimet tjera të qumshtit
- akulloreja,
Kafshët qumshtore
Kafshët qumështi i të cilëve përdoret për ushqim janë:
Qumështi i balenës nuk konsumohet nga njerëzit, por është qumështi më yndyrorë me sasi mesatare: 10.9% proteina, 42.3% yndyrë dhe 2.0% llactozë dhe furnizon 443 kcal energji për 100 gram .
Qumështi njerëzorë nuk prodhohet e as nuk shpërndahet industrialisht ose komercialisht, por megjithatë ekzistojnë banka në të cilat mund të dhurohet qumësht njerëzorë për shpërndarjen e tijë tekfoshnjat të cilat do të kishin të mira nga ai qumësht.
Përveç gjitarëve të rradhitur mësipër edhe të gjitha gjitaret tjera prodhojn qumësht, por janë të rralla ose rrallë herë prodhojnë qumësht përveç për të vegjëlit e tyre.
Struktura fizike dhe kimike
==
Përbërja e qumështit
Analiza e përbërjes së qumështit, per 100 grams
Përbërja | njësi | Lopa | Dhia | Delja | Bafallo e ujit |
---|---|---|---|---|---|
Ujë | grm | 87.8 | 88.9 | 83.0 | 81.1 |
Proteina | grm | 3.2 | 3.1 | 5.4 | 4.5 |
yndyrë | grm | 3.9 | 3.5 | 6.0 | 8.0 |
Karbohidrate | grm | 4.8 | 4.4 | 5.1 | 4.9 |
Energji | K cal | 66 | 60 | 95 | 110 |
K J | 275 | 253 | 396 | 463 | |
Llaktozë) | grm | 4.8 | 4.4 | 5.1 | 4.9 |
Acid yndyrorë | |||||
I ngopur | grm | 2.4 | 2.3 | 3.8 | 4.2 |
i pa ngopur | grm | 1.1 | 0.8 | 1.5 | 1.7 |
Kolesterol | mg | 14 | 10 | 11 | 8 |
Kalcium | iu | 120 | 100 | 170 | 195[1] |
Qumshti në tregë
Qumështi në tregun kosovar përpos si produk i pastër paraqite edhe në 19-të produkte tjera të qumështit, ndër të cilat produkte kryesore janë: qumështi, jogurti, kosi, djathi i bardhë dhe kashkavalli. Kostoja e prodhimit të qumshtit në Kosovë është e lartë (2008) sipas kostos të lartë të furnizimit (70-80% e kostos totale në prodhimin e qumshtit) dhe bagëtia janë zakonisht në shtalla e më rrallë kullosin në livadhe. Mesatarja e çmimit me pakicë është 0.64 E/litër.
Konsumimi i Qumshtit | 170 litra për person breda vitit |
Kërkesat e tregut | 339,500 ton |
Prodhimi total vendor | 257,500 ton/vit ose 76% nga kërkesat e totale |
Përpunimi total vendor | 34,000 ton-13% nga prodhimi i përgjithshëm |
Importi | 24% nga konsumimi (djath dhe qumësht afatgjatë nga Bugaria, Sllovenia dhe Turqia) |
Nr i produkteve të qumshtit | 19 njësi |
Referencat
- ^ Burimi i të dhënave NorthWalesBuffalo.co.uk