Ernest Rutherford: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| Rreshti 2: | Rreshti 2: | ||
Sir '''Ernest Rutherford''', [[Baron]] i parë [[Rutherford of Nelson]], lindi më [[30 gusht]] 1871 në [[Brightwater]] afër [[Nelson]]/[[Zelandë e re]] dhe vdiq më [[19 tetor]] 1937 në [[Cambridge]]. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në [[Angli]] si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin [[1908]] mori çmimin [[Çmimi Nobel|Nobel]]. Dhe që nga viti [[1931]] ishte baron i [[Rutherford of Nelson]]. |
Sir '''Ernest Rutherford''', [[Baron]] i parë [[Rutherford of Nelson]], lindi më [[30 gusht]] 1871 në [[Brightwater]] afër [[Nelson]]/[[Zelandë e re]] dhe vdiq më [[19 tetor]] 1937 në [[Cambridge]]. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në [[Angli]] si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin [[1908]] mori çmimin [[Çmimi Nobel|Nobel]]. Dhe që nga viti [[1931]] ishte baron i [[Rutherford of Nelson]]. |
||
Eksperimenti |
Eksperimenti. |
||
Ne vitin 1911 fizikanti neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkpunetoret e tij kryen nje eksperiment, i cili me pas u be historik, ne nje laborator te Universitetit te Kembrixhit, ne Britanine e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetes te vertetonte vlefshmerine e modelit atomik te Thomsonit permes vezhgimit te sjelljes se grimcave alfa te leshuara me shpejtesi shume te madhe kunder nje pllake shume te holle floriri. |
Ne vitin 1911 fizikanti neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkpunetoret e tij kryen nje eksperiment, i cili me pas u be historik, ne nje laborator te Universitetit te Kembrixhit, ne Britanine e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetes te vertetonte vlefshmerine e modelit atomik te Thomsonit permes vezhgimit te sjelljes se grimcave alfa te leshuara me shpejtesi shume te madhe kunder nje pllake shume te holle floriri. |
||
Perfundimet e verejtura qene si me poshte: |
Perfundimet e verejtura qene si me poshte: |
||
| Rreshti 9: | Rreshti 9: | ||
3. Vetem shume pak grimca alfa nuk pershkonin pllaken dhe ktheheshin prapa. |
3. Vetem shume pak grimca alfa nuk pershkonin pllaken dhe ktheheshin prapa. |
||
Duke u menduar rreth ketyre rezultateve, Rutherfordi u perpoq te merrte me mend se cfare takonin grimcat alfa kur pershkonin pllaken. |
Duke u menduar rreth ketyre rezultateve, Rutherfordi u perpoq te merrte me mend se cfare takonin grimcat alfa kur pershkonin pllaken. |
||
Pothuajse te gjitha grimcat pershkojne pllaken duke e lene te pademtuar: ato nuk gjenin pergese qe t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta qe ktheheshin pas, gjenin nje pengese te pakapercyeshme, megjithate shume e vogel meqenese ndodhia ngjet vetem rralle here. Rutherfordi doli ne konkuzionin se kjo pengese duhej te ishe berthama e vogel, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqe grimcat alfa qe shmangen nga levizja drejtvizore jane ato, trajektorja e te cilave kalon afer berthamave pozitive. |
|||
Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vertetuara edhe nga studiues te tjere lejuan te perpunohet i ashtequajturi model atomik berthamor. Ne te cilin, atomi paraqitej si nje sfere, ne qender te se ciles eshte e vendosur berthama, dhe elektronet rrotullohen rreth berthames duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planeteve rreth diellit dhe per kete shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nese atomin do ta krahasonim me nje stadium futbolli, berthama e tij do te ishte sa nje kokerr arre ne mes te stadiumit. Vellimi i atomit perputhet me hapesiren e zene nga elektronet ne levizje te vazhdueshme perreth berthames, dhe eshte nje milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka nje diameter qe eshte rreth njeqind mije here me i madh se ai i berthames se tij. |
|||
Versioni i datës 24 nëntor 2010 20:39
Sir Ernest Rutherford, Baron i parë Rutherford of Nelson, lindi më 30 gusht 1871 në Brightwater afër Nelson/Zelandë e re dhe vdiq më 19 tetor 1937 në Cambridge. Ishte nga Zelanda e Re, por punoi në Angli si studiues i fizikës bërthamore. Në vitin 1908 mori çmimin Nobel. Dhe që nga viti 1931 ishte baron i Rutherford of Nelson.
Eksperimenti. Ne vitin 1911 fizikanti neozelandez Ernest Rutherford dhe bashkpunetoret e tij kryen nje eksperiment, i cili me pas u be historik, ne nje laborator te Universitetit te Kembrixhit, ne Britanine e Madhe. Ai i kishte vene si qellim vetes te vertetonte vlefshmerine e modelit atomik te Thomsonit permes vezhgimit te sjelljes se grimcave alfa te leshuara me shpejtesi shume te madhe kunder nje pllake shume te holle floriri. Perfundimet e verejtura qene si me poshte: 1. Pjesa me e madhe e grimcave alfa pershkonte pllaken metalike sikur ajo te mos perbente asnje pengese. 2. Disa grimca alfa pesonin nje devijim pak a shume te madh ne krahasim me vijen imagjinare pingul mbi pllake. 3. Vetem shume pak grimca alfa nuk pershkonin pllaken dhe ktheheshin prapa. Duke u menduar rreth ketyre rezultateve, Rutherfordi u perpoq te merrte me mend se cfare takonin grimcat alfa kur pershkonin pllaken. Pothuajse te gjitha grimcat pershkojne pllaken duke e lene te pademtuar: ato nuk gjenin pergese qe t'i ndalonin dhe trajektorja e tyre mbetej e pandryshuar. Grimcat e pakta qe ktheheshin pas, gjenin nje pengese te pakapercyeshme, megjithate shume e vogel meqenese ndodhia ngjet vetem rralle here. Rutherfordi doli ne konkuzionin se kjo pengese duhej te ishe berthama e vogel, e rende, e pajisur me ngarkese pozitive, meqe grimcat alfa qe shmangen nga levizja drejtvizore jane ato, trajektorja e te cilave kalon afer berthamave pozitive. Rezultatet eksperimentale te arritura nga Rutherfordi dhe te vertetuara edhe nga studiues te tjere lejuan te perpunohet i ashtequajturi model atomik berthamor. Ne te cilin, atomi paraqitej si nje sfere, ne qender te se ciles eshte e vendosur berthama, dhe elektronet rrotullohen rreth berthames duke ndjekur orbitale eliptike si ato te planeteve rreth diellit dhe per kete shkak, ky model u njoh edhe si modeli planetar. Nese atomin do ta krahasonim me nje stadium futbolli, berthama e tij do te ishte sa nje kokerr arre ne mes te stadiumit. Vellimi i atomit perputhet me hapesiren e zene nga elektronet ne levizje te vazhdueshme perreth berthames, dhe eshte nje milion miliard here me e madhe, prandaj atomi ka nje diameter qe eshte rreth njeqind mije here me i madh se ai i berthames se tij.