Therepeli

Therepeli është një fshat në Shqipëri...

Historia

Therepeli nga pikëpamja toponimike është një nga fshatrat e pakët që emërtimi nuk lidhet me emërtime sllave.

Shpjegimi shkencor për prejardhjen e emrit Therepel vjen nga profesor Eqerem Çabej, i cili e shpjegon këtë emër me librin e tij madhor “Etimologjia e gjuhës Shqipe”, me një lloj bime mjekësore the’repel, por në gjuhën e folur karakteristike për Skraparin, theksi bie te zanorja e parafundit.

Gjeografia

Therepeli është një nga 103 fshatrat e rrethit të Skraparit. Lokacioni i tij është me koordinatat gjeografike, në paralelin 40° 28’ gjerësi gjeografike veriore dhe meridianin 20° 4’ gjatësi gjeografike lindore dhe shtrihet në Rajonin Jugor të Shqipërisë në krahun e majtë të rrjedhës së sipërme të lumit Osum.

Kufizohet me fshatin Valë në Veri-Perëndim, në Veri ndahet me anë të lumit Osum me fshatin Kakrukë, në Perëndim me fshatin Vokopolë të rrethit Berat, në Jug-Perëndim me fshatin Lavdar, në Jug me fshatin Vëndreshë e Madhe dhe në Jug-Lindje me fshatin Buzuq. Pozita gjeografike e favorshme e fshatit Therepel, jep mundësi për zhvillimin e turizmit të gjelbërt.

Në Veri–Perëndim të fshatit ndodhet Qafa e Shkozës e cila lidh Therepelin me fshatra të rrethit Berat, e duke lëvizur më në Jug dallojmë bregun e Sinores që e lidh me fshatrat e rrethit të Tepelenës dhe Përmetit.

E rëndësishme është dhe Ura e Kakrukës që lidh fshatin me rrugën kryesore automobilistike të Skraparit, e në Jug-Lindje është shkalla e Danes, ajo që lidh Therepelin me rruge automobilistike me Çorovodën dhe rrugën nacionale.

Është një vend i ekspozuar nga rrezet e diellit për shkak të vendodhjes dhe i favorshëm.

Relievi

Në përgjithësi relievi i Therepelit është kodrinor me lartësi mesatare 300 m mbi nivelin e detit, por pavarësisht këtij relievi kodrinor dallojmë dhe fusha të tilla si : Fusha e Çaçit, Luadhet, etj. Pika më e lartë e fshatit është bregu i Sinores që arrin lartësinë 650 m mbi nivelin e detit. Këtu merr fillesat dhe vargu Therepel-Tenda e Qypit –Sevran që arrin lartësinë më të madhe 1250 m.

Formacionet gjeologjike janë terigjene të buta që ka krijuar kushte optimale për formimin e tokave të kafejta, shumë pjellore. Këtu ndikon edhe fakti që nga pikëpamja floristike shtrihet brezi i shkurreve dhe i dushqeve

Bimësia

Bimësia është shumë e larmishme për shkak të tokave të pasura dhe mikroklimës së favorshme e si rezultat i vendodhjes dhe shtrirjes së fshatit në një gjatësi të madhe në luginën e Osumit, që arrin në disa kilometra.

Dëmtime të florës së pasur sidomos në zonën e makies u bënë rreth viteve 1980 me ç’pyllëzimet masive për mbjelljen e “kulturave polifite”, apo hapja e tokave të reja gjoja në “dobi” të bujqësisë dhe në dobi të askujt.

Këto shpyllëzime sollën si pasojë dhe shtimin e erozonit të tokës.

Bimët që rriten në fshatin Therepel janë shumë të larmishme si : shkurre, shqopja, mareja, mërekështa, cemërdelja, murrizi, mëlqinja, dëllinja, shkoza, thana etj. Bimët drunore në gjendje të egër si : bliri, rrapi, plepi i egër, lojthata, shparri, qarri, lisi i butë, bugjeri, panja, frashëri i bardhë, vallëza, vidhi, selvija, molla e egër, etj.

Bimë drunore të kultivuara si : ulliri, hurma, molla, dardha, fiku, qershia, kumbulla, kajsia, gështenja, hardhia, pjeshka, arra, etj.

E rëndësishme është që të theksojmë se janë ngritur sipërfaqe të mëdha me vreshta dhe blloqe masive me pemëtore, sidomos këto vitet e fundi pasi ka patur një traditë të mirë në kultivimin e tyre.

Bimët barishtore janë shumë të larmishme si rezultat i mikroklimave dhe tokës së pasur dhe të përhapura në lëndina e livadhe.

Bota shtazore

Bimësia shumë e pasur, ka ndikuar dhe në botën shtazore që duket e shumëllojshme në këtë zonë. Ndonëse mjediset ku jetojnë kafshët e egra janë të dëmtuara por që po rigjenerohen sidomos vitet e fundit, përsëri kjo zonë ka shumë lloje të kafshëve të egra të cilat sa vinë e shtohen. Si kafshë të egra të përhapura në këtë zonë mund të përmendim : lepurin e egër, dhelpëra, kaprodhi, derri i egër, kunadhja, nuslalja, ketrri, vjedulla, iriqi, qelbësi, shpendët e egër e grabitqarë të ditës (shqiponja, skifteri) si dhe grabitqarët e natës (bufi, kukuvajka, hutini), zvarranikë të llojeve të ndryshme.

Hidrografia

Hidrografia e Therepelit është e pasur me ujera të pastra nëntokësore si dhe lumi Osum me skaj qe fillon nga Veri-Lindja deri në Jug-Lindje dhe liqeni artificial i cili ndodhet në krye të tokave bujqësore.

Klima

Si gjithë klima e Shqipërisë në përgjithësi dhe Therepeli ka klimë mesdhetare-kodrinore me dimër të butë e të lagësht dhe verë të nxehte dhe e thatë. 70 % e reshjeve bien në periudhën Nëntor-Prill.

Bujqësia

Në fshatin e Therepelit, ashtu si dhe gjithë rrethi i Skraparit, blegtoria dhe bujqësia kanë qënë në të kaluarën, (madje edhe sot ruajnë përparësinë) si degët e para të përmbajtjes ekonomike, ndonëse trashëgojnë një prapambetje mjaft të madhe. Për të gjithë banorët e krahinës ishte dhe është ende e mjeruar gjendja ekonomike, duke shpjeguar kështu dukurinë e migrimit jashtë e brenda Shqipërisë. Ndonëse nuk egziston, prej më shumë se 50 vjetësh zija e bukës ka qënë jo e rrallë në këtë fshat. Kjo i detyronte dhe i detyron për të marë rrugën e kurbetit shumë djem e vajza që punojnë për një jetë më të mirë.

Por duhet theksuar se vitet e fundit ka filluar që të organizohet punohet më tepër në organizimin e punëve në bujqësi dhe fermerët të orientohen në drejtime të caktuara dhe kjo ka sjellë dhe një rritje të mirëqenies së tyre.

Lidhje të jashtme

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shqipërisë është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.